ساليان دراز است كه سوال هاي بي پاسخ بسياري در اذهان مردم اين محله در مورد اسرار باغ قلهك كه زير چكمه انگليسي هاست نقش بسته و هنوز كسي به اين ابهامات پاسخ نداده است....
به گزارش خبرنگار سياست خارجي باشگاه خبرنگاران ،كمي پايين تر از محله زرگنده در شمال تهران، باغ زيبايي به چشم مي خورد كه با درختهاي انبوه پوشيده شده و آنطور كه پيرمردهاي محل مي گويند اسرار فراواني را در خود نهفته است. اين باغ اكنون در مالكيت انگليس است و انگليس آن را سفارت تابستان خود ناميده است.
در سه كيلومتري جنوب امامزاده صالح يعني جايي همجوار جاده قديم شميران، محله زرگنده و كمي پايين تر از آن محله قلهك واقع شده است، اگرچه روند تغيير نام محله ها و خيابانهاي تاريخي پايتخت سرعت گرفته، اما همچنان قديمي ها از اين دو محله با نام قديمي شان ياد مي كنند.
قلهك و زرگنده از محله هاي تاريخي و سنتي تهران است كه مانند بسياري از محله هاي امروزي تهران از دوران قاجار دهكده اي بيش نبوده و آب اين روستا از چند رشته قنات و همچنين رودخانه دربند تامين مي شده است.
از آنجا كه عمارت تابستان سفارت روس در زرگنده و نيز عمارت تابستاني انگليس در قلهك قرار داشت، مردم اين قنات ها را قنات هاي روس و انگليس مي ناميدند و مي گويند قلهك را ناصرالدين شاه به انگليس بخشيد و پس از آن محمدعلي شاه قاجار زرگنده را به وزير مختار روس اعطا كرد و به همين دليل است كه قلهك و زرگنده داراي خانه هاي تاريخي ارزشمند بسياري است.
اين منطقه از لحاظ وقايع سياسي دوران قاجار اهميت بسياري دارد به گونه اي كه براساس شواهد تاريخي سفارت كشورهاي روسيه و انگليس به صورت طولاني در اين منطقه حضوري ارباب گونه داشتند و شاهان قاجار امتيازات متعددي براي آنها قائل مي شدند اما در كنار محله زرگنده باغ قلهك در تاريخ اسرار بسياري را از وقايع مشروطه تا سلطنت رضاخان در خود جاي داده است.
اكنون از اين باغ كه ديوارهاي بلند و سر به فلك كشيده دارد، به وسيله پست هاي نگهباني حفاظت مي شود تا جايي كه مردم عادي گمان مي كنند كه اين مكان عظيم و قديمي سفارت انگليس است، غافل از آنكه سفارت انگليس در خيابان فردوسي تهران است نه در قلهك.
سموئل گرين درباره اين باغ مي گويد: چند سال قبل دولت ايران دهات قلهك و زرگنده را به سفارت هاي انگليس و روس عطا فرموده و آنها ابنيه نيمه فرهنگي براي سفرا و نواب سفارت بنا كردند و دور آن را باغات انبوه احداث قرار دادند.
در فصل تابستان فرنگي هاي زيادي به اين دهات ييلاقي مي روند و احدي نمي تواند بدون اجازه سفارتخانه بخرد يا كرايه كند، هرگاه ميان سكنه اين دهات نزاعي واقع مي شود بايد سفراي مذبور حكم آن را بنمايند.
وجود امامزاده اسماعيل در محله زرگنده را نيز بايد به ساير ويژگي هاي تاريخي اين محله افزود اما سالهاست كه انگليس براي كشته شدگان خود در اين باغ مقبره اي به سبك ايران ساخته كه اگر كسي نداند، گمان مي كند كه مقبره شخصيتي بزرگ يا شاعري برجسته است.
