انتقال از رشته دامپزشکی در شهرستانی دور به رشته پزشکی در تهران

به گزارش بولتن نیوز، خبر بسیار غافلگیرکننده است: تعدادی از پذیرفته شدگان کنکور ۹۷ که فرزندان اعضای هیات علمی هستند، با استفاده از امتیازی که طی یک دستورالعمل به آنها تعلق گرفته، از رشته دامپزشکی در برخی شهرستانها به رشته پزشکی در تهران منتقل و مشغول تحصیل شده‌اند!
در این گزارش تلاش میکنیم در این باره روشنگری کرده و ابعاد موضوع را مورد بررسی قرار دهیم.
ناصرخسرو و امتیاز فرزندی عضو هیات علمی
وقتی در کتاب فارسی دوره راهنمایی این شعر ناصرخسرو را میخواندیم که خطاب به فرزندش گفته بود:
جایی که بزرگ باید بود
فرزندی من نداردت سود
واقعا از معنایی که معلم ادبیات برای این بیت میکرد، درسهای بسیاری میگرفتیم؛ اما حالا با مصوباتی که برخی مجموعه‌ها برای ایجاد امتیاز برای فرزندان اعضای هیات علمی داشته‌اند، معلوم شده که ناصرخسرو قبادیانی، چندان هم دقیق نگفته! چرا که باید میگفت:
جایی که بزرگ بایدت بود
فرزندی عضو هیات علمی بدارت سود
ماجرا مربوط به سال ۱۳۸۲ میشود. درآن سال، دیوان عدالت اداری که مرجع ابطال مصوبات و مقررات خلاف قانون نظام اداری است، مصوبه مربوط به امتیاز فرزندان اعضای هیات علمی برای انتقال و تغییر رشته را که مربوط به سال ۱۳۶۹ میشد، برای اولین بار ابطال کرد؛ اما از همان موقع مقاومت در برابر این ابطال آغاز شد؛ مقاومتی که با وجود بارها ابطال و بارها استدلال قانونی در آراء هیات عمومی دیوان عدالت اداری، هنوز هم ادامه دارد.
اولین رای دیوان عدالت برای ابطال امتیاز فرزندی اعضای هیات علمی
نخستین رای صادره از سوی هیات عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال امتیاز فرزندی اعضای هیات علمی به روز ۲۴ فروردین سال ۱۳۸۲ برمیگردد. متن کامل رای تاریخی را بخوانید:
تاریخ تصویب : ۱۳۸۲/۰۱/۲۴
ابطال بخشنامه شماره ۱۷۸۴۶/۳ مورخ ۲/۷/۱۳۶۹ وزارت فرهنگ و آموزش عالی
تاریخ: ۲۴/۱/۱۳۸۲ شماره دادنامه: ۱۶ کلاسه پرونده: ۸۰/۱۶۵
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: …
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره ۱۷۸۴۶/۳ مورخ ۲/۷/۱۳۶۹ وزارت فرهنگ وآموزش عالی.
مقدمه:
آقای … بشرح شکایتنامه تقدیمی اعلام داشته است، در سال ۱۳۶۹ بخشنامه‎ای مبنی بر انتقال فرزندان اعضای هیأت علمی دانشگاهها پس از قبولی در کنکور از هر دانشگاه به دانشگاه محل خدمت به امضاء دو وزیر وقت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و فرهنگ و آموزش عالی رسید که باعث تبعیض و مفسده بسیار شده است. در حال حاضر
فرزندان هر یک از استادان دانشگاههای تهران به هنگام کنکور رشته‎ای خوب مثلاً از دانشگاه سیستان را انتخاب می‎کنند و پس از قبولی به آسانی به هر دانشگاه واقع در تهران انتقال پیدا می‎کنند. انتقال فرزند قبول شده در کنکور سراسری در چابهار و انتقال وی به دانشگاههای تهران تبعیض ناروا است و علاوه بر آن سطح علمی دانشگاهها را برهم می‎زند. علیهذا درخواست لغو بخشنامه شماره ۱۷۸۴۶/۳ مورخ ۲/۷/۱۳۶۹ را دارد.
