ما و جهان پساکرونا/ قالیباف نظم حکمرانی جهان در آینده را بررسی می‌کند
گروه سیاسی: محمدباقر قالیباف در یادداشتی با عنوان «ما و جهان پساکرونا»، تأثیرات ژئوپلیتیکی شیوع کرونا بر نظم آیندۀ جهانی را بررسی کرد و با اشاره به قدرت گیری دولت‌ها در جهان پساکرونا، از اهمیت یافتن روزافزون روندهای از پایین به بالا در نظام حکمرانی جهان نوشته است و این نظم را جهان محلی شدن می‌نامد.
به گزارش بولتن نیوز، اشاره به احیاء معنا و مفهوم سنتی مرزها، افزایش اهمیت دخالت‌های مثبت دولت در نظام‌های سیاسی آینده، فروپاشی تصاویر برساختۀ رسانه‌ای از نظام رفاهی لیبرال دموکراسی غرب و اهمیت روزافزون ژئوهلث از دیگر بخش‌های این یادداشت است.
منتخب مردم تهران در یازدهمین دورۀ مجلس درنهایت با اشاره به تاب‌آوری اجتماعی ایرانی از عیان شدن ضعف حکمرانی در مدیریت بحران کرونا و لزوم توجه به الگوی حکمرانی غیرمتمرکز در آینده نوشته است.
قالیباف در پایان پرسیده است: ما در توزیع فضایی قدرت جهانی آینده نقشی مؤثر خواهیم داشت یا صرفاً نظاره‌گر خواهیم بود؟
خلاصه‌ای از این یادداشت را در زیر بخوانید:
شیوع ویروس کرونا در مدت زمان کوتاهی جهان را درگیر خود کرده است و در صورتی که طولانی شود تأثیری ماندگار بر همۀ ارکان نظم آیندۀ جهانی خواهد گذاشت. برای تحلیل ژئوپلیتیکی این پدیدۀ مهم می‌توان به نکات ذیل اشاره کرد؛
- شیوع ویروس کووید-۱۹ نشان داد برخلاف آنچه برخی پژوهشگران در مورد کاهش نقش دولت‌ها و جایگزینی آن با سایر بازیگران فراملی و فروملی بحث کرده‌اند، هنوز هم دولت‌ها بازیگر اصلی جوامع هستند و این نقش در بحران‌ها تشدید می‌شود. در جهان پساکرونا دولت قوی‌تر و مداخله‌گرتر خواهد شد و مسئولیت‌های پیشین خود را بازیابی خواهد کرد.
- گسترش این ویروس از یک فرد در یک بازار محلی در یک استان در کشور چین به سطح و مقیاس جهانی نشان داد که چگونه در شرایط جهانی شده یک محیط جغرافیایی محلی می‌تواند در سطوح مختلف تاثیرگذار باشد. این پدیده را با عبارت جهان محلی شدن شدن هم می‌توان توصیف کرد که نشان می‌دهد روندهای از پایین به بالا هم می‌توانند به اندازۀ روندهای از بالا به پایین مهم باشند. باید به اهمیت محیط‌های جغرافیایی محلی برای تعامل یا تقابل با فرآیند جهانی شدن تاکید کرد.
- شیوع این ویروس به احیای معنا و مفهوم سنتی مرزهای ملی در نظام جهانی منجر شد و بر این واقعیت تاکید کرد که همچنان کارویژه اصلی مرزها همان فاصله‌گذاری با دیگران است و دولت‌ها در تلاش برای پس گرفتن قدرت کنترل خود هستند. شیوع این ویروس باعث شد دولت-ملت‌ها بیش از قبل به هویت‌های ملی خود اهمیت دهند و نظام‌های فراملی چون اتحادیۀ اروپا می‌توانند در معرض تحولات جدی قرار گیرند و هیچ بعید نیست که این ویروس خلاف قواعد پیشین، کشورها را برای تأمین نیازهای خود به تولید در داخل کشور سوق دهد.
- دخالت مؤثر دولت چین در کنترل شیوع ویروس در آن کشور جلوه‌های دیگری از دخالت‌های مثبت و حداکثری دولت‌ها برای افزایش کارآمدی را نشان داد. کرونا به روشنی ضعف‌های لیبرال دموکراسی و دولت ناظر غیرمداخله‌گر را نشان داد. کشورهای دارای نظام لیبرال دموکراسی نیز ساختار قبلی خود را کنار گذاشتند و دولت حداکثری را به کار گرفتند. این شواهد می‌توانند مبنای تحولات نظری مهمی در فهم جهانی از مفهوم دولت و نظام حکمرانی شوند.