اكنون ديگر زرگنده از سلطه استعمار روس رهايي يافته اما انگليس همچنان به تسلط خود به قطعه اي از قلهك تحت عنوان باغ سفارت يا سفارت تابستاني ادامه مي دهد و تعدادي از كشته شدگان خود از جنگ جهاني دوم را در آن مدفون كرده است.
گورستان مذبور در ضلع جنوبي محوطه وسيع و پارك مانند محل تابستاني سفارت انگليس در قلهك احداث شده و از روس صليب نصب شده روي قبور و نيز تواريخي كه روي سنگها منقوش شده چنين بر مي آيد كه اين گورستان مدفن اجساد و كشته شدگان انگليسي در ايران در خلال سالهاي 1914_1918 ميلادي، 1293_1297 هجري شمسي و همچنين سالهاي 1939_1945، 1318_1324 هجري شمسي در خلال همواره جنگ دوم جهاني بوده است.
علاوه بر گورستان سربازان انگليسي در اين باغ ساختمان مسكوني و تشريفاتي يك استخر تفريحي و يك بركه آب با گلهاي نيلوفر آبي به چشم مي خورد.
در ضلع شمالي اين اقامتگاه تابستاني كه اكنون در دست انگليسي هاست، يك مركز مطالعاتي به نام انجمن "ايرانشناسي انگليسي" ساخته شده است كه فعاليت خود را از سال 1961 ميلادي آغاز كرده و عملكرد خود را به پژوهش در حوزه ايرانشناسي و چاپ كتاب متمركز كرده است و همچنين دو مدرسه كه در حال حاضر به مدارس آلماني ها و فرانسوي ها اختصاص يافته، در مجاورت اين انجمن قرار دارد.
باغ قلهك اكنون به محل استقرار كاركنان سفارت انگليس در تهران تبديل شده و اين باغ به همراه موسسات اطراف آن در اختيار سفارت انگليس است، اما جدا از تصرف باغ قلهك توسط انگليسي ها، قطع و سوزاندن بيش از 300 اصله درخت كهنسال كه عمر آنها بين 5 تا 150 سال بوده، ظرف مدت كوتاهي بيش از پيش چهره پير استعمار را وقيح تر كرده است و اين امر منجر به تجمع برخي از تشكل هاي دانشجويي نسبت به اين حادثه ناگوار شد.
معترضين كه پلاكاردهايي در حمايت از سرمايه داري ملي و محيط زيست و نيز مذمت اقدام زشت سفارت انگليس در امحاي درختان كهنسال باغ قلهك و سياستهاي استعماري اين دولت در دست داشتند، خواستار بازگرداندن اين باغ به ملت ايران بودند، در اين جمع يكي از فعالان تشكل هاي دانشجويي در بين معترضين معتقد است: انگليسي ها كه ادعاي آزادي حقوق بشر و حفظ محيط زيست مي كنند، خودشان درختهاي باغ قلهك را كه متعلق به همه ايران است نابود كردند و سوزانده شدن 300 اصله درخت زنده نشانه اي از مظلوميت ما در مقابل سياستهاي استعمارطلب انگليس است.
جانبازي كه ظاهرا از اهالي منطقه اطراف باغ است، مي گويد: درست است كه ما امروز به بهانه قطع درختان اينجا جمع شده ايم، اما در اصل هدف اصلي ما دفاع از تمام حقوقي است كه در طول ساليان استعمار پير به ناحق از ما كسب كرده است.
تجمع كنندگان همچنين از مجلس شوراي اسلامي خواستند تا هرچه سريعتر طرح قطع روابط با انگلستان را كه مدتهاست در مجلس هشتم مسكوت مانده به تصويب برسانند.
