سازه کعبه زرتشت در نقش‌رستم پایش شد

به گزارش بولتن نیوز، مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید گفت: نتایج اولیه حاصل از تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد سلامت این سازه محرز بوده و تاکنون هیچ گونه نشستی در بنای ارزشمند کعبه زرتشت مشاهده نشده است.
«حمید فدایی» بروز دوره خشکسالی در منطقه و برداشت‌های بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، امکان ایجاد فرونشست‌ در محدوده بنا را از جمله نگرانی‌های کارشناسان برای پایش این بنا عنوان کرد.
به گفته وی طرح پایش و ارزیابی سلامت سازه کعبه زرتشت و اطمینان از وارد نیامدن مخاطرات احتمالی با هدف حفاظت از بنا از جمله برنامه‌های پایگاه میراث جهانی تخت جمشید است.
فدایی انجام برداشت‌های دقیق میدانی از موقعیت فرونشست‌ها در محوطه و همچنین انجام برداشت‌های اسکن لیزر برد کوتاه و فتوگرامتری در برهه‌های سه ماهه و سپس مقایسه با نقشه‌های GIS و ترسیم جهت فرونشست‌ها را از جمله اقداماتی برشمرد که اکنون در این محوطه تاریخی در حال انجام است.
«کعبه زرتشت» بنای سنگی چهارگوش و پله‌داری در محوطهٔ نقش رستم در کنار روستای زنگی‌آباد شهرستان مرودشت فارس در ایران است و دقیقاً روبه‌روی آرامگاه داریوش دوم قرار دارد.
این بنای مکعب مستطیل شکل، تنها یک در ورودی دارد، جنس مصالح آن از سنگ آهک سفید است و بلندی آن حدود ۱۲ متر است که با احتساب پله‌های سه‌گانه به ۱۴٫۱۲ متر می‌رسد و ضلع هر قاعدهٔ آن، حدود ۷٫۳۰ متر درازا دارد.
این بنا در دورهٔ هخامنشی ساخته شده و از نام آن در دوران ساخت، اطلاعی در دست نیست ولی در دورهٔ ساسانی به آن بُن خانک گفته می‌شده و نام محلی این بنا هم، کُرنای‌خانه یا نقاره‌خانه بوده و اصطلاح کعبهٔ زرتشت در دوران اخیر و از حدود قرن چهاردهم میلادی به این بنا اطلاق شده ‌است.
دربارهٔ کاربرد این اتاقک، دیدگاه‌ها و تفسیرهای متفاوتی ارائه شده که نمی‌توان هیچ‌کدام از آن‌ها را به قطعیت پذیرفت؛ چنان‌که برخی این برج را آتشگاه و آتشکده می‌دانند و معتقدند که این بنا، مکان روشن کردن آتش مقدس و محلی برای عبادت بوده‌ است اما عده‌ای دیگر با ردّ آتشگاه بودن آن، این بنا را به دلیل شباهتش به آرامگاه کورش بزرگ و برخی از آرامگاه‌های لیکیه و کاریا، آرامگاه یکی از شاهان یا بزرگان هخامنشی می‌دانند و برخی دیگر از ایران‌شناسان این اتاقک سنگی را بنایی برای نگهداری اسناد و کتاب‌های مقدس دانسته‌اند اما اتاقک کوچک کعبهٔ زرتشت برای نگاهداری کتابهای دینی و اسناد شاهی بسیار کوچک است. البته نظریات دیگری همچون معبدی برای ایزد آناهیتا یا تقویم آفتابی هم ذکر شده‌ که کمتر مورد توجه هستند
بر بدنهٔ شمالی، جنوبی و خاوری این برج، سه کتیبه به سه زبان پهلوی ساسانی، پهلوی اشکانی و یونانی در دورهٔ ساسانیان نوشته شده‌ که یکی به شاپور اول ساسانی و دیگری به موبد کرتیر تعلق دارند و بنا به گفته والتر هنینگ، «این کتیبه‌ها مهم‌ترین سند تاریخی از دورهٔ ساسانی هستند».