معرفی چهار اثر تازه استاد سید علی‌اصغر موسوی (سعا) و مکتب شعر امامیه

به گزارش بولتن نیوز،سید علی‌اصغر موسوی (سعا)، متولد ۱۳۴۵، شاعر، نویسنده و پژوهشگر ادبیات دینی است که طی چهار دهه فعالیت ادبی به مباحث نظری، سروده‌های دینی و عاشورایی و مبانی نظری هنر شیعی پرداخته است.

گروه فرهنگی،وی بنیان‌گذار مکتب شعر امامیه شناخته می‌شود؛ مکتبی که بر اساس نصوص وحیانی، ولایت کلیه مطلقه الهیه، و عقلانیت حسی و شهود عاشقانه شکل گرفته و به‌عنوان بدیلی در برابر بوطیقای ارسطویی (محاکات) مطرح می‌شود.

موسوی در آثار خود، شعر را نه صرفاً محصول تخیل، بلکه جلوه‌ای از ادراکات عقلانی ـ حسی در پرتو معارف قرآن و اهل بیت علیهم‌السلام می‌داند و بر این باور است که شعر شیعی باید «توحیدی، ولایی و مبتنی بر عقلانیت ایمانی» باشد و از هر گونه خرافه‌پردازی و غلو فاصله گیرد.

معرفی آثار جدید

چهار اثر تازه از سوی انتشارات طلیعه سبز منتشر شده است که هر یک با محوریت عاشورا و مبانی مکتب شعر امامیه، نقش مهمی در تثبیت این مکتب دارند:

• امام حسین علیه‌السلام: فرقان حق و باطل - شامل ۴۳ شعر درباره شخصیت و قیام سیدالشهدا علیه‌السلام به‌عنوان معیار تشخیص حق و باطل در تاریخ اسلام.

• ابوفاضل: دریاترین دست - شامل ۳۴ شعر و مجموعه‌ای در ستایش حضرت عباس علیه‌السلام؛ نماد وفاداری، ایثار و رشادت در عاشورا.

• عاشورا: شهود عقل و عشق - شامل ۸۱ شعر در قالب‌های قصیده، غزل، مثنوی، رباعی و دوبیتی که پیوند عقلانیت و شهود عاشقانه در شعر آیینی معاصر ایران را نشان می‌دهد.

• کاروان تا ابد آیینه‌پوش - شامل ۵۳ شعر با روایت‌هایی که استمرار پیام کربلا در کاروان اسرا و حضور عاشورایی در حافظه تاریخی امت را بازنمایی می‌کنند.

مشخصات انتشار و تیم طراحی

این چهار اثر، همگی در سال ۱۴۰۴ و در قالب قطع رقعی منتشر شده‌اند.

• طراحی جلد و صفحه‌آرایی: سیده طاهره موسوی و فاطمه آمره‌ای
• ویراستاری: سیده مریم موسوی
• خوشنویسی و تذهیب جلد کتاب «کاروان تا ابد آیینه‌پوش»: دکتر حسین محمدی‌مبارز (ایلیا)

مکتب شعر دینی ایران و مکتب شعر امامیه

شعر دینی در ایران، تنها یک جریان هنری ساده نیست؛ بلکه ریشه در فرهنگ و ایمان مردم دارد. موسوی در نظریه خود، مکتب شعر دینی ایران و به‌ویژه مکتب شعر امامیه را بنیان نهاده است.

سرچشمه شعر آیینی و عاشورایی: آموزه‌ها و روایت‌های دینی، عاشورا، سلوک اهل بیت، و مفاهیم قرآنی به‌عنوان ماده معنایی و دستور خوانش شعر.

تمایز با بوطیقای یونانی-ارسطویی: در مقابل محاکات (mimesis) که بر شبیه‌سازی واقعیت متکی است، مکتب امامیه معیارهای خود را از متن وحیانی، نصوص روایی و کارکرد عبادی-تربیتی شعر استخراج می‌کند.

ویژگی‌های اساسی شعر دینی

شعر دینی باید سه ویژگی بنیادین داشته باشد: توحیدی، عقلانی و ولایی.

1. توحید روش‌شناختی: تولید معنا در شعر باید از افق توحیدی خوانش شود و از دوپاره‌گی معرفتی جلوگیری کند.
2. عقلانیت ایمانی: شعر باید هم خوانشی عقلانی و مستدل ارائه دهد و هم بار عاطفی داشته باشد؛ این سد محکمی در برابر خرافه و احساس‌زدگی است.
3. ولایی بودن محتوایی: محور قرار گرفتن رابطه انسان با اهل بیت و ولایت آنان در شکل‌دهی معنا و جهت‌گیری اخلاقی شعر.

این سه قاعده مانع غلو و خرافه‌پردازی شده و شعر آیینی را از احساس زودگذر به سندی ماندگار تبدیل می‌کند.

نقش چهار اثر تازه در مأموریت نظری مکتب امامیه

• عاشورا: شهود عقل و عشق: تلفیق گونه‌های عروضی و بوطیقای امامیه برای جذب مخاطب عام و امکان خوانش نقادانه.
• امام حسین: فرقان حق و باطل: تمرکز پژوهشی و تبیین امام شهید به‌عنوان معیار اخلاقی و معرفتی.
• کاروان تا ابد آیینه‌پوش: تقویت حافظه تاریخی و نقش اجتماعی شعر در بازنمایی پیام کربلا.
• ابوفاضل: دریاترین دست: نمایش سیمای اخلاقی و الگویی حضرت عباس و جنبه تربیتی شعر.

مکتب امامیه چارچوبی فراهم می‌آورد که خلاقیت شاعرانه در خدمت تولید معنا و تثبیت هویت ایمانی قرار گیرد، یعنی شعر هم زیبایی‌ساز و هم معناتولیدکننده باشد.

سخن پایانی استاد

از درگاه حق آرزو دارم این آثار بتوانند معرفت ایمانی را تقویت کرده، اندیشه ولایی را گسترش دهند و یاد عاشورا را پاس بدارند. امیدوارم مکتب شعر امامیه الهام‌بخش نسل‌های آینده شاعران و پژوهشگران باشد و شعر دینی همواره هم‌رساتر با حقیقت دین و هم‌سنجیده با عقل و اخلاق باقی بماند.

یادداشت مصاحبه‌گر

بازگشت به منابع اصیل دینی، تلفیق عقل و شهود عاشقانه، و ضرورت بوطیقای مستقل برای حفظ هویت ادبی ژانر شعر آیینی، پیام اصلی این گفت‌وگو است. امیدواریم آثار تازه، هم مورد رجوع پژوهشگران قرار گیرد و هم در محافل شعری و آیینی به‌کار آید تا یاد عاشورا و معارف اهل‌بیت بیش از پیش در زبان و حافظه فرهنگی ما زنده بماند.

🖋️ مصاحبه‌گر: سیده مریم موسوی (نویسنده، ادب‌پژوه، عضو انجمن پژوهشگران ادبیات دینی ایران)