تحولات اخیر FATF و پیامدهای آن برای ایران

گروه بین الملل: گروه ویژه اقدام مالی (FATF) به عنوان نهاد بین‌المللی تنظیم‌گر استانداردهای مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم، طی سال‌های اخیر به یکی از محورهای اصلی چالش ایران در حوزه تعاملات بانکی و مالی جهانی تبدیل شده است. در تازه‌ترین تحول، دبیرخانه این نهاد اقدام به ارسال دعوت‌نامه‌ای رسمی به ایران کرده که ماهیت آن بیشتر جنبه «بازخواست» و «تذکر جدی» دارد و به‌طور خاص بر هشدار نسبت به بازگشت «مکانیسم ماشه» متمرکز است.

به گزارش بولتن نیوزبر اساس منابع آگاه، این دعوت در فضایی صادر شده که هیچ پیشرفت ملموسی در مسیر الحاق ایران به FATF، آغاز فرآیند رسمی عضویت، یا حتی خروج از فهرست سیاه این سازمان مشاهده نمی‌شود. گزارش‌ها حاکی است که برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها، نه طرح الحاق در دستور کار قرار گرفته و نه مذاکرات جدیدی برای رفع موانع عملیاتی شده است.

ابعاد بین‌المللی و فشارهای ترکیبی

تداوم قرار داشتن ایران در فهرست سیاه به معنای انسداد عملی بخش عمده‌ای از مسیرهای تبادلات مالی رسمی با نظام بانکی جهان است. این محدودیت، عملاً FATF را به ابزاری مکمل در دست ایالات متحده و اتحادیه اروپا برای پیگیری سیاست «فشار حداکثری تعدیل‌شده» تبدیل کرده است.

ایالات متحده: تمرکز بر حفظ فشارهای مالی و بانکی، جلوگیری از کانال‌های جدید تجارت رسمی، و محدود کردن منابع ارزی.

اتحادیه اروپا: استفاده از موضع FATF به عنوان اهرم چانه‌زنی در مذاکرات هسته‌ای و غیرهسته‌ای.

پیامدهای اقتصادی

محدودیت در نقل‌وانتقالات بانکی حتی در چارچوب روابط با شرکای غیرغربی

افزایش هزینه تجارت خارجی به دلیل اتکای بیشتر به شبکه‌های غیررسمی و واسطه‌ها

تشدید فشار بر نرخ ارز از طریق محدودسازی جریان ورودی ارز

ریسک کاهش سرمایه‌گذاری خارجی به دلیل رتبه بالای ریسک کشور

ابعاد حقوقی و حاکمیتی

بازگشت مکانیسم ماشه در FATF می‌تواند به معنای اعمال نظارت سخت‌گیرانه‌تر بر تمامی تراکنش‌های مالی مرتبط با ایران و حتی افزایش فشار بر کشورهای ثالث برای قطع همکاری بانکی باشد. این وضعیت عملاً توان مانور اقتصادی و تجاری کشور را کاهش داده و تصمیم‌سازان را ناچار به انتخاب میان پذیرش الزامات یا یافتن مسیرهای جایگزین می‌کند.

جمع‌بندی

در شرایط فعلی، نه‌تنها نشانه‌ای از گشایش یا تعامل سازنده دیده نمی‌شود، بلکه روندها حاکی از تشدید فشار و استمرار سیاست مخاصمه است. FATF در عمل به یک جبهه مکمل جنگ اقتصادی علیه ایران بدل شده و احتمالاً در کوتاه‌مدت نیز تغییری بنیادین در این مسیر مشاهده نخواهد شد مگر با اتخاذ تصمیمات کلان سیاسی و اقتصادی.