عيد فطر؛ از تحولات فردي تا تأثيرات سياسي و اجتماعي
شیخ مفید می نویسد: اینکه روز اول ماه شوال عید اهل ایمان قرار داده شده است، به خاطر این است که آنان برای قبولی اعمالشان در ماه رمضان خوشحالند و از اینکه خداوند متعال گناهانشان را بخشیده و بر عیب های آنان پرده کشیده و مژده و بشارت از طرف خداوند رسیده است که ثوابهای بسیاری برای روزه داران عطا خواهد کرد و از اینکه مؤمنین در اثر...
آيا تا كنون در معناي «فطر» تأمل كرده‌ايم؟!
روز ترک گناه روز عید است. عید فطر روز بازگشت به فطرت است، این معنا را میتوان از لغت «عید فطر» هم فهمید، چرا که «عید» به معنای بازگشت و «فطر» به معنای «فطرت و طبیعت » است.
مسلمانان روزهدار در طول ماه رمضان با تزكيه نفس‌هاي متعدد و ارتباطهای پی در پی با خداوند متعال به تصفیه روح و جان خویش همت گماشته و از تمام آلودگیهای ظاهری و باطنی که بر خلاف فطرت آنهاست، خود را پاک نموده و به فطرت واقعی خود برمیگردند.
امیرالمؤمنين (ع) با اشاره به روز عید میفرماید: «اِنَّما هُوَ عیدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللّهُ صِیامَهُ وَشَکَرَ قیامَهُ وَکُلُّ یَوْمٍ لا یُعْصَی اللّهُ فَهُوَ عیدٌ؛ این عید کسی است که خدا روزهاش را پذیرفته و نماز او را ستوده است و هر روز که خدا نافرمانی نشود، آن روز عید است.»
روزه‌داران در این روز در اثر یک ماه ضیافت و مهمانی خداوند به صفای باطن دست یافته و در حقیقت، شخصیت واقعی خویش را بازیافته اند.
فطرت پاک انسان در طول سال در اثر غبارهای جهل و نادانی و غفلت به انواع گناهان و معصیتها مبتلا شده و از حقیقت خود دور می‌شود و در نتیجه دچار خودفراموشی و خدا فراموشی میگردد. اما با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، انسان مسلمان در پرتو فضای معنوی آن ماه و تلاشهای خویش به یک زندگی نوین دست مییابد، که میتوان آن را « بازگشت به خویشتن » نامید.
شیخ مفید مینویسد: اینکه روز اول ماه شوال عید اهل ایمان قرار داده شده است، به خاطر این است که آنان برای قبولی اعمالشان در ماه رمضان خوشحالند و از اینکه خداوند متعال گناهانشان را بخشیده و بر عیبهای آنان پرده کشیده و مژده و بشارت از طرف خداوند رسیده است که ثوابهای بسیاری برای روزه داران عطا خواهد کرد و از اینکه مؤمنین در اثر تلاشهای شب و روز ماه مبارک رمضان چند مرحله به قرب الهی نزدیک شده اند، حالت سرور و نشاط دارند. در این روز غسل معین شده و این علامت پاکی از گناهان میباشد، عطر زدن و بوی خوش استعمال کردن و لباس زیبا و تمیز پوشیدن و به صحرا رفتن و زیر آسمان نماز خواندن همهاش علامت شادی و سرور و از روی حکمت میباشد.
اثرات اجتماعي و فرهنگي نماز عيد فطر
1. تقویت وحدت مسلمانان
امام زين العابدين (ع) روز عید فطر را روز جشن و شادی و اجتماع و همیاری مسلمانان نسبت به یکدیگر میداند و میفرماید: «اَللّهُمَّ اِنّا نَتُوبُ اِلَیْکَ فی یَوْمِ فِطْرِنَا الَّذی جَعَلْتَهُ لِلْمُؤْمِنینَ عیدا وَسُرُورا وَلاَهْلِ مِلَّتِکَ مَجْمَعا وَمُحْتَشَدا؛ پروردگارا! ما به سوی تو برمیگردیم در روز عید فطرمان که آن را برای اهل ایمان روز عید و شادی و برای اهل ملّت خودت روز اجتماع و همیاری قرار دادی.»