** ورود شهرداري به ماجراي باغ قلهك چگونه بود
ماجراي ورود بازرسان شهرداري تهران به داخل اين باغ تاريخي و برملا شدن اين فاجعه محيط زيستي، از زماني شروع شد كه شهروندان محله قيطريه صداي قطع كردن درختان اين باغ را شنيدند و با ديدن دود سياه رنگ به قتل عام درختان كهنسال درختان اين باغ پي بردند، در نتيجه با نوشته شدن طوماري از اقدامات مشكوك مسئولان سفارت انگليس در برخورد با محيط زيست و درختان اين باغ اقدام غير تصرف 20 هكتار از خاك تهران وارد مرحله جديدي شد. بعد از اينكه طومار شكايت شوراياري محله قيطريه به دست مديريت شهري رسيد، بازرسان شهرداري در دو نوبت با دستور مراجع قضايي وارد اين باغ شدند.
شهرداري تهران در اولين اقدام براي جلوگيري از تخريب محيط زيست تهران توسط سفارت انگليس خاك تهران شكايتي تهيه و به كميسيون ماده 7 ارسال كرد. از آنجا كه براساس ماده 4 اصلاح قانون حفظ و گسترش فضاي سبز هركسي يا هر مالكي كه درختان را عالما يا عامدا و برخلاف قانون قطع و يا موجبات از بين رفتن آن را فراهم آورند، علاوه بر جبران خسارات وارده بر حسب مورد به جزاي نقدي براي قطع هر درخت بايد مبلغ 10 ميليون ريال خسارت پرداخت و در صورتي كه قطع درخت بيش از 30 اصله باشد متخلفان به حبس تعزيري بين 6 تا 3 سال محكوم خواهند شد.
در اين مورد نيز كميسيون ماده 7 بعد از بررسي شكايت شهرداري حكم را برابر با نص صريح ماده 4 اصلاحيه قانون گسترش فضاي سبز داد و ضمن مجرم شناخته شدن مسئولان سفارت انگليس در تخريب محيط زيست و قطع درختان، اين سفارتخانه محكوم به پرداخت اصل خسارت مندرج در قانون و غرس درختان آن هم 3 برابر محيط بن درختان قطع شده در محل شد.
به گفته مديرعامل سازمان پاركها و فضاي سبز شهرداري تهران بعد از حصول اين حكم بازرسان شهرداري براي بار دوم از باغ قلهك بازديد كردند.
هرچند بازرسي دوم شهرداري تهران از اين باغ تاريخي دو ماه بعد از بازرسي اول در تاريخ 2/8/90 انجام شد، اما متاسفانه در اين بازرسي نيز مشخص شد كه مسئولان سفارت انگليسي ها اقدام به قطع و سوزاندن 22 اصله درخت ديگر كرده اند.
نتايج بدست آمده در بازرسي دوم نشان داد كه؛ اقدامات اخير سفارت انگليس فراتر از از بين بردن محيط زيست تهران بوده و پاي سياست انگليسي در ميان است به همين دليل شهرداري تهران با پي بردن به سياست انگليسي ها در تخريب محيط زيست تهران اقدام به طرح شكايت خود به نمايندگي از شهروندان تهراني به قوه قضائيه كرد تا ضمن احقاق حقوق شهروندان، زمينه هاي خارج كردن باغ قلهك از تصرف انگليسي ها فراهم شود.
گفتني است؛ براساس قوانين بين المللي سفيران كشورهاي مختلف بايد تابع قوانين كشوري باشند كه در خاك آن استقرار دارند، با وجود آنكه تمامي سفارتخانه هايي كه در تهران حضور دارند خود را ملزم به رعايت قوانين ايران مي دانند، انگليس تنها كشوري است كه باغ قلهك را خاك كشور خود مي داند و مطابق با قانون نانوشته خود در طول چند سال اخير اقدام كرده است.
حمايت سياسيون از شكايت شهردار تهران: بعد از شكايت محمدباقر قاليباف، بسياري از سياسيون از اين طرح حمايت كردند و از قوه قضائيه و وزارت امور خارجه خواستند اين موضوع را با قدرت پيگيري كنند.
حسين كنعاني مقدم، فعال سياسي اصولگرا با اشاره به شكايت شهرداري از انگليس در خصوص باغ قلهك، گفت: در اين خصوص بايد به چند نكته توجه كردو در عرف بين المللي محل سفارتخانه جزو املاكي است كه بعنوان سرزمين آن كشور محسوب مي شود و ساختمانهاي ديگر هيچكدام از اين قانون تبعيت نمي كند.
