هزار و ۲۵۰ نخبه در صف دریافت مسکن تهران؛ توافق در منطقه ۲۲

به گزارش بولتن نیوز به نقل از برنا، مسئله تامین مسکن برای نخبگان و استعداد‌های برتر در سال‌های اخیر به یکی از محور‌های اصلی سیاست‌گذاری در حوزه علم و فناوری کشور تبدیل شده است. افزایش هزینه‌های زندگی به‌ویژه در کلان‌شهر‌ها و به‌طور خاص تهران، تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی و تمرکز علمی نخبگان داشته و از همین رو برنامه‌ریزی برای تأمین مسکن پایدار و متناسب با شان علمی این قشر، اهمیتی دوچندان یافته است. بنیاد ملی نخبگان در چارچوب سیاست‌های حمایت از نخبگان طی سال‌های اخیر برنامه‌هایی را برای ارائه تسهیلات مسکن به گروه‌های مختلف نخبگانی آغاز کرده است.

در این گزارش به توضیحات سعید خدایگان قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان درباره آخرین وضعیت اجرای طرح مسکن نخبگان، تعداد افراد مشمول، وضعیت استان‌ها و برنامه‌های ویژه تهران که در گفت‌وگو با خبرنگار علمی برنا انجام شد، با جزئیات بررسی می‌شود.

نقشه هرم نخبگی و جایگاه مشمولان طرح

سعید خدایگان در بیان وضعیت طرح مسکن نخبگان ابتدا به ساختار هرم نخبگی اشاره کرد؛ ساختاری که در بنیاد ملی نخبگان برای دسته‌بندی و تعریف سطوح مختلف استعداد‌های برتر تدوین شده است. به گفته وی این هرم شامل سه بخش اصلی است:

• نخبگان و استعداد‌های برتر دانش‌آموزی

• دانشجویان نخبه و برگزیدگان علمی در دانشگاه‌ها

• دانش‌آموختگان، پژوهشگران و اعضای هیئت‌علمی جوان

خدایگان توضیح می‌دهد که در طرح مسکن نخبگان تمرکز فعلی بر اساتید جوان و اعضای هیئت علمی تازه‌کار است؛ افرادی که تازه وارد دانشگاه شده‌اند، در ابتدای دوران سرآمدی خود قرار دارند و با وجود ظرفیت‌های علمی بالا به دلیل محدودیت‌های مالی و هزینه‌های سنگین مسکن بخش قابل توجهی از درآمد خود را صرف تهیه یا اجاره مسکن می‌کنند.

به بیان وی این گروه در عین آن که نقش مهمی در پژوهش، آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص دارند، در معرض فشار‌های اقتصادی بیشتری نسبت به سایر رده‌های نخبگانی قرار گرفته‌اند و نیازمند حمایت‌های پایدار هستند.

بررسی ملی و استخراج آمار مشمولان طرح

به گفته قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان طی یک مطالعه دقیق و جامع در سطح کشور اسامی و شرایط نخبگان واجد شرایط بهره‌مندی از طرح مسکن احصا شده است. نتیجه این ارزیابی نشان می‌دهد که:

• حدود ۵۵۵۰ نفر از نخبگان و استعداد‌های برتر در سراسر کشور واجد شرایط دریافت تسهیلات و امکان مشارکت در طرح مسکن نخبگان هستند.

• از میان این افراد حدود ۱۲۵۰ نفر در شهر تهران سکونت یا فعالیت دانشگاهی دارند و مشمول طرح حمایتی در پایتخت می‌شوند.

این تفاوت تعداد نشان‌دهنده آن است که تهران به‌عنوان بزرگ‌ترین قطب دانشگاهی کشور با چالشی جدی‌تر در حوزه سکونت نخبگان مواجه است. هزینه بالای اجاره و خرید مسکن در تهران نسبت به شهر‌های دیگر، فشار مضاعفی را بر اعضای هیئت علمی جوان وارد کرده است.

