مروری بر مناسبت‌های امروز ۱۷ تیر

گروه سیاسی: در این مطلب مروری خواهیم داشت بر وقایع و مناسبت هایی که در هفدهم تیر این وقایع و مناسبت ها عبارت هستند از: درگذشت حجت الاسلام محمدمهدی ربانی املشی از فقهای شورای نگهبان و روحانیون مبارز در دوران انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۴، حمله دولت عثمانی به جزایر ایرانی به بهانه اخراج پرتغالی‌های مسیحی از جزیره هرمز در زمان سلطنت شاه طهماسب صفوی در سال ۱۵۵۲ میلادی، امضای پیمان سعدآباد (پیمان عدم تجاوز) میان چهار دولت ایران، عراق، ترکیه و افغانستان در سال ۱۳۱۶.

درگذشت حجت الاسلام محمدمهدی ربانی املشی از فق‌های شورای نگهبان و روحانیون مبارز در دوران انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۴:

محمدمهدی ربانی املشی رانکوهی در ۱۵ شعبان ۱۳۵۳ قمری (۱۳۱۳ ش) در قم متولد شد. پدرش عبدالمکارم ربانی املشی روحانی مقیم قم، اهل املش گیلان بود و در نهایت زهد و قناعت می‌زیست.

ربانی املشی تحصیلات ابتدایی را در قم از محضر پدر و دیگران بهره گرفت. وی برای ادامه تحصیلات عالیه وارد حوزه علمیه قم شد و از محضر اساتید و مراجع عظام آن حوزه مقدسه مانند آیت‌الله بروجردی، امام خمینی، محقق داماد بهره برد. ایشان یکی از نخبگان حوزه علمیه به شمار می‌رفت و از دوستان و هم مباحثه‌های آیت الله خامنه‌ای و هاشمی رفسنجانی در سطوح تحصیلی از مقدمات تا خارج بود.

در ۲۳ خرداد ۱۳۵۹ با حکم امام خمینی به عنوان عضو ستاد انقلاب فرهنگی منصوب شد. پس از شهادت آیت‌الله بهشتی به فرمان امام خمینی به سمت دادستان کل کشور منصوب گردید و در شورای عالی قضایی عضویت یافت. ایشان پیش از این مدت‌ها رئیس شعبه اول دادگاه عالی انقلاب بود. رهبر کبیر انقلاب در ۲۸ دی ۱۳۶۱ آیت‌الله ربانی املشی را به سمت یکی از فق‌های شورای نگهبان منصوب کردند. ایشان که عضو مؤسس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود همیشه برای موفقیت و سربلندی جامعه مدرسین کوشا بود.

در اولین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری از سوی مردم خراسان و در دومین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی از سوی مردم تهران انتخاب شد که از طرف نمایندگان هر دو مجلس به سمت نایب رئیس دوم انتخاب شد. همچنین عضو فعال حزب جمهوری اسلامی بود و در شورای مرکزی، شورای داوری و شورای فق‌های این حزب عضویت داشت.

مرحوم آیت الله ربانی املشی، سرانجام پس از عمری تلاش، مجاهدت، مبارزه و کوشش برای پیروزی و سربلندی اسلام و حکومت اسلامی، در ۱۷ تیر ۱۳۶۴ در اثر بیماری سرطان به لقاءالله پیوست.

حمله دولت عثمانی به جزایر ایرانی به بهانه اخراج پرتغالی‌های مسیحی از جزیره هرمز در زمان سلطنت شاه طهماسب صفوی در سال ۱۵۵۲ میلادی:

دولت عثمانی (ترکیه) که از زمان جنگ چالدران (آگوست سال ۱۵۱۴) به دلیل داشتن اسلحه آتشین (توپ و تفنگ) و از این لحاظ برتری نظامی، به حملات زمینی خود به قلمرو ایران ادامه می‌داد، در سال ۱۵۵۲ (زمان سلطنت شاه طهماسب صفوی) تصمیم به حمله به جزایر ایرانی خلیج‌فارس گرفت. بهانه این حمله دریایی، اخراج پرتغالی‌های مسیحی از جزیره ایرانی «هرمز» بود!. عثمانی در سال ۱۵۴۶ میلادی یمن را تصرف کرده بود و بر دریای سرخ و تنگه کلیدی آن «باب‌المندب» مسلط شده بود و برای توسعه این متصرفات، قدرت دریایی پرتغال را در برابر خود می‌دید.

دریاسالار پرتغالی آلفونس آلبوکرک (آلبوکرکی) در سال ۱۵۰۶ جزیره «سکوتره» در جنوب شبه‌جزیره عربستان و در سال ۱۵۰۷ جزیره هرمز در مدخل خلیج‌فارس را متصرف شده بود. پرتغالی‌ها علاوه بر منطقه گوا در هند، در سال ۱۵۱۱ در «مالاکا» مستقر شده بودند و در هرجا که مستقر می‌شدند میسیون‌های مسیحی هم به تبلیغ و ترویج این دین می‌پرداختند.

حمله دریایی عثمانی به جزیره هرمز هشتم ژوئیه (۱۷ تیرماه) ۱۵۵۲ و با کمک پاشای مصر (کارگزار عثمانی) آغاز، ولی با شکست رو‌به‌رو شد و پیشروی عثمانی در جزیره العرب، به حجاز و یمن محدود ماند. باید دانست که پیش از حمله عثمانی به هرمز، سلیمان پاشا حکمران عثمانی مصر در سال ۱۵۳۸ میلادی برای بیرون راندن پرتغالی‌ها از منطقه «دیو» در گجرات هند، از طریق دریا به این منطقه نیرو فرستاده بود که این نظامیان کاری از پیش نبرده بودند.
جزیره هرمز و سایر مناطق ایرانی متصرفی پرتغالی‌ها در خلیج‌فارس در سال ۱۶۲۱ میلادی- دوران پادشاهی شاه‌عباس- آزاد و به قلمرو ایران بازگشت داده شدند.

امضای پیمان سعدآباد (پیمان عدم تجاوز) میان چهار دولت ایران، عراق، ترکیه و افغانستان در سال ۱۳۱۶:

پیمان سعدآباد یا عهدنامهٔ عدم تعرض، نام پیمانی است که در ۱۷ تیر ۱۳۱۶ در کاخ سعدآباد تهران، میان چهار کشور ایران (رضا شاه پهلوی)، عراق (ملک غازی اول)، افغانستان (محمد ظاهرشاه) و ترکیه (مصطفی کمال آتاترک) به امضا رسید.

پیمان سعدآباد وحدت نظر چهار کشور ایران، عراق، افغانستان و ترکیه را در سیاست عمومی و حمایت متقابل در صورت بروز خطر نسبت به یکی از دولت‌های عضو پیش‌بینی می‌کرد و همچنین دول چهارگانه متعهد می‌شوند که سیاست عدم مداخله مطلق در امور داخلی یکدیگر را تعقیب کنند و مصونیت حدود مشترک مرزی یکدیگر را محترم شمارند و در کلیه اختلافات بین‌المللی که با منافع آن‌ها مربوط است، مشورت نمایند و عملیات تجاوزکارانه علیه یکدیگر نداشته باشند. پیمان سعدآباد هم از لحاظ مادی و هم از نظر سیاسی به زیان دولت ایران و بنفع کشور‌های ترکیه، افغانستان و عراق بوده است.