از جمله باغ قلهك چون سفارتخانه نيست و محل زندگي است و جزء خاك انگليس محسوب نمي شود و به ايران تعلق دارد.
كنعاني مقدم با تاكيد بر اينكه بايد از اقدام شهرداري و شكايت از انگليسي ها دفاع كرد، گفت: بايد از اقدام شهرداري حمايت شود و اگر دولت انگليس آسيبي به محيط زيست وارد كرده و موجب تخريب باغ قلهك شده، از لحاظ قانوني جلوي آن را بگيرند و با آنها برخورد كنند.
نادر قاضي پور نماينده اروميه و عضو فراكسيون اصولگرايان نيز با اشاره به شكايت شهرداري از انگليس، در خصوص باغ قلهك گفت: بايد پرسيد اگر ايرانيان در لندن اين كار را مي كردند انگليسي ها با ما چه مي كردند؟ آنها آبروي ما را در جهان مي بردند و زمين و آسمان را به هم مي زدند. صد بار سفير ما را احضار مي كردند، اما ما تا به امروز نشنيديم آقاي صالحي وزير امور خارجه حداقل سفير يا كاردار را احضار كند.
وي تصريح كرد: آنها اگر جاي ما بودند حتما برخورد مي كردند اما ما برخوردي نكرديم و اين چه برخوردي است؟ تنها شهرداري از قوه قضائيه شكايت كرده و فردا هم وكيل هاي پولكي مشاركت نخواهند كرد، اما مجلس پشت اين موضوع ايستاده و شهرداري و شوراي شهر دست به دست هم داده اند كه با اين موضوع برخورد شود.
علي دوراني دبيركل آبادگران جهادي با حمايت از شهردار تهران، گفت: انتظار حداقلي كه از يك دولت كه با ما روابط ديپلماتيك دارد، اينست كه احترام هاي متقابل را رعايت كند اما متاسفانه علي رغم اينكه ايران از روي مصلحت در خصوص انگليس گذشت مي كند و برخي مسائل را ناديده مي گيرد، ما شاهد رفتار همراه با كينه و بغض انگليسي ها هستيم.
اين فعال اصولگرا با انتقاد از دولت در خصوص پس گرفتن باغ قلهك تصريح كرد: آنچه مسلم است، اينكه دولت تا كنون به وظايف خود در خصوص پس گرفتن باغ قلهك عمل نكرده علي رغم اينكه دولت متصدي اين قضايا است و اين باعث شد كه شهرداري با بروز بحث قطع درختان اين باغ مسئوليت مضاعفي را به گردن خود ببيند، وارد اين قضيه شود و پرونده را به قوه قضائيه بفرستد.
دوراني خاطرنشان كرد: با حضور قاليباف در راس شهرداري اين انتظار است كه از حق مردم ايران نگذرد و اگر قرار است كه در باغ قلهك اتفاقاتي بيفتد و درختاني را قطع كنند و يا خشك شود و يا بعدا ساخت و ساز غيرمجازي اتفاق افتد، پيش بيني شود و قوه قضائيه با آنها برخورد كند.
**قطع درختان باغ قلهك سند جديدي براي رفع تصرف غاصبانه انگليس است
رئيس بنياد حفظ آثار و نشر ارزشهاي دفاع مقدس با بيان اينكه براساس قواعد نظامي، انگليس بازهم خلاف عرف ديپلماتيك رفتار كرده است، گفت: جمهوري اسلامي ايران براي بازپس گيري باغ قلهك علاوه بر مجموعه اسناد متقن گذشته و اسناد جديدتري نيز براي رفع تصرف غاصبانه انگليس از اين باغ دست پيدا كرده است.