- بحران کروناویروس، ضعف شدید ادعای رفاه، خدمات اجتماعی و بهداشت عمومی و روانی کشورهای لیبرال دموکراتیک غرب را عیان کرد ونشان داد تصاویر زیبای ساخته شده از این کشورها واقعی نیست. کشورهایی دارای این حجم از اشکالات ساختاری گسترده نمی‌توانند الگوی ایده‌آلی برای سایر کشورها باشند. در جهان پسا کرونا کشورها به دنبال الگوی جدیدی ازنظام سیاسی خواهند رفت.
- این بحران بنابر مدت زمانی که جهان را درگیر خواهد کرد بر ساختار نظام سرمایه‌داری تاثیر بنیادی خواهد گذاشت. ساختار تجارت جهانی، الگوی شرکت‌های چندملیتی، ساختار پیمان‌های اقتصادی و رقابت اقتصادی چین و آمریکا در معرض تغییر و تحولاتی جدی قرار دارند.
چه باید کرد؟
در سطح جهانی به نظر می‌رسد که مولفۀ سلامت و بهداشت عمومی در تبیین قدرت مغفول مانده‌اند و امروزه باید در کنار ژئو اکونومی، ژئوکالچر و غیره از ژئوهلث یا ژئوپلتیک بهداشت عمومی نیز بحث کرد. چین به خوبی نشان داد که چگونه توانمندی در عرصۀ بهداشت عمومی می‌تواند مؤلفه‌ای برای قدرتمندی یک محیط جغرافیایی باشد.
جامعه و نظام سیاسی ایران در نتیجۀ ویژگی‌های خاص فرهنگی، سیاسی و تاریخی و فشارهای چند ده سالۀ خارجی در برابر بحران‌های این‌چنینی تاب‌آوری نسبی قابل توجهی دارد که در کنار ظرفیت بسیار مهم گروه‌های فعال مردمی، منجر به توفیقاتی قابل توجه در سطح اجتماعی شد.
اما ضعف در برنامه‌ریزی قبل از بحران و سردرگمی استراتژیک در مدیریت حین بحران از چالش‌های حکمرانی دولتهای ما از گذشته تا حال بوده است. توانایی مدیریت هر بحرانی به عملکرد دولت‌ها قبل از وقوع آن بحران برمی‌گردد. برای مدیریت بحران‌های بزرگ، نیازمند تصمیم‌های بزرگ با قاطعیت و عزم راسخ هستیم. بستن مرزها به روی کشورهای درگیر با سرعت عمل و قاطعیت می‌توانست از این مقدار هزینه جلوگیری کند و یا اجرای بهنگام قرنطینۀ شدید و سراسری و تاکید بر واقعیت‌های میدانی با وجود تأخیر در اعمال آن می‌تواند از ظرفیت‌های سازماندهی سیاسی فضا در مدیریت بحران استفاده کند.
بحران کرونا نشان داد که الگوی حکمرانی نیمه‌متمرکز می‌تواند راهبردی کلیدی برای الگوی حکمرانی ما باشد. ناتوانی نظام حکمرانی ما در بهره‌گیری از ظرفیت‌های محلی کشور و تاثیر این ناتوانی بر کاهش توانایی دولت در حل مسائل ملی و بروز ناکارآمدیهای فراوان در بحران کرونا به طور عیان مشخص شد. شهروندان از پیوندهای محلی خود جدا شده‌اند و دولت در شناسایی این ظرفیت‌ها و هم‌افزا کردن آنها توانمند و آماده نیست در حالی که دولت باید در امور حاکمیتی تولی‌گری کند و در امور خدماتی و رفاهی توانمندی‌های محلی را به کار گیرد و تصدی‌گری را به آنها بسپارد.
در نتیجه، مشخص است کشورهایی که بتوانند با مدیریت حساب‌شده کرونا را پشت سر بگذارند، نقش موثری برای خود در نظم آیندۀ جهانی تعریف خواهند کرد. این فرصتی بی‌بدیل برای جمهوری اسلامی ایران است تا برای نقش‌آفرینی خود در جهان پساکرونا برنامه‌ریزی کند. نظم موجود جهانی هر چقدر هم که باثبات به نظر برسد، در حقیقت بسیار ضعیف و شکننده است. نظم‌های جهانی مختلفی در طول تاریخ ظهور کرده و نابود شده‌اند. عدم اطمینان در نظم فعلی جهانی به بالاترین سطح خود رسیده است. آیا توزیع فضایی قدرت جدیدی برای ادارۀ بهتر جهان در راه است و آیا ما در آن نقشی مؤثر خواهیم داشت یا صرفاً نظاره‌گر اتفاقات خواهیم بود؟
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