مدیرکل دفتر حقوقی و امور مجلس وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره ۶۶۴۹/ن مورخ ۲۱/۸/۱۳۸۰ اعلام داشته‎اند: بمنظور جذب و ایجاد انگیزه در اعضاء‌ هیأت علمی و تسهیلات برای صاحبان علم با تصویب وزرای وقت دو
وزارت بهداشت، ‌درمان و آموزش پزشکی و علوم و تحقیقات و فناوری موافقت می‎گردد فرزندان اعضای هیأت علمی که در هر یک از مؤسسات آموزش عالی وابسته به این دو وزارت به تحصیل اشتغال داشته یا از این پس پذیرفته می‎شوند به مؤسسه آموزش عالی محل خدمت
والدین انتقال یابند و در سالهای بعد در آیین‎نامه‎های آموزشی به تصویب شورایعالی برنامه‎ریزی می‎رسد که تصویر ماده ۵۴ آیین‎نامه آموزشی دوره دکتری عمومی پزشکی مصوب ۳۴۳ جلسه شورای عالی برنامه‎ریزی مورخ ۸/۴/۱۳۷۶ و ماده ۴۳ آیین‎نامه آموزشی
دوره‎های کاردانی و کارشناسی مصوبه جلسه ۳۳۹ مورخ ۱۴/۱۲/۷۶ به پیوست ایفاد می‎گردد.
مدیرکل دفتر حقوقی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره ۹۹۴/۷۵ مورخ ۲۴/۱۲/۸۱ اعلام داشته‎اند، بمنظور رفاه و امنیت خاطر اعضای هیأت علمی و جلوگیری از مهاجرت اساتید به کشورهای بیگانه تسهیلاتی برای نقل و انتقال
فرزندان ایشان در نظر گرفته شده است. در حقیقت اعطای این تسهیلات بسترساز افزایش کیفیت آموزش عالی است. این نکته نیز در خور توجه است که تمامی دانشجویان دانشگاهها می‎توانند بر اساس ضوابط و آیین‎نامه مربوط با نظر کمیسیون موارد خاص نسبت به انتقال یا تغییر رشته اقدام نمایند
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست رئیس وقت دیوان و با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بشرح آتی مبادرت بصدور رأی می‎نماید:

“نظر به اصل استحقاق اشخاص در استفاده از امکانات مادی و معنوی مشابه و یکسان در شرایط مساوی و اینکه اعطاء هرگونه امتیاز به اشخاص بدون وجود علل و اسباب موجه و وجوه تمایز مطلوب منوط به حکم صریح قانونگذار است و اینکه رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همگان در تمام زمینه‎های مادی و معنوی به حکم بند ۹ اصل سوم قانون اساسی از وظایف دولت جمهوری اسلامی ایران می‎باشد، انتقال فرزندان اساتید دانشگاهها که در کنکور سراسری پذیرفته شده‎اند از دانشگاه مبدأ و ثبت نام آنان در دانشگاه مستقر در محل خدمت ولی دانشجویان مذکور بلحاظ عدم اتکاء به علل وجهات موجه خاص و قانونی از مصادیق تبعیض ناروا محسوب می‎شود و بدین جهت بخشنامه
مورد اعتراض به استناد قسمت دوم ماده ۲۵ قانون دیوان عدالت اداری ابطال می‎شود.”
پس از این رای، آراء متعدد دیگری هم با شکایت شکات، اعم از اشخاص حقیقی یا سازمان بازرسی کل کشور درباره مصوبات و مقررات مشابه صادر و آنها را ابطال کرد، اما هربار دور زدن قانون و استمرار این روند تبعیض‌آمیز ادامه یافت.
