واژه و مفهوم روشنفکری پیشینه‌ای نه‌چندان دور دارد و به دوره‌ معاصر آن برمی‌گردد. زايش و پويش نخستين انديشه‌ها و تكاپوهاي روشنفكري و روشنفكران در تاريخ معاصر ايران ، که از پيوند تنگاتنگي با بحران عقب‌ماندگي‌هاي تلنبار شده سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي در تاريخ و جامعه ايراني برخوردار بوده،حکایت می کند.