رفع مشکلات دامپروری سنتی در گلستان نیازمند راهکار است

به گزارش بولتن نیوز،پرورش سنتی گوسفند و بز از دیرباز در مناطق روستایی و عشایری گلستان رونق داشت اما خشکسالی چند سال‌ اخیر این حرفه مولد را با مشکلات فراوانی مواجه کرد که رفع آن به راهکار علمی همراه با ضمانت اجرا و حمایت گسترده نیاز دارد.

خشکسالی چند سال اخیر سبب دشواری برای تامین علوفه مورد نیاز دام‌های سبک و سنگین گلستان و نیز گرانی و چند برابر شدن قیمت علوفه و نهاده‌های مورد نیاز تغذیه دام شده.

به گفته رحمت الله سمیعی، معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی گلستان هم اکنون این استان یک میلیون و ۷۰۰ هزار راس دام سبک (گوسفند و بز) و ۳۰۰ هزار راس دام سنگین (گاو و گوساله) دارد که حیات بخش عمده (۷۰ تا ۸۰ درصد) شمار دام‌های سبک استان به سیستم مرتع بستگی دارد.

استان گلستان افزون بر ۸۰۰ هزار هکتار مرتع دارد که ۷۵ درصد آن را مراتع درجه ۲ و ۳ تشکیل می‌دهند ضمن اینکه به سبب خشکسالی‌های چند سال اخیر بخش قابل توجهی از این مراتع نیز فاقد رشد علوفه شدند.
شرایط بحرانی پرورش گوسفند و بز در گلستان

آشورمحمد قره‌باش گفت: گلستان به دلیل تنوع اقلیمی، برخورداری از مراتع طبیعی، مزارع کشت علوفه، نیروی انسانی و سرمایه‌گذاری صورت گرفته در بخش‌های مختلف زنجیره تولیدات دامی از جمله کارخانجات خوراک دام، ظرفیت مناسبی برای افزایش و بهبود کیفیت تولیدات دامی و در نتیجه افزایـش بهره‌وری بخش پرورش دام دارد.

عضو هیات علمی گروه علوم دامی دانشگاه گنبدکاووس می گوید: در اثر انباشته‌شدن مشکلات ریز و کلان سیستم دامداری سنتی استان طی چند دهه گذشته، بازده اقتصادی گله داری کاهش یافته.

به گفته او اگر در اسرع وقت متولیان امر اقدامات حمایتی لازم را انجام ندهند هزاران شغل مولد بخش دامپروری در خطر نابودی دائمی و غیر قابل برگشت قرار می‌گیرند.

عضو هیات علمی گروه علوم دامی دانشگاه گنبدکاووس، کمبود آب شرب دام به‌ دلیل توسعه نیافتن آبخوان داری، ایجاد آب بندان‌ها و مخازن جمع آوری آب باران در منطقه، تخریب مراتع طبیعی با بوته‌کنی برخی گیاهان شور را از جمله مهم ترین مشکلات دامداران روستایی و عشایر گلستان برشمرد.

قره باش، ثبات نداشتن شرایط بازار دام و فرآورده‌های آن، نبود زنجیره تولید و سیستم خرید تضمینی دام و محصولات دامی، اطلاعات علمی و فنی پایین دامداران سنتی، نبود شرکت‌های تعاونی و تشکل‌های صنفی فراگیر دامداران عشایری و روستایی و برخی مشکلات امنیتی و افزایش سرقت دام را از دیگر مشکلات پرورش دام سبک در گلستان ذکر کرد.

او گفت: به دلیل گرانی قیمت علوفه دام در سال‌های اخیر کشاورزان کاه غلات مزارع را به طور کامل از سطح خاک برداشت می‌کنند درحالی که در گذشته کاه‌های مزارع به‌عنوان "پس‌چر" تا ۶ ماه خوراک گوسفند و بز را تامین می‌کرد، اما اکنون از چرخه خارج شده و مشکلات دامداران را افزایش داده است.

قره باش گفت: برای کاهش مشکلات حوزه دامپروری و توسعه پرورش گوسفند و بز در گلستان در وهله اول باید هماهنگی و همگرایی ارگان‌های اجرایی از جمله جهاد کشاورزی، عشایری، دامپزشکی، شرکت‌های تعاونی و سازمان‌های مردم نهاد با مراکز علمی و تحقیقاتی بیشتر شود.

او می گوید: در مرحله بعد ترویج شیوه‌های نوین و علمی پرورش گوسفند و بز به کمک دامداران پیشرو، توسعه و ترویج کشت علوفه در دیم زار‌های کم بازده و استفاده از روش‌های مناسب عمل آوری و غنی سازی محصولات فرعی مزارع به رفع مشکلات حوزه پرورش دام گلستان کمک کند.