سردار سيد محمدباقر زاده با بيان اينكه قطع درختان باغ قلهك مجوز جديدي براي القاي تصرف غاصبانه انگليس از باغ قلهك است اظهار داشت: براساس تبصره 1 ماده 6 قانون حفظ و گسترش فضاي سبز در شهرها مصوب سال 1359 كشور هركسي عامدا فضاي سبزي را تخريب كنند آن ملك به تصرف شهرداري در مي ايد تا براي محرومان تبديل به پارك عمومي شود.
** بررسي پرونده قطع درختان باغ قلهك در 22 آبان ماه در مجلس شوراي اسلامي
حشمت الله فلاحت پيشه درباره رويكرد كميسيون امنيت ملي در اين زمينه تصريح كرد: اساس بحث اين است كه مالكيت انگليسي ها بر اين باغ زيرسوال است و اين موضوع از تخلفي كه در زمينه قطع درختان كرده اند و شهرداري تهران بعنوان شاكي آن را مطرح كرده جداست.
عضو كميسيون امنيت ملي مجلس شوراي اسلامي گفت: به نظر ما هيچ اغماضي درباره مالكيت باغ قلهك نبايد وجود داشته باشد.
وي افزود: بازپس گيري باغ و قطع درختان هردو در اولويت قرار دارد و اين موضوعات مورد بررسي قرار مي گيرد، ضمن اينكه اين موضوع گزارش حقوقي نيز به كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس ارائه خواهد شد.
كميته مطالبات ملي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس در جلسه روز دوشنبه 30/8/90 در اين جلسه كه با حضورنمايندگان وزارت اطلاعات و وزارت امور خارجه موضوع جعلي بودن سند مالكيت باغ قلهك از سوي انگليسي ها را مورد بررسي قرار داد كه اعضا اسناد و مدارك خود را كه بيانگر جعلي بودن سند مالكيت انگليس مي باشد، ارائه كردند و همچنين در اين جلسه تغيير ساخت وساز در اين باغ و همچنين قطع درختان توسط سفارت انگليس مورد بحث و بررسي قرار گرفت كه طبق تبصره 1 ماده 6 قانون گسترش فضاي سبز در شهرها، مصوب سال 59 كشور هركسي عامدا فضاي سبزي را تخريب كند، آن ملك به تصرف شهرداري در مي آيد تا براي محرومان تبديل به پارك عمومي شود.
سفارت انگليس در ادعاي مضحك مدعي شده است كه اين درختان به علت قطع منبع آب اين باغ در جريان توسعه مترو خشك شده بودند و امكان افتادن آنها بر اثر طوفان علت اصلي قطع اين درختان بوده است، البته شوراي شهر تهران از اين سفارتخانه شكايت كرده و خواهان غرامت 500 ميليون توماني شده است، اما حق اينست كه استيلاي سفارت انگلستان بر اين باغ موجب ناخشنودي مردم عزيز كشورمان است و همه مي دانيم كه اين سفارت نه تنها در خشكاندن و انداختن درختان باغ قلهك سابقه جالبي دارد، هيچ ابايي هم ندارد كه در جريان خيانت هاي مدام و ابدي اش اگر بتواند ضربه اي بر پيكره نظام وارد نمايد.
مديرعامل سازمان پاركها و فضاي سبز در واكنش به بيانيه سفارت انگليس در مورد قطع درختان باغ قلهك ضمن رد ادعاي اين سفارت و فرار به جلو دانستن اين بيانيه عنوان كرد: ادعاي عجيب و مضحك قطع 300 اصله درخت قطور و قديمي در يك باغ و به صورت همزمان آن هم به دليل طوفان لطيفه اي بيش نيست.
به نظر مي رسد كه در حال حاضر تنها خواسته مردم و راهي كه باقي مانده تسليم باغ قلهك توسط سفارت انگلستان و خروج كلي افراد اين سفارتخانه از اين باغ است، خواسته اي كه بايد با قدرت توسط مسئولين وزارت امور خارجه و مجلس شوراي اسلامي و ديگر مسئولان مربوطه پيگيري شود....