اعتراض صریح هیات عمومی به دور زدن قانون در مورد امتیاز فرزندان اعضای هیات علمی
برای روشن تر شدن موضوع مقاومت در برابر لغو امتیاز تبعیض آمیز برای فرزندان اعضای هیات علمی، بد نیست بخشی از گردش کار مربوط به دادنامه شماره ۹۲۹ مورخ ۱۴ اسفند ۱۳۹۱ هیات عمومی دیوان عدالت اداری را که صریحا به این مقاومت تبعیض آلود اعتراض میکند، بخوانید:
“مدیرکل دفتر حقوقی و امور مجلس سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره ۸۷/۴۰/د/۳۰۲- ۲۶/۵/۱۳۸۹ اعلام کرده است که: “پس از ابطال بخشنامه ایجاد تسهیلات ویژه برای فرزندان اعضای هیأت علمی در مرحله دوم بر اساس دادنامه شماره ۷۹-۵/۱۱/۱۳۸۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به لحاظ خلاف قانون و خارج بودن از اختیار مرجع و مقامات تصویب کننده، در پایگاههای خبری اینترنتی به نقل از رئیس سازمان سنجش آموزش کشور اعلام گردید: «دیوان عدالت اداری صرفا نحوه تنظیم بخشنامه این تسهیلات را به این دلیل که مصوب هیأت وزیران نبوده و تنها توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی امضا شده است، مغایر قانون تشخیص و در تاریخ ۵/۱۱/۱۳۸۸ آن را ملغی اعلام کرده و این بخشنامه هیچگونه مغایرت قانونی نداشته و بخشنامه تسهیلات فرزندان اعضای هیأت علمی دانشگاههای کشور به همان شکلی که قبلاً وجود داشته در تاریخ ۲۶/۱۲/۱۳۸۸ به تصویب هیأت دولت رسید»
در ادامه این گزارش گردش کار هیات عمومی آمده است:
“اظهارات رئیس سنجش آموزش کشور مایه تعجب است که اعلام کرده است این بخشنامه هیچ گونه مغایرت قانونی نداشت و به همان شکلی که قبلاً وجود داشت به تصویب رسید. صدور بخشنامه اخیر در حقیقت ایستادگی در مقابل رأی اولیه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری موضوع دادنامه شماره ۱۶ مورخ ۲۴/۱/۱۳۸۲ در مورد ابطال بخشنامه مشابه و کم اثرتر قبلی بوده که در حکم آن به تصریح آمده است: «نظر به اصل استحقاق اشخاص در استفاده از امکانات مادی و معنوی مشابه و یکسان در شرایط مساوی و این که اعطاء هر گونه امتیاز به اشخاص بدون وجود علل و اسباب موجه و وجوه تمایز مطلوب منوط به حکم صریح قانونگذار است و این که رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همگان در تمام زمینه های مادی و معنوی به حکم بند «۹» اصل سوم قانون اساسی از وظایف دولت جمهوری اسلامی ایران است، انتقال فرزندان اساتید دانشگاه که در کنکور سراسری پذیرفته شده اند… به لحاظ عدم اتکا به علل و جهات موجه خاص و قانونی از مصادیق تبعیض ناروا محسوب می شود…”
شورای عالی انقلاب فرهنگی وارد میشود
پس از همه این کش و قوسها سرانجام شورای عالی انقلاب فرهنگی بر اساس یک مصوبه، موضوع تعیین امتیاز برای فرزندان اعضای هیات علمی را به وزرای علوم و بهداشت و نیز رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تفویض میکند تا عملا موضوع را از حیطه دیوان عدالت اداری خارج کند. در متن دستورالعملی که شورای عالی انقلاب فرهنگی در این مورد تصویب میکندف همه چیز درباره این رانت مشخص میشود.
دستورالعمل اجرایی شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص تسهیلات فرزندان اعضای هیأت علمی
بر اساس مصوب ۷۳۵ جلسه مورخ ۲۵ تیر ۹۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی هرگونه اختیارات مربوط به تصمیم‌گیری درخصوص نقل و انتقال فرزندان اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی که در آزمون‌های سراسری ورود به دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی پذیرفته می‌شوند، به وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تفویض می‌شود.
بر اساس دستورالعمل اجرایی، اعضای هیات علمی شامل اعضای هیات علمی وزارتخانه‌های علوم، بهداشت، اعضای هیات علمی دانشگاه‌های وابسته به سایر وزارتخانه‌ها و نهادها، اعم از نظامی و غیرنظامی و همچنین موسسات غیرانتفاعی و اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی است.

این اعضای هیات علمی باید رسمی قطعی یا رسمی آزمایشی اعم از شاغل، بازنشسته یا متوفی و تمام‌وقت، ثابت و رسمی باشند.
بر اساس این دستورالعمل پذیرفته‌شدگان آزمون سراسری می‌توانند از دانشگاه مبدا به یکی از دانشگاه‌های واقع در شهر محل خدمت (ترجیحاً دانشگاه محل خدمت) عضو هیات علمی و یا در صورت نبودن آن رشته در آن شهر به دانشگاه نزدیک‌ترین شهر به محل خدمت عضو هیات علمی با تعیین سازمان سنجش آموزش کشور در همان مقطع، گروه آزمایشی و دارا بودن حد نصاب مطابق با ضوابط اعلام شده انتقال یا تغییر رشته بدهند.
تغییر رشته و انتقال فقط به شهر دانشگاه محل خدمت عضو هیات علمی و در صورت عدم وجود رشته به نزدیک‌ترین شهر به محل خدمت عضو هیات علمی امکان‌پذیر است.
تسهیلات انتقال فرزندان اعضای هیات علمی
انتقال هنگامی امکان‌پذیر است که داوطلب حد نصاب علمی را برای کدرشته محل مورد تقاضا دارا باشد و از دانشگاه مبدا به دانشگاه مقصد در همان رشته و همان مقطع انجام می‌شود.
