رایت این فتح گو به عرش بر کوبدا

گروه فرهنگی: الغدیر با ذکر حادثه غدیر آغاز می شود و به شماره راویان دست اول آن ـ که به ۱۱۰ نفر می رسند ـ می پردازد. پس آثاری که اسناد حدیث در آن آمده، راویان بعدی، علما، مؤلفان و... مرتبط به واقعه غدیر معرفی می شوند.

به گزارش بولتن نیوز، علامه امینی برای تألیف این اثر بدیع همه منابع مورد نیاز موجود در کتابخانه های عمومی و خصوصی نجف اشرف را بررسی کرده، سپس برای تکمیل گستره کار خود به ایران، سوریه، هند و ترکیه مسافرت می کند و مصادر مربوط به این موضوع را با کوششی بی وقفه و حیرت انگیز مطالعه و بررسی می نماید: علامه امینی خود در این باره می گوید: «من برای نوشتن الغدیر ده هزار کتاب را از بای بِسمِ الله تا تای تَمَّت خوانده ام و به صد هزار کتاب مراجعه مکرر داشته ام».

منابع و مصادر مورد استناد الغدیر به جهت رعایت قواعد منطقی جدل، احتجاج و مناظره همه از منابع عالمان اهل سنت است. این ویژگی کتاب همراه با اجتناب مؤلف از تعصب و یکسونگری، موجب شهرت جهانی الغدیر شده است. علاوه بر بررسی عالمانه صحت حدیث غدیر، بحث مفصّلی در مفاد حدیث، تحقیق واژگان، شواهد لفظی و معنوی منطبق بر مدعای شیعه و نیز برخی از مباحث مورد اختلاف شیعه و دیگران ـ مانند ایمان ابوطالب، مسأله زیارت، علم امام، جعل حدیث و... ـ از مباحث طرح شده در الغدیر است.

مرحوم دکتر «سیدجعفر شهیدی» مستقیماً از مرحوم علامه امینی (رحمهما الله) نقل کرده است که او برای تألیف الغدیر، ۱۰ هزار جلد کتاب را از ابتدا تا انتها خوانده و به صد هزار جلد کتاب نیز مکرر مراجعه کرده است (نقل قول دکتر شهید از علامه امینی در: شهداء الفضیله، مقدمه شیخ محمد خلیل الدین عاملی، ص۴). بنابر این نقل، علامه امینی در تألیف این اثر، از یکصد هزار جلد کتاب به طور مستقیم و غیرمستقیم بهره برده است. با عنایت به این امر، باید توجه داشت که از سویی، ظاهراً کتاب الغدیر، یک کار جمعی نبوده و مرحوم علامه امینی دست تنها به کار تألیف الغدیر پرداخته است.

از سویی دیگر، در عصری که علامه امینی مشغول تدوین الغدیر بوده است، یعنی حدود پنجاه تا نود سال قبل، دسترسی به آثار به آسانی روزگار ما نبوده است. هنوز امکان دستیابی به نسخه‌های دیجیتال وجود نداشته و امکان جستجوی اینترنتی و رایانه‌ای فراهم نبوده است و حتی بسیاری از آثار اسلامی، هنوز نسخه چاپی هم نشده بود و علامه امینی ناگزیر بود از نسخه‌های خطی بهره گیرد.

از مهمترين نكات قابل توجه اينست كه علامه امينی بر خلاف اكثريت علما، به صورت كاناليزه مطالعه نمی‌كردند و در مورد موضوع تحقيقی خود تنها به متون رشته‌ای خاص مراجعه نمی‌نمودند. بلكه به تمامی منابع مطبوع و مخطوط موجود كه به آن موضوع خاص پرداخته بودند رجوع نموده و در تحليل‌های علمی خود از همگی آنها استفاده می‌كردند.

ايشان برای نگارش الغدير كليه كتاب‌های تفسيری، روايی، تاريخی، رجالی، انصاب، لغت، و دواوين شعری را با دقت، مورد مطالعه قرار داده‌اند. با عنايت به همين موضوع است كه علامه امينی خود در ابتدای الغدير نوشته‌اند: «الغدير فی الكتاب والسنه والادب. كتابٌ دينیٌ، علمیٌ، فنیٌ، تاريخیٌ، ادبیٌ، اخلاقیٌ.» كه همين شيوه منحصر بفرد، يكی از علل جاودانه شدن الغدير شده است.

در جلد اول علامه به داستان غدير، بررسی سند حديث غدير، آيات مربوط به حديث غدير كه عبارتند از: آيه تبليغ (مائده/۱۶)، آيه اكمال (مائده/ ۳)، آيه سألَ سائل (معارج/۱-۳) و بررسی دلالت حديث غدير پرداخته است. در جلد دوم ابتدا اهميت و چگونگی شعر در دنيای اسلام مورد بحث قرار گرفته است. از اين جلد تا انتهای كتاب به ذكر غديريه‌هايی(۳) كه توسط شاعران به زبان عربی سروده شده پرداخته شده است. و اما در جلد سوم نيز غديريه‌های مربوط به قرون سوم و چهارم درج گرديده است. شايان ذكر می‌باشد كه غديريه‌ها صرفا مختص به مسلمانان نيست بلكه برخی شاعران مسيحی نيز غديريه سروده‌اند كه در اين جلد از كتاب آمده است.

