کتاب «نقد و استدلال ها» چه محتوایی دارد؟

به گزارش بولتن نیوز، نویسنده کتب و یادداشت های اجتماعی و مذهبی و فعال رسانه ای درباره کتاب نقد و استدلال ها گفت:هدف تفوق و غلبه بر یکدیگر در نسبیات نیست و شما در کتاب نقد  و استدلال‌ها پاسخ‌های به شبهات دینی و اجتماعی از جنس عقلی،قرآنی ، روایی ، منطقی، بلاغی، نقضی، نحوی، اصولی، فقهی، عرفانی، تاریخی،انتقادی وحلی و حتی دلی می‌خوانید وکسی که با این‌ها مطلبی را نپذیرد قرار است با چه چیزی دیگر بپذیرد؟!

محمد ادریسی پیش از این چندین اثر منتشر کرده بود که می توان به احادیث سعادت ساز و صحیفه صادقیه و جملات بی رنگ که کوتاه نوشت های است اشاره کرد که برخی از آنها به چاپ سوم و چهارم رسیده اند.

در بخشی از متن کتاب «نقد و استدلال ها» آمده است:

اول اینکه: اتمام هرآنچه ناقص است و دوم: ابداع جدیدها و سوم: شرح و توضیح هر آنچه مشکل‌ و مستغلق است و چهارم: اختصار مطولات و پنجم: تجمیع متفرقات و ششم: ترتیب برای مختلط‌ها و هفتم: اصلاح و نقد خطاها هفت دلیل برای نوشتن هر کتابی است که شما می‌خوانید.

وزوزهای طولانی بی‌صدا و مُرکب قلم‌ها خشک و کتاب‌ها بسته و معایب دفن و جیغ‌های متوالی خاموش و تشویش‌ها تمام و تهییج‌ها دور و فتن ناکام و نقد شدن نظری دوست داریم اما عملی از آن متنفریم و این نقد است که برای حفظ دین و جان و ناموس و عقل و نسل و مال است و حق‌دارید که نقد سخیف را پاسخگو نباشید.

زبان زشت‌گوی آنجا که استدلالی احمقانه و توجیهی خشک نیابد و نتواند به مقاصد جاهلانه خود برسد، فحش می‌دهد یا تحقیر می‌کند و یا واضح‌ترین دلایل و حقایق را منکر می‌شود وکران و لالان و کوران را به جان هم می‌اندازد.

نمی‌دانیم چگونه مرض حساسیت بی‌جهت،از نقد شدن را معالجه کنیم و این علوم هستند که وسعت دارند و انکار حقایق و عجایب و اکاذیب و اعتقادهای باطل هم بسیارند و اختلاف‌ها و مرض‌ها و مریض‌ها کم نیستند و از اول بودند تا به امروز اما ما کاری با مریض‌ها نداریم که نقدشان کنیم بلکه با مرض‌ها کارداریم و آن‌ها را نقد می‌کنیم و هدف علاج بیماران از مرض‌ها است .

در کتاب‌های تربیتی این‌گونه می‌گویند که اگر فرزند شما سخنی ناصواب گفت و خطایی مرتکب شد به او نگویید که «برو من دیگر تورانمی خواهم و دوستت ندارم» بلکه این‌گونه بگویید که «من فلان کار و حرف تو را دوست نداشتم و این کار را دیگر نمی‌خواهم» یعنی رد و نقد قول کنیم و تقدیر از قائل منظور است زیرا در موضوعات تغییر و تحول ممکن است و در اعتباریات هیچ‌چیزی محال نیست پس نقد فعل بهتر از نقد فاعل است گرچه گاهی لازم است فاعل هم نقد شود اما مهم این است که کرامت انسانی برای تعایش و همزیستی حفظ شود.

اگر دیدید کسی بطری شراب به دست گرفته است شما شیشه شراب را بشکنید نه سر او را بشکنید و اگر شما نگاه طبیب گونه داشته باشید می‌کوشید که مریض را از مرض نجات دهید پس بنابراین خطا را نقد کنیم نه مخطی را و عصیان را نقد کنیم نه معاصی را و قول را نقد کنیم نه قائل را و افکار را نقد کنیم نه متفکران را و سلوک را نقد کنیم نه سالکان را و چه‌بسا در جزئیات ما نیز دچار لغزش شویم.

بعضی زبان‌ها را باید دردهان زندانی کرد آن‌هم تا ابد و چه‌بسا چون دیگری را دوست داریم و طرف ما مخالف محبوب ما است منتقد فلان موضوع و شخص و گروه می‌شویم تا که به ظاهر منافعی را جلب کنیم و خطرهای را دفع نماییم یا اینکه سابقاً مشکلی پیش‌آمده و سبب شده که امروز منتقد شویم ولیکن به این چند توصیه ساده هم عمل و توجه کنیم:

توصیه اول: وفادار به اخلاص باشیم و قصد ما سواری برشانِ های کسی نباشد و غیظ و عصبانیت خود را برکسی فرود نیاوریم که قصد ما اسقاط کسی نیست بلکه قصد ما تشفی است.

توصیه دوم:خود را دست‌کم نگیرید و عدالت و انصاف را در نقد کردن پیش بگیرید تا در صورت نقد شدن خودتان،چه آن‌ها که با شما موافق هستند و چه آنان که مخالف شما هستند همین مسئله را نیز در نظر بگیرند.

توصیه سوم:خصومت‌های شخصی‌ها را کنار بگذارید و نیت و قلب را صاف کنید و بعدازآن اگر خواستید کسی را نقد کنید مراقب باشید که ترور شخصیت صورت نگیرد که مردم آبروی خود را ساده به دست نمی‌آورند.

توصیه چهارم:اختصار و کوتاه بودن نقد و استدلال‌های شما بسیار مهم است و از کسی انتقاد تند نکنید مگر اینکه یقین پیدا کنید که طرف مقابل شما قصد شر و نامشروع دارد و البته زیاده‌روی هم نکنید.

توصیه پنجم:در امور شخصی و خصوصی افراد دخالت نکنید و تا آنجا که می‌توانید از ذکر اسامی پرهیز کنید که نقد غیرمستقیم و کنایه وار بسیار نافذتر از نقد صریح و لخت‌وعور است.

توصیه ششم: حسادت و حقد علیه افراد چاشنی کار نقد و استدلال نشود و  نقد از طریق توصیه بهتر است از رسوایی افراد است ،مخصوصاً در نقد همدین‌ها که ظاهری مهربان و تسلیم در برابر حق رادارند.

توصیه هفتم: ریز موضوعاتی که از آن انتقاد می‌شود را در اولین قدم بررسی کنید که ساختگی و بی‌پایه و اساس نباشند که این بسیار ضروری است.

این نوشته‌ها و یادداشت‌های مناسبتی و موضوعی و مبتلابه فرد و جامعه ما پاسخی به یک نیاز بود که اولاً: امیدواریم که از قلب برآمده باشد تا به قلب شما بنشیند ثانیاً: در این نقدها هیچ فرد خاصی منظور نیست و قصد تجریح کسی را نداشته و نداریم بلکه کلیاتی است البته با نگاهی جزئی به موضوعات و رویدادهای روزگار معاصر که امید است برای آن روز که لاینفع مال و لا بنون از موجبات قلب سلیم باشد.

گزارش از علیرضا برومند