انتقال از شبانه به روزانه، از مقطع پایین‌تر به مقطع بالاتر، از دوره‌های غیرحضوری، نیمه‌حضوری و مجازی به دوره حضوری، از دانشگاه‌های غیر دولتی به دولتی وابسته به وزارتخانه‌های بهداشت و علوم غیر‌مجاز است. همچنین انتقال در یک شهر امکان‌پذیر نیست.
تسهیلات تغییر رشته فرزندان اعضای هیات علمی
تغییر رشته باید در همان گروه آزمایشی و همان مقطع یا مقطع پایین‌تر باشد و در صورتی امکان‌پذیر است که داوطلب حد نصاب نمره علمی برای رشته محل مورد تقاضا را دارا باشد.
تبصره ۱: تغییر رشته می‌تواند در دانشگاه مبدا و یا دانشگاه دیگر باشد.
تبصره ۲: داوطلب نمی‌تواند در یک دانشگاه تغییر رشته دهد، سپس به محل دیگری انتقال یابد، مگر آنکه حدنصاب تغییر رشته برای محل مورد تقاضا را داشته باشد.
تبصره ۳: دارا بودن شرایط خاص موسسه مقصد برای داوطلبان جهت تغییر رشته ضروری است.
در بخش دیگری از این دستورالعمل اجرایی آمده است که عضو هیات علمی برای استفاده از این تسهیلات برای پذیرفته شدگان آزمون سراسری باید پس از اعلام رسمی از سوی سازمان سنجش، اقدام به تهیه مدارک لازم کرده و اسکن آنها را تهیه کنند و از طریق سامانه اینترنتی مربوطه نسبت به ثبت‌نام و ارسال مدارک اقدام کند.
در مورد تغییر رشته و انتقال به یکی از دانشگاه‌های شهر تهران به این ترتیب عمل می‌شود که سازمان سنجش پس از دریافت همه تقاضاها با توجه به ظرفیت هر یک از کدرشته محل‌ها بر اساس نمره کل اکتسابی در آزمون و محل خدمت عضو هیات علمی نسبت به توزیع داوطلبان در بین دانشگاه‌هایی که آن رشته را دارند اقدام می‌کند.
در صورت عدم وجود ظرفیت امکان معرفی داوطلب وجود ندارد. فرزند عضو هیات علمی در صورتی که واجد شرایط باشد به صورت مازاد ظرفیت برای معرفی به دانشگاه محل خدمت والدین خود اولویت دارد.
رانت تحصیلی استمرار می‌یابد…
بر اساس این مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، فرزندان اعضای هیأت علمی در دانشگاه‌ها، چنانچه در کنکور۹۰ درصد نمره یک رشته را کسب کنند، می‌توانند برای انتقال اقدام کنند. همچنین طبق این مصوبه فرزندان هیأت علمی با کسب نود دو و نیم درصد نمره آخرین نفر پذیرفته‌شده در سهمیه آزاد، می‌توانند حتی تغییر رشته دهند.
به بیان دیگر فرزندان اعضای هیأت‌علمی دانشگاه‌ها می‌توانند دانشگاه مبدا را به دانشگاه‌های معتبر و قابل دسترس انتقال دهند و حتی در رشته‌های پرمتقاضی ادامه تحصیل دهند.
‌به ‌عنوان مثال در کنکور۹۷ برخی از فرزندان اعضای هیأت علمی که با رتبه ۹هزار و ۱۰هزار توانسته بودند در رشته دامپزشکی یکی از دانشگاه‌های شهرستان‌ها پذیرفته شوند با این سهمیه به دانشگاه کلانشهرها انتقالی گرفتند و به‌جای دامپزشکی در رشته پزشکی ادامه تحصیل می‌دهند.
واقعیت این است که امتیاز انتقال به دانشگاه محل خدمت والدین و نیز امتیاز تغییر رشته برای فرزندان اعضای هیأت‌های علمی هیچ توجیه خاصی ندارد؛ اما با استفاده از برخی رانت‌ها این امتیاز تبعیض آمیز برقرار شده است.
البته امتیاز انتقال به دانشگاه محل خدمت والدین و نیز امتیاز تغییر رشته برای فرزندان اعضای هیأت‌های علمی بارها از سوی دیوان عدالت اداری خلاف قانون شناخته شده؛ اما با دور زدن قانون به نحو دیگری احیا شد.