بنابراين روز عید فطر میتواند در پیوند و همدلی مسلمانان نقش آفرین باشد. آنان در گردهمایی روز عید فطر و قرار گرفتن در کنار هم، از نظرات، مشکلات و گرفتاریهای همدیگر آگاه میشوند. در این گردهمایی بغض ها و کینه ها تبدیل به دوستی و همدلی می‌شود و مؤمنان در یک صف واحد احساس اتحاد و نزدیکی بیشتری به همدیگر میکنند.
عید فطر از سویی حکایت از پیوند معنوی انسان با خدای خویش دارد و از سوی دیگر حکایتگر ارتباط وی با هم کیشان خود است.
امام علي بن موسي‌الرضا (ع) در مورد نقش عید فطر در تحولات معنوی، اقتصادی و اجتماعی جامعه میفرماید: «اِنَّما جُعِلَ یَوْمُ الْفِطْرِ اَلْعَیْدَ، لِیَکُونَ لِلْمُسْلِمینَ مُجْتَمَعا یَجْتَمِعُونَ فیه وَیَبْرُزُونَ للّهِِ عَزَّوَجَلَّ فَیُمَجِّدُونَهُ عَلی ما مَنَّ عَلَیْهِمْ، فَیَکُونُ یَوْمَ عَیْدٍ وَیَوْمَ اِجْتِماعٍ وَیَوْمَ زَکاتٍ وَیَوْمَ رَغْبَةٍ وَیَوْمَ تَضَرُّعٍ و... فَاَحَبَّ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ اَنْ یَکُونَ لَهُمْ فی ذلِکَ مَجْمَعٌ یَحْمِدُونَهُ فیهِ وَیُقَدِّسُونَهُ؛ روز فطر، عید مقرر شده تا مسلمانان در این روز گرد هم آیند و برای خداوند ظهور کنند و او را به خاطر نعمتهایش تعظیم کنند. پس این روز، روز عید، روز اجتماع، روز فطر، روز زکات، روز رغبت و روز تضرع و... است. پس خداوند بزرگ دوست دارد که مسلمانان در چنین روزی اجتماعی داشته و در آن، او را ستایش کرده و مقدس بدارند.»
2. عید فطر و حرکتهای سیاسی
در طول تاریخ، اجتماع روز عید فطر آنچنان مهم و تحول آفرین بوده که رهبران سیاسی نیز از آن بهره گرفتهاند. در این مورد میتوان از حرکت سیاسی ابومسلم خراسانی و شورش وی بر علیه دستگاه خلافت بنی امیّه نام برد كه آغاز قيامش با خطبه‌هاي روز عيد فطر بوده است.
حرکت امام رضا (ع) برای نماز عید
نمونه بارز ديگر در تاريخ اسلام مي‌توان به حركت امام رضا (ع) براي نماز عيد فطر نام برد، در این میان حرکت معنوی، اجتماعی و سیاسی حضرت رضا علیهالسلام برای نماز عید اهمیت خاصی در تاریخ اسلام دارد. این حماسه جاویدان نشان میدهد که اگر پیشوایان معصوم (ع) و بزرگان دین و رهبران صالح در جوامع مسلمان فرصت مییافتند و میتوانستند از نمازهای عید فطر و قربان بهره برداری کنند، چه نتایج پرباری برای مسلمانان داشت.
نماز عيد فطر سال 57 به امامت شهيد مفتح
در روز 13 شهریور سال 1357 نماز عید فطر ، به امامت شهيد مفتح در تپه های قیطریه برگزار شد كه در نهايت به تظاهرات عليه شاه ختم شد. رهبری این تظاهرات را روحانیت مبارز تهران به عهده داشت . روزنامه اطلاعات تعداد راهپیمایان را بیش از سه میلیون نفر ذکر کرد.
