حکایت تاسف بار صندلی‌های نماز در مساجد

حسین وفایی: این روزها وقتی به مساجد و به قصد اقامه جماعت میروی علاوه بر تغییرات فراوانی که در اداره مساجد از ناحیه هیات امناء و متولیان مساجد رخ داده با حرکت رو به رشد پدیده ای به نام «صندلی نماز» روبرو خواهی شد و دخالت افراد و سلایق فردی را در تهیه و تولید اینگونه صندلیها نمیتوانی نادیده بگیری. تا جایی که در برخی از مساجد هیات محترم امناء و معتمدین معلوم نیست تا کجا قصد بسط و گسترش این وسیله را دارند و اقدام به ساخت نیمکت های دو یا سه نفره نموده اند.

اما موارد استفاده از اینگونه ابزار برای نماز گزاران مطابق با فتوای مراجع معظم تقلید محدود است به اشخاصی که عذر شرعی در بجای آوردن نماز به صورت معمول داشته و با توصیه پزشک مکلف برجلوگیری از لطمات و آسیبهای جسمی هستند. که البته توصیه پزشک به خواندن نماز بر روی صندلی را اگر با سهل گیری هایی که اغلب پزشکان در این باره دارند جمع کنیم جایی برای اینکه توصیه ایشان را واقعا جدی تلقی کنیم نمی ماند ودر اکثر موارد تفاوت نمی کند که مشکل کمر درد داشته باشید و یا زانو درد، یا درد قوزک پا، و یا حتی سردردی که در آن احتمال فشار به رگ های مغز باشد؛ در همه این موارد بعضی پزشکان توصیه به نشسته خواندن نماز می کنند، که خود نشانه این است که چنین توصیه هایی به پشتوانه تحقیقات علمی و فقهی نیست و لازم است حتی المقدور مبتنی بر ادله فقهی و احکام شرعی باشد که در عمده این نظرات ایگونه نیست.

از سوی دیگر میزان ابتلا به بیماری های زانو و کمر در بین ایرانی ها نباید خیلی متفاوت از کشورهای دیگر باشد و بنابراین میزان کسانی که مجبورند نماز خود را نشسته بخوانند، نباید از متوسط دنیا تفاوت چندانی داشته باشد. در حالی که خواندن نماز جماعت به صورت نشسته در مساجد دیگر دنیا به ندرت مشاهده میشود و افرادی بسیار مسن قادر هستند که فریضه نماز را به راحتی به جای آورند در مقابل مشتری های این وسیله در کشور امام زمان و بین شیعیان امام علی علیه السلام هر روز در حال افزایش است و امروزه مردان و زنان بالای چهل سال را هم میتوانیم بین استفاده کنندگان از صندلی نماز مشاهده کنیم. به طوری که تعداد چشم گیری از افراد هستند که فریضه نماز را نشسته روی صندلی به جای می آوردند و در بعضی از مساجد حتی به نظر می آید که تا یک چهارم افراد به این روش نماز می خوانند.

احکام استفاده از این وسیله مشخص و بستگی وضعیت نماز گزار دارد و قطعا شرع مقدس در این باره راهکارهایی را در نظر داشته که از طریق استفتاء از مراجع میتوان به آنها دست یافت.

اما نکات قابل تاملی در این خصوص وجود دارد که نمیتوان نسبت به آنها بی تفاوت بود.

اولا همه ما میدانیم و شنیده و دیده ایم که سیره بزرگان و علماء و مومنین در خصوص اقامه نماز و خصوصا نماز جماعت مبتنی بر رعایت شان نماز و مسجد و نماز گزار بوده و رعایت تقوا و پرهیز از بدعتها در آداب و سنن سرلوحه رفتارشان بوده و هست و سهل انگاری در این گونه موارد قطعا نمی تواند قابل قبول باشد.

هرچند کهولت سن میتواند مجوزی برای استفاده از این گونه ابزار باشد ولی به چشم خود دیده ایم که مرحوم امام (قدس سره) از روی تخت بیمارستان پائین می آمدند و سرم به دست و با حالت ایستاده با آن کهولت سن و ضعف مزاج به اقامه نماز میپرداختند. سیره بزرگان دیگر مانند مرحومین حضرات آیات بهجت و بهاء الدینی نیز به همین منوال بوده و ایشان قداست و حرمت نماز و نماز گزار را فدای راحتی خودشان نمی کردند و تا آخرین لحظات عمر مبارکشان آنچه میتوانستند در اطاعت معبود با خشوع و خضوع به سجده میرفتند در حالی که از بسیاری کسانی که به هر بهانه ای خود را مجاز به استفاده از این صندلی ها میدانند مسن تر و ضعیف تر بودند.

اما استفاده از این تازه وارد به مساجد «صندلی نماز» با توجه به روند روبه رشدی که دارد، میرود تا صحن اصلی مساجد را نیز به تسخیر خود در آورد و بعضا دیده شده که معتمدین برای اینکه از فضیلت نماز در صف اول بی بهره نمانند، این صندلی ها را به صف اول و پشت سر امام جماعت هم رسانده اند و البته میدانیم که این روند با عرف حاکم در مساجد سازگار نیست و علاوه بر اینکه باعث عرف شکنی و حرمت شکنی از جماعت میشود، تصویر خوبی هم از اقامه جماعت با آداب و سنن اسلامی شیعی به جای نخواهد گذاشت.

از طرف دیگر متاسفانه نظارت دقیقی هم بر تولید اینگونه ابزار اعمال نمی شود و هر کسی به نوعی سلیقه خودش را در خصوص تولید آنها اعمال میکند. که میتوان از صندلی های تا شو، فلزی، چوبی، کابینتی، نیمکتی، جای مهر میله ای با طرح های مختلف نام برد.

لذا از آنجایی که ممانعت از روند روبه رشد و بلا وجه استفاده از این وسیله، غیرت دینی و همت همگانی را میطلبد، اولا از عموم مردم و مومنان تقاضا میشود با تاَسی از سیره بزرگان به صورت خود جوش از روند روبه رشد این پدیده نا موزون در مساجد پیشگیری و به این وسیله دل پیامبر بزرگ اسلام را شاد کنند و دوما از مرکز رسیدگی به امور مساجد انتظار میرود در خصوص نظارت بر تولید اینگونه وسایل و روند استفاده آنها در مساجد و در جهت ممانعت از اپیدمی شدن استفاده از آن بعمل آورد.

و در آخر از روحانیون و امامان محترم جماعت نیز انتظار میرود تا در برابر این کج روی ها با توجه به ادله فقهی ایستادگی کنند و آراء مراجع معظم تقلید را برای استفاده کنندگان از این صندلی ها و ابزار باز گو نموده و ایشان را نسبت به سهل انگاری در این خصوص توجه دهند.