صاحبنظران معتقدند فرزند یک عضو هیات علمی دانشگاه نه‌تنها در یک محیط علمی رشد می‌کند، بلکه نسبت به بسیاری از دانش‌آموزان به لحاظ اقتصادی از پشتوانه مالی بهتری برخوردار است؛ بنابراین با چه توجیهی چنین فردی باید از حق انتقال و تغییر رشته برخوردار باشد؛ اما فرزند یک کارگر با سهمیه آزاد در کنکور شرکت کند؟ اگر ما پذیرفته‌ایم که صندلی دانشگاهها را بر اساس رتبه کنکور به شرکت کنندگان در آن تخصیص دهیم، بنابراین اینکه یک دانشجو با رتبه ۱۰هزار در کنکور صرفا به این دلیل که پدر یا مادرش عضو هیات علمی دانشگاه هستند، کنار دانشجویی با رتبه هزار بنشیند، نه‌تنها بی‌عدالتی آموزشی است که تبعیض و ظلم آشکار است.
البته کسانی که از این رانت بهره می‌برند، توجیه‌شان این است که فرزندان اعضای هیات علمی، پس از پذیرش کل سهمیه هر دانشگاه تقاضای انتقال و تغییر رشته میدهند و سهمیه مازاد برای آنها درنظر گرفته میشود؛ حال آنکه باید پرسید اگر سهمیه مازاد وجود دارد، چرا از همان ابتدا به دانش‌آموزانی که در رقابت کنکور شرکت کرده‌اند اختصاص نمی‌یابد؟
ادامه ماجرا…
یک مقام آگاه به گزارشگر ما میگوید: پس از رسانه‌ای شدن بخشی از این رانت در هفته‌های گذشته، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، طی نامه‌ای به رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس از وی میخواهد که برای جلوگیری از استمرار این امتیاز تبعیض آمیز اقدام کند که رئیس کمیسیون به این دعوت مرکز پژوهشها لبیک گفته و طی نامه‌ای به معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درخواست لغو این امتیاز را میکند که خوشبختانه معاون آموزشی وزارت بهداشت نیز به سهم خود طی نامه‌ای به دانشگاهی که فرزندان تعدادی از اعضای هیات علمی خود را از رشته دامپزشکی در یک شهرستان به رشته پزشکی در تهران انتقال داده، خواهان لغو این امتیاز میشود و متعاقب این نامه، دانشگاه مذکور از انتخاب واحد بوسیله این عده در ترم جاری ممانعت مینماید. اما این همه ماجرا نیست.
رانتخورها شکایت میکنند!
این مقام آگاه میگوید: در یک روند شگفت آور، فرزندان اعضای هیات علمی یک دانشگاه که از دانشگاههای شهرستانها و رشته‌های دامپزشکی، به تهران و رشته پزشکی منتقل شده‌اند، اقدام به طرح شکایت به یکی از شعب دیوان عدالت اداری میکنند که آن شعبه ابتدا دستور موقت توقف روند را صادر میکند و بلافاصله پس از بررسی سریع موضوع، این دستور را لغو نموده و ادامه متوقف شدن این تحصیلات رانتی را تایید مینماید تا هیات عمومی دیوان عدالت اداری پس از طی تشریفات قانونی در این مورد تصمیم بگیرد.
این مقام آگاه میگوید: با توجه به آراء متعدد و مکرر هیات عمومی و اینکه اساسا هرگونه تبعیض خلاف قانون است، قطعا رای نهایی هیات عمومی به این موضوع، ابطال این مقرره خواهد بود.
آیا این ابطال خط پایان رانت تحصیلی خواهد بود؟
سوال نهایی این است که حتی اگر هیات عمومی دیوان عدالت اداری، مقرره اخیر درباره امتیازات فرزندان اعضای هیات علمی را ابطال کند، با توجه به روندی که در ۱۶ سال اخیر و پس از صدور آراء مکرر هیات عمومی در این مورد طی شده، آیا این ابطال خط بطلانی بر استمرار این امتیازات تبعیض آمیز خواهد کشید یا اینکه صاحبان منافع در این زمینه، همچنان به فرارهای قانونی خود در این مقوله ادامه داده و همچنان به این روند تبعیض آمیز استمرارخواهند بخشید تا فرزندان خود را از رشته دامپزشکی به رشته پزشکی و از شهرستانهای دور به تهران منتقل کنند؟ با این اوصاف جا دارد بجای بیت معروف اینطور بگوییم:”گیرم پدر تو بود فاضل/ از فضل پدر تو خواه حاصل!”

منبع: پویا نیوز