استفاده از اقلام غذایی جایگزین برای دام سبک

همچنین دیگر عضو هیات علمی گروه علوم دامی دانشگاه گنبدکاووس و متخصص تغذیه دام گفت: با توجه به شرایط اقلیمی ایران و وقوع پدیده خشکسالی و از بین رفتن علوفه مراتع، ادامه و رونق دامپروری کشور وابسته به دام‌های سبک از جمله گوسفند و بز است، اما تامین اقلام خوراکی این بخش مثل سایر بخش‌های دامپروری با چالش جدی مواجه خواهد بود.

به گفته قنبری کمبود اقلام علوفه‌ای باتوجه به اینکه خوراک دام تا ۷۰ درصد هزینه حرفه دامپروری را تشکیل می‌دهد سبب شده تا این روز‌ها شاهد روانه سیل دام‌ها از جمله دام مولد و حتی آبستن به کشتارگاه‌ها باشیم.

او گفت: محصولات فرعی زراعی و محصولات جانبی حاصل از صنایع تبدیلی بخش کشاورزی، ضایعات دام و طیور و سایر خوارک‌های غیرمعمول، بهترین گزینه برای خوراک دام سبک است که باید به آن توجه شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه گنبدکاووس گفت: کارخانجات صنایع غذایی گلستان پسماند‌هایی دارند که می‌توان از آن برای تغذیه گوسفند و بز استفاده کرد.

به گفته او، گلستان در همه فصول سال محصولات مختلف زراعی (بادام زمینی، سویا، کلزا، انواع حبوبات در کنار گندم و جو) دارد که می‌توان از بقایای آن و فرآوری بقایا با روش‌های بیوتکنولوژی، فیزیکی و شیمیایی برای خوراک دام بویژه دام‌های سبک استفاده کنیم.

قنبری کشت منابع علوفه‌ای جدید متناسب و سازگار با شرایط اقلیمی و کم آبی منطقه از جمله گیاهان "تریتیکاله، چاودار و یولاف (جوی ۲ سر) " را از دیگر راهکار‌ها برای جبران کمبود علوفه برای خوارک دام‌های سبک گلستان دانست.

در همین پیوند معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی گلستان گفت: این استان از ۲ سال پیش به سبب خشکسالی حوزه دام این استان شمالی دچار شدید شده.

رحمت الله سمیعی گفت: خشکسالی سبب کاهش شدید تولیدات علوفه‌ای گلستان بویژه تولید "جو" و از بین رفتن تولید علوفه در مراتع شد و قشر دامدار را با مشکلاتی در تامین خوراک مورد نیاز دام مواجه کرد.

او گفت: به سبب کمبود علوفه و افزایش قیمت آن در بازار هزینه نگهداری دام افزایش یافت و همین امر سبب شد تا دامداران بخش قابل توجهی از دام مولد خود را روانه بازار یا کشتارگاه کنند.

رضا علیپوری می گوید: در شرایط فعلی نگهداری دام برای عشایر مقرون به صرفه نیست و در صورت استمرار خشکسالی و روند صعودی قیمت نهاده‌های مورد نیاز دامداران، چیزی از ۷۰۰ هزار راس دام سبک عشایر گلستان برای سال آینده باقی نخواهد ماند.

گلستان ۸۶۲ هزار و ۸۲۵ هکتار مرتع دارد که عشایر بومی و کوچنده با در اختیار داشتن ۷۶۷ هزار راس دام از مجموع تقریبی ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار راس دام سبک و سنگین این استان، در سطح ۳۵۰ هزار هکتار از این مراتع در سه شهرستان گنبدکاووس، مراوه‌تپه و کلاله سکونت دارند.

ضرورت استفاده از دانش و فناوری در افزایش تولید و بهره‌وری

سیدعلی لطفی‌زاده گفت: منظور از افزایش بهره‌وری، تولید بیشتر به ازای هر دام مولد و همین‌طور کاهش قیمت تمام شده و کاهش فشار بر مزارع تولید علوفه و مراتع است که تحقق آن تنها از مسیر دانشگاه و بستر دانش و فناوری امکان‌پذیر خواهد بود.

مسئول تشکل مردمی بکوجا گفت: کارشناسان و صاحب نظرات دانشگاه‌ها و ادارات و نهاد‌ها باید لباس مردمی بپوشند و با حضور در بین دامداران و تولید کنندگان به آن‌ها مشاوره‌های علمی بدهند.