آقای اردوغان! پایت را از گلیمت درازتر نکن

گروه بین الملل: اخیرا فیلمی در فضای مجازی منتشر شده است که نشان می‌دهد گویا به طور تلویحی اردوغان امروز نقشه بعدی امپراطوری عثمانی را به صورت غیررسمی اعلام کرده است. او در جشن پیروزی جنگ آذربایجان، شعری در رابطه با رود ارس خواند و در آن شعر خطاب به مردم آذربایجان ایران اعلام کرد: ما از شما جدا نمی‌شدیم' ما را به زور از شما جدا کردند و گفت ارس بزودی قدرت می‌گیرد. به عبارت دیگر، اردوغان در رژه نظامی در باکو بیتی از آهنگ «آراز آراز» را خواند که برای پان‌ترک‌ها سمبل جدایی دو سوی «ارس» و رمز تجزیه ایران است.

به گزارش بولتن نیوز، این رفتار مداخله جویانه اردوغان با واکنش ظریف مواجه شد. وزیر امور خارجه در واکنش به اظهارات تحریک آمیز اردوغان در به اصطلاح رژه پیروزی در باکو در توئیتر نوشت: به اردوغان نگفته بودند شعری که به غلط در باکو خواند مربوط به جدایی قهری مناطق شمالی ارس از سرزمین مادریشان ایران است! ‏آیا او نفهمید که علیه استقلال جمهوری آذربایجان سخن گفته است؟ ‏هیچکس نمی‌تواند در باره آذربایجان عزیز ما صحبت کند. اما این همه ماجرا نیست و این رفتار اردوغان، واکنش کمال قلیچدار اوغلو رهبر حزب « جمهوریت خلق» ترکیه را نیز در پی داشت.

دشمنی و تاخت و تاز دو سویه اردوغان و کمال قلیچدار اوغلو رهبر حزب « جمهوریت خلق» ترکیه، علیه یکدیگر ریشه دار است؛ هجمه های گاه و بیگاه دو طرف علیه هم هر از چندگاهی از حوزه داخلی فراتر می رود و متوجه رفتارهای خارجی حاکمیت در ترکیه است. آنچه در این باره اهمیت فراوانی دارد، واکنش های تند اردوغان نسبت به اظهارت قلیچدار اوغلو درباره خود می باشد. به واقع در کش و قوس اختلافات و کشمکش های لفظی میان اردوغان و قلیچدار اوغلو، واکنش های اردوغان از حوزه اخلاق خارج شده و گاهاً تا مرز توهین و تحقیر نیز پیش می رود.

با این حال آنچه دغدغه اصلی این یادداشت است تحلیل روانشناسی رفتار اردوغان یا قلیچدار اوغلو در ادبیات مورد استفاده طرفین در عرصه دشمنی و مخالفت ها با هم نیست؛ بلکه آنچه موجب شده است تا این یادداشت به نگارش در آید تحلیل و ارزیابی وجودیِ اظهارات تند و جدید قلیچدار اوغلو به عنوان رهبر حزب اپوزیسیون ترکیه علیه رفتار خارجی اردوغان می باشد، که گفته است «اردوغان به دنبال تجزیه کشورهاست». لازم به ذکر است که ماهیت تحلیل این موضوع مطرح شده از جانب قلیچدار اوغلو، بررسی و واکاوی سیاست های توسعه طلبانه اردوغان برای آنکارا و به تبع آن تجزیه کشورهای بحران زده به واسطه حضور فیزیکی در آنجاست.

واقعیت امر این است که اردوغان سیاست خارجی کشورش را بر مبنای مداخله بنا نهاده است. از این رو از هر موقعیت و فرصتی برای حصول به اهداف تعیینی در این عرصه دریغ نخواهد کرد. رفتار سیستماتیک – دیپلماتیک اردوغان در عرصه سیاست خارجی با تأکید بر مناطق بحران برای ایجاد موقعیت هژمونی شکل گرفته است. از این رو در ذیل راهبرد نفوذ در این مناطق به بهانه هایی از جمله مقابله با تهدید مانند سوریه(کردها) و در آذربایجان با برجسته سازی گزاره های حمایت نژادی و تعریف بسترهایی از فعالیت در قالب اتحاد راهبردی به کارزار فیزیکی مبادرت می کند. بطوریکه بنا بر تعریف متغیرهای اعلامی در این باره به سمت اجرای سیاست های اعمالی گام بر می دارد، که با موضوع تجزیه(سوریه) و وابسته سازی(باکو) نمایه و بازنمایی می شوند.

شاید این جمله تکراری و کلیشه ای باشد که رویای توسعه طلبی های منطقه ای اردوغان در قالب رهیافت نوعثمانی گری و جهان بینی ترکی تعیین و تعریف می شوند، اما ذکر این نکته می تواند جنبه تکمیلی را در این باره داشته باشد، که در عرصه سیاست جایی برای رویا و پرداختن به بسترهای رویایی وجود ندارد چرا که عرصه سیاست، عرصه واقعیت ها است.

بنابراین با توجه به موارد بیان شده در سطور بالا و با در نظر گرفتن دامنه فعالیت های توسعه طلبانه و تجزیه طلبانه ترکیه با زعامت اردوغان باید این نکته را مورد تأکید قرار داد که راهبردهای اجرایی اردوغان در عرصه خارجی بیش از آنکه رویا گونه باشد با واقعیات میدانی همراه است. بطوریکه در ذیل راهبردِ همپوش و همسوی توسعه و تجزیه، سیاست گستره افکنی و نفوذ گستری را دنبال می کند. به بیان جامع تر اینکه، آنچه ترکیه در میدان های نبرد منطقه ای از خاورمیانه، آسیای مرکزی، مدیترانه شرقی تا شاخ آفریقا دنبال می کند، پیاده سازی اهداف مبتنی بر نفوذ است که گاهی با گزاره های تجزیه آن منطقه معنا می یابد و گاهی با شاخص های توسعه طلبی مبنا می گیرد. این بدان معناست، که آنچه ترکیه با اردوغان در حوزه منطقه ای هدف گذاری کرده است تداوم سیاست های انحصارطلبانه اردوغان در حوزه داخلی می باشد که در عرصه سیاست خارجی با راهبرد نفوذ و مداخله با هدفِ تجزیه دنبال می کند.