وضعیت اجرای طرح در استان‌ها

خدایگان در توضیح اقدامات بنیاد در یک سال گذشته گفت که فعالیت‌های اجرایی در قالب کمیته ویژه مسکن نخبگان به طور متمرکز پیگیری شده است. نتیجه این پیگیری‌ها تاکنون:

• پیشرفت قابل توجه در استان‌ها و شهر‌های غیر از تهران

• تخصیص حدود ۲۸۰۰ واحد مسکونی در مراحل مختلف تملک، ساخت یا تحویل

این آمار نشان می‌دهد که درصدی پیشرفت طرح در استان‌ها حاصل شده است و بنیاد توانسته با هماهنگی دستگاه‌های استانی بخشی از نیاز نخبگان را در خارج از تهران تامین کند.

با این حال وضعیت تهران متفاوت است؛ چون:

• قیمت زمین در تهران بسیار بالاست.

• پروژه‌های ساخت مسکن در پایتخت نیازمند هماهنگی چند دستگاه مختلف هستند.

• تخصیص زمین مناسب و قابل دسترس زمان‌بر است.

چالش‌های اجرای طرح در تهران

قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان تصریح میکند که در تهران تا این لحظه دستاورد چشمگیری در تخصیص واحد‌های مسکونی حاصل نشده است. دلیل اصلی این مسئله پیچیدگی تامین زمین و همچنین ضرورت هماهنگی میان مجموعه‌ای از دستگاه‌های اجرایی است.

برای حل این مسئله، اخیرا جلسه‌ای با حضور:

• استاندار تهران

• معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور

• رئیس بنیاد ملی نخبگان

برگزار شده و در این جلسه تصمیمات مهمی اتخاذ شده است.

توافق مهم برای تهران؛ اختصاص زمین در منطقه ۲۲

طبق گفته های قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان طی جلسه ای که با حضور معاون علمی و مسئولان مربوط به این طرح ملی برگزار گردید، بر اساس جمع‌بندی این جلسه مقرر شد:

• استانداری تهران با همکاری وزارت راه و شهرسازی، زمین مورد نیاز برای تامین مسکن ۱۲۵۰ نخبه مشمول که در تهران فعال هستند را تأمین کند.

• منطقه ۲۲ تهران به عنوان گزینه اصلی محل احداث واحد‌های مسکونی نخبگان مطرح شده است.

منطقه ۲۲ از نظر توسعه شهری، دسترسی به فضا‌های دانشگاهی و امکان ساخت مجتمع‌های مسکونی با استاندارد‌های جدید ظرفیت مناسبی دارد. این موضوع می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد شهرک علمی – اساتیدی شود که کیفیت سکونت و هم‌افزایی علمی را برای اعضای هیئت علمی افزایش می‌دهد.

آیا مسکن برای تمام ۱۲۵۰ نفر در تهران تأمین می‌شود؟

در پاسخ به این سوال، خدایگان تاکید می‌کند: بله برنامه‌ریزی دقیقا بر اساس تأمین مسکن برای هر ۱۲۵۰ نفر انجام شده است.

او می‌افزاید: البته باید توجه داشت که مسکن ذاتا پروژه‌ای پیچیده، پرهزینه و زمان‌بر است. اما طرح به‌گونه‌ای تنظیم شده که تمام افراد احصاء شده در تهران تحت پوشش قرار بگیرند.

این جمله نشان می‌دهد که بنیاد رویکرد فرد محور و کامل را در این طرح اتخاذ کرده و قصد ندارد گروهی از مشمولان را حذف یا محدود کند.

بازه زمانی اجرای طرح؛ ضرورت دقت بیشتر به‌جای وعده‌های شتاب‌زده

در پاسخ به پرسش برنا درباره زمان‌بندی اجرای پروژه خدایگان از ارائه زمان دقیق خودداری کرده و می‌گوید: اجازه بدهید زمان اعلام نکنیم تا خدای نکرده بدقولی نشود.