مباحث جلد چهارم الغدير. در اين جلد غديريه‌های قرون چهار، پنجم و ششم مورد بررسی قرار گرفته است. غديريه سرايان اين دوره ۳۱ نفر می‌باشند. در جلد پنجم الغدير نام ۷۰۰ راوی از بزرگان اهل تسنن ذكر شده است كه همگی آنها كذاب بوده‌اند. روايات و احاديثی كه اين ۷۰۰ نفر ساخته‌اند در تمامی كتب اهل تسنن پراكنده است. شايان ذكر است كه تنها ۴۳ نفر از اين ۷۰۰ راوی، تعداد ۴۰۸۶۸۴ حديث ساخته‌اند.

مباحث جلد ششم الغدير. غديريه‌های هفت تن از غديريه سرايان سده هشتم، با شرح و بررسی در اين جلد نقل گرديده است. اما مباحث جلد هفتم الغدير. غديريه‌های سه غديريه سرا در جلد هفتم الغدير آمده است. اين غديريه‌ها متعلق به سده نهم ه. ق می‌باشد. در اين جلد نيز علامه جدای از ذكر غديريه‌ها، به فسادها و كارهای ناپسند و خلقيات منكر و زشت خليفه اول كه تحت عنوان ملكات نفسانی!!! مطرح شده به طور مفصل توضيح داده است . چرا كه اهل تسنن برای او داشتن ملكات نفسانی را مطرح كرده‌اند و علامه معنای ملكات نفسانی را بيان كرده است.

اما در جلد هشتم، راويانی كه به حديث سازی و نشر اكاذيب اشتغال داشته‌اند مناقب بسياری برای ابوبكر جعل كرده‌اند. به شهادت تاريخ، تمامی مناقب و فضائلی كه به ابوبكر نسبت داده‌اند دروغ محض است. در جلد هفتم الغدير به ۲۸ نمونه از اين مناقب جعلی اشاره شده، و در جلد هشتم نيز ۴۲ نمونه ديگر از فضائل دروغين ابوبكر و ۱۱ نمونه از مناقب مجعول عمر مورد بررسی قرار گرفته است. در اين جلد پيرامون حكومت، قضاوت‌ها، فساد مالی، بدعت‌های عثمان و نحوه برخورد وی با مخالفين به تفصيل سخن رفته است.

مباحث جلد نهم الغدير. در اين جلد موضوع بحث، عثمان می‌باشد؛ كه كارهای خلاف و نامشروع او بالاخره داد مردم را در آورد و مورد حمله قرار گرفت. در جلد نهم تبعيد ابوذر، عبدالله بن مسعود، مالك اشتر و اصحابش كه جملگی توسط عثمان انجام شده، مورد بررسی قرار گرفته است.

مباحث جلد دهم الغدير. در اين كتاب موضوع بحث در مورد عبدالله بن عمر و معاويه است. معاويه نيز جزء كسانی است كه حديث سازان برای او نيز مناقب و فضائل بسياری جعل كرده‌اند كه در اين جلد به تفصيل مورد بررسی قرار گرفته است.

مباحث جلد يازدهم الغدير. در اين جلد موضوع بحث در مورد معاويه و امام حسن مجتبی(ع) است. در اينجا به طور مبسوط از كشتارها و جنايات معاويه سخن رفته، و جريان قتل بزرگانی چون حجربن عدی، عمربن حمق، مالك اشتر، محمدبن ابی بكر و ... مفصلا ذكر شده است.

در پی چاپ آثار علامه هجم انبوه نامه‌ها و پیام‌های علمای اسلام و اندیشمندان از سراسر جهان به سمت او می‌امد و هرکدام به نوعی از حیث‌های مختلف و گوناگون اثر علامه را فاخر دانسته و مورد تمجید فراوان قرار می‌دادند. دقیق شدن در مضمون هر یک از این نامه‌ها می‌تواند از جمله راه هایی باشد که به خصائص و ویژگی‌ها و وجه ممیز و توانمندی علمی و مهارتی اعجاب آور علامه در زمینه پژوهش و تحقیق پی برد.

آیت اللّه ابوالحسن اصفهانی رحمه الله مرجع بزرگ آن عصر در تمجید از مؤلّف و اثر علامه نوشتند: «کتاب ارجمند شهیدان راه فضیلت را با امعان نظر نگریستم و دیدم با حسن ظنّی که به مؤلّف امینش علاّمه امینی دارم، مطابقت دارد. این پرچم دار دانش و ادب و قهرمان جنبش فکری اسلامی، همان گونه است که زیبنده دانش و فضیلت و رأی و بصیرت است. خدا این مجاهد مدافع را مدد نماید و بازوی این قهرمان را که از افتخارات و حریم همرایانش پاسداری می‌نماید بگیرد و در نشر فضائل و افتخارات رجال مذهبش یاری دهد».

