فقر فرهنگ کتابخوانی معضلی که همچنان ادامه دارد

به گزارش بولتن نیوز، رضا حاجی‌آبادی، مدیر انتشارات هزاره ققنوس و پژوهشگر و منتقد ادبی،  درباره زمینه‌های شکل گیری فرهنگ کتابخوانی اظهار کرد: در شکل گیری یک فرهنگ باید چندین و چند عامل دست به دست هم دهند. در فرهنگ کتابخوانی نیز قبل از هرچیز باید زمینه تاریخی و اجتماعی وجود داشته باشد.

وی ادامه داد: همه ما می‌دانیم فرهنگ مردم شرق و خاورمیانه، فرهنگی شفاهی است. در نتیجه مردم این خطه، علاقمند به شنیدن قصه‌ها از زبان مادربزرگ‌ها و رسانه هستند و کمتر به خواندن یک مطلب علاقه نشان می‌دهند. به نوعی می‌توان گفت تجربه زیستی مردمان شرق و خاورمیانه، بیشتر از دیداری بودن، شنیداری است، اما یکی از عواملی که کتابخوان شدن مردم را سخت می‌کند؛ زمینه تاریخی و اجتماعی آنان و عادت به روایت داستان توسط فرد دیگر است. حتی در زمان‌های گذشته نیز، قصه‌های قدیمی را بزرگانی که سواد داشته اند؛ در جمع‌های خانوادگی نقل می‌کرده اند. این موضوع در حال حاضر نیز بسیار رواج پیدا کرده و مردم به جای مطالعه کتاب، منتظر ساخت فیلم از کتاب خوب و یا انتشار خلاصه‌ای از آن هستند.

وی با اشاره به اهمیت محتوای کتاب ها، بیان کرد: نکته دیگر محتوایی است که بتوان از آن برای مخاطب رفع نیاز کرد. به طور میانگین ۶۰ تا ۷۰ هزار عنوان کتاب در سال تولیدمی شود، اما محتوای این کتاب‌ها پاسخگوی نیاز‌های مردم ما نیست. در نتیجه مردم هم از اینگونه کتاب‌ها استقبال نمی‌کنند.

وی با بیان نقش متولیان فرهنگ و هنر در شکل گیری نیاز مخاطب، افزود: اگر در سال‌های اخیر بعضی از کتاب‌ها خصوصا کتاب‌های روانشناسی خیابانی با موفقیت فروخته می‌شود، به دليل نیاز مردم به این گونه کتاب هاست. مردم ما به مباحث روانشناسی و حتی فالگیری بیشتر از مباحث اخلاقی و سایر موضوعات علاقه دارند. زیرا متولیان فرهنگ و هنر، احساس نیاز به سایر موضوعات را برای مردم به وجود نیاورده اند.

وی با اهمیت قالب کتاب در شکل گیری فرهنگ کتابخوانی بیان کرد: پس از انتخاب محتوا، ایجاد نیاز، و اصلاح سابقه تاریخی، نوبت به قالب کتاب می‌رسد. اگر قالب ارائه شده، خوب و جذاب نباشد، مخاطب این قالب را پس می‌زند. به عنوان نمونه کتاب‌های کودک باید از رنگ و لعاب خوبی برخوردار بوده و جاذبه‌های تصویری داشته باشد. متاسفانه همکاران ما در حوزه نشر، به این موضوع به میزان کافی وجه نمی‌کنند.

وی با اشاره هماهنگی چهارعنصر کتابخوانی اظهار کرد: آخرین عامل، هماهنگی بین چهار عنصر اصلی کتابخوانی، شامل دولت، ناشران، نویسندگان (تولید کنندگان محتوا) و مردم است. به نظر می‌رسد این هماهنگی وجود ندارد. زیرا دولت راه خودش را می‌رود، ناشران اغلب به دنبال اتکا مالی خودشان هستند و نویسندگان دچار خودسانسوری شده اند. مردم هم نیاز خود را از طریق شبکه‌های اجتماعی برطرف می‌کنند و احساس نیاز به کتاب و کتابخوانی نمی‌کنند.