وی تاکید می‌کند که:

• بنیاد ملی نخبگان پیگیری مستمر و روزانه برای اجرای طرح دارد.

• اما سرعت پروژه وابسته به چند دستگاه اجرایی دیگر است و ممکن است عواملی خارج از کنترل بنیاد موجب تاخیر شود.

این توضیح نشان می‌دهد که بنیاد رویکرد واقع‌گرایانه در قبال افکار عمومی نخبگان اتخاذ کرده و سعی میکند تا حدی از ارائه وعده‌های غیرقطعی خودداری کند.

از حفظ نخبگان تا افزایش تولید علم

طرح مسکن نخبگان فقط یک برنامه رفاهی نیست؛ بلکه بخشی از راهبرد ملی حفظ و تقویت سرمایه انسانی پیشرو در کشور به شمار می‌رود.

با بهبود وضعیت معیشتی و سکونتی نخبگان، پیامد‌های زیر قابل انتظار است:

• کاهش مهاجرت نخبگان به کشور‌های دیگر

• افزایش تمرکز علمی و بهره‌وری پژوهشی اعضای هیئت علمی

• افزایش مشارکت نخبگان در پروژه‌های توسعه ملی

• تقویت تولید علم، نوآوری و اقتصاد دانش‌بنیان

در واقع مسکن زیرساخت ثبات فکری و حرفه‌ای نخبگان است.

طرح مسکن نخبگان صرفا یک حمایت معیشتی یا رفاهی ساده نیست؛ بلکه به‌عنوان یکی از راهبردی‌ترین پروژه‌های حفظ و تثبیت سرمایه انسانی کشور تلقی می‌شود. نخبگان و اعضای هیئت علمی جوان موتور محرک پیشرفت علمی، فناوری و توسعه اقتصادی در هر جامعه‌ای هستند و فراهم‌کردن امنیت سکونتی برای آنان به معنای ایجاد زیرساختی پایدار برای تولید دانش و نوآوری بلندمدت است.

آنچه از سخنان مسئولان بنیاد ملی نخبگان برمی‌آید نشان می‌دهد که گام‌های اساسی در استان‌ها برداشته شده و بیش از ۲۸۰۰ واحد در خارج از تهران در حال تخصیص یا آماده‌سازی است. با این حال تهران به‌عنوان کانون اصلی فعالیت علمی کشور به‌واسطه قیمت زمین و پیچیدگی‌های اداری نیازمند هماهنگی گسترده‌تری میان دستگاه‌های مختلف بوده است. توافق اخیر برای تامین زمین در منطقه ۲۲ تهران و همکاری استانداری و وزارت راه و شهرسازی، نقطه عطفی در مسیر اجرای این پروژه به شمار می‌رود و می‌تواند روند را از مرحله انتظار به فاز عملیاتی واقعی منتقل کند.

اما اجرای این طرح در تهران علاوه بر منابع مالی، نیازمند پایداری اراده مدیریتی و همراهی مستمر دستگاه‌های ذی‌ربط است. بنیاد ملی نخبگان از ارائه زمان‌بندی قطعی خودداری کرده تا از ایجاد توقعات غیرواقعی پیشگیری شود؛ اما این سوال مطرح می‌شود که این آینده نزدیک دقیقا چه زمانی خواهد بود؟ آیا همچنان در پایان این مسیر منطقه ۲۲ برای اجرایی سازی این طرح ملی انتخاب خواهد شد؟

در نهایت موفقیت یا عدم موفقیت این پروژه مستقیما بر مسیر آینده علوم پایه، فناوری‌های راهبردی، پژوهش‌های دانشگاهی و جایگاه ایران در رقابت علمی جهانی تاثیرگذار خواهد بود.

اکنون پرسش مهم اینجاست: آیا تمامی دستگاه‌های مسئول با درک اهمیت راهبردی این طرح همکاری لازم را برای اجرای سریع و بدون توقف آن در پایتخت ادامه خواهند داد؟