شیخ آقا بزرگ تهرانی درباره کتاب شهیدان راه فضیلت می‌نویسند: به این گلزار دل فروز نظر کردم و هرچه دیدم گل و لاله بود و بید و نارونی که از نسیم سحری به وجد آمده باشد؛ گلزاری که باغبان خوش سلیقه و دل سوخته‌ای چون امینی برپا کرده است. عطری بر آن پاشیده که بوی مشک را از یاد می‌برد و خوشه‌های گوهرین پرورده که گردن و سینه و گوش را می‌آراید. خاطره مجد و شکوه دیرینه را به یاد آورده و افتخارات اجدادی را فرا دیده نهاده است... بر استاد گران مایه هنرمندی هزارآفرین که مظهر راستین دین است و جمال آیین و مردی پریقین به خاطر شاهکاری که برای امتش پدید آورده و جهدی که نموده و هنری که به خرج داده است. پروردگار آمرزنده از طرف شهیدان نیک بخت چنان پاداشی در بازپسین زندگی دهدش که وی آنان را بدین کار داده است.

دکتر محمّد غَلاّب، فیلسوف معروف مصری، در نامه‌ای به مرحوم علامه امینی می‌نویسد: «ما یقین داریم که جوانان امروز دنیای اسلام از این ثمره‌های خوشگوار بهره خواهند برد، به ویژه که بیشتر نوشته‌های این روزگار، سبک وزن و بی ارزش است و حرکت علمی و ادبی اکنون به صورت تجارت صرف درآمده است. کتاب حضرت شما در وقتی مناسب به دستم رسید؛ زیرا من هم اکنون سرگرم تحقیق و تألیف در بخش هایی چند از مسائل اسلامی هستم. از این رو برای من بسیار اهمیّت دارد که اصول اساسی و آرای درست شیعه اثناعشری، در برابرم، روشن و مستند قرار داشته باشد تا دیگربار، در برابر این فرقه جلیل (چونان فلان و فلان (دکتر طه حسین، احمد امین مصری) و دیگر نویسندگان تازه کار شتابزده، دچار لغزش نشویم.

استاد عبدالفتّاح عبدالمقصود مصری، نویسنده معروف می‌نویسد: «امینی آن غوّاص و شناوری است که موکلّ و مکفّل شده به پرده برداشتن گوهرهای گران قدر از دریا... امینی جهانی است وسیع که در آن هوش و حافظه خوانندگان گم می‌شود... جهان بدون علی علیه السلام بازار گم راهی است و انسانیّت بی وجود او کانون جاهلیّت و نادانی است».

استاد علامه محمدتقی جعفری رحمه الله درباره علامه امینی می‌نویسد: «عبدالحسین امینی، یکی از موثرترین گامهای بلند را در زدودن گرد و غبار تاریخ از چهره امیدبخش علی بن ابی طالب علیه السلام برداشته است». و الحق صاحب الغدیر... کردارها را روشن کرد، اسرار اعمال سلف را باز نمود، تاریخ را دوباره پیش چشم ما گذاشت و به تعبیر شیخ محمّد سعید دَحدوح حلبی، از گذشته فیلمی تهیه کرد و به ما نشان داد تا حقایق را نه تنها بدانیم، بلکه ببینیم

استاد محمدرضا حکیمی در توصیف علامه امینی می‌گوید: «و الحق صاحب الغدیر... کردارها را روشن کرد، اسرار اعمال سلف را باز نمود، تاریخ را دوباره پیش چشم ما گذاشت و به تعبیر شیخ محمّد سعید دَحدوح حلبی، از گذشته فیلمی تهیه کرد و به ما نشان داد تا حقایق را نه تنها بدانیم، بلکه ببینیم و این بود روحیه و اخلاص و وسیع نگری مردی که خویشتن را فدای حقیقت بزرگ کرد... الغدیر را به عنوان کتابی اصلاحی و تفاهمی به جهان تقدیم کرد او به اقتضای بحث علمی رعایت واقع تاریخی پژوهش‌های خویش را با کمال حریّت و قاطعیّت دنبال می‌کرد و برای زنده نگاه داشتن شعله ولای علی در جان‌ها زبان آتشین خویش را هیچ گاه به کام نمی برد. راست و صریح و قاطع سخن می‌گفت و مدرک ارائه می‌کرد و با خلوص و امانت تمام به نقد تاریخ و حدیث می‌پرداخت».

واستاد شهریار در شعرش چه زیبا در وصف الغدیر علامه امینی یاد می‌کند:

مؤلّف الغدیر فاتح فتح الفتوح

رایت این فتح گو به عرش بر کوبدا

منابع:

خبرگزاری بین المللی قرآن کریم

موسسه غدیرشناسی

پایگاه اطلاع رسانی دانش نامه اسلامی

شیعه نیوز

انتهای پیام /#