میلیون‌ها تن از مردم مسلمان سراسر کشور که در عید فطر شرکت کرده بودند، پس از انجام نماز، علیه رژیم دست به راهپیمایی زدند. روزنامه اطلاعات ، خبر این مراسم را از شهرهای آمل، گرگان ، ساری ، نجف آباد ، لنگرود، قزوین، اراک، شیراز، سبزوار، فسا، خرم آباد، اهواز، بناب، میاندوآب، خوی، اردبیل، کرج، آبادان، یزد، بهشهر و باختران گزارش کرد .
در غالب مناطق کشور این مراسم به صورت آرام برپا شد لیکن در خمین ، فسا ، کرج و ایلام هشت نفر شهید و هشت نفر مجروح شدند . بنابراین این راهپیمایی مخصوص تهران نبود و در تمام شهرها انجام شد . اما آنچه در تهران موجب وحشت رژیم شد ، حضور میلیونی مردم بود . تهران ، هرگز چنین جمعیتی به خود ندیده بود . همین مسأله موجب شد که رژیم به فکر چاره بیفتد . در پایان این راهپیمایی ، تظاهرکنندگان خواستار برگزاری تظاهراتی دیگر در 16 شهریور شدند . اما دولت شریف امامی هر گونه اجتماع را ممنوع اعلام کرد.
روز ترک گناه روز عید است. عید فطر روز بازگشت به فطرت است، این معنا را میتوان از لغت «عید فطر» هم فهمید، چرا که «عید» به معنای بازگشت و «فطر» به معنای «فطرت و طبیعت » است.
مسلمانان روزهدار در طول ماه رمضان با تزكيه نفس‌هاي متعدد و ارتباطهای پی در پی با خداوند متعال به تصفیه روح و جان خویش همت گماشته و از تمام آلودگیهای ظاهری و باطنی که بر خلاف فطرت آنهاست، خود را پاک نموده و به فطرت واقعی خود برمیگردند.
امیرالمؤمنين (ع) با اشاره به روز عید میفرماید: «اِنَّما هُوَ عیدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللّهُ صِیامَهُ وَشَکَرَ قیامَهُ وَکُلُّ یَوْمٍ لا یُعْصَی اللّهُ فَهُوَ عیدٌ؛ این عید کسی است که خدا روزهاش را پذیرفته و نماز او را ستوده است و هر روز که خدا نافرمانی نشود، آن روز عید است.»
روزه‌داران در این روز در اثر یک ماه ضیافت و مهمانی خداوند به صفای باطن دست یافته و در حقیقت، شخصیت واقعی خویش را بازیافته اند.
فطرت پاک انسان در طول سال در اثر غبارهای جهل و نادانی و غفلت به انواع گناهان و معصیتها مبتلا شده و از حقیقت خود دور می‌شود و در نتیجه دچار خودفراموشی و خدا فراموشی میگردد. اما با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، انسان مسلمان در پرتو فضای معنوی آن ماه و تلاشهای خویش به یک زندگی نوین دست مییابد، که میتوان آن را « بازگشت به خویشتن » نامید.
شیخ مفید مینویسد: اینکه روز اول ماه شوال عید اهل ایمان قرار داده شده است، به خاطر این است که آنان برای قبولی اعمالشان در ماه رمضان خوشحالند و از اینکه خداوند متعال گناهانشان را بخشیده و بر عیبهای آنان پرده کشیده و مژده و بشارت از طرف خداوند رسیده است که ثوابهای بسیاری برای روزه داران عطا خواهد کرد و از اینکه مؤمنین در اثر تلاشهای شب و روز ماه مبارک رمضان چند مرحله به قرب الهی نزدیک شده اند، حالت سرور و نشاط دارند. در این روز غسل معین شده و این علامت پاکی از گناهان میباشد، عطر زدن و بوی خوش استعمال کردن و لباس زیبا و تمیز پوشیدن و به صحرا رفتن و زیر آسمان نماز خواندن همهاش علامت شادی و سرور و از روی حکمت میباشد.
اثرات اجتماعي و فرهنگي نماز عيد فطر
1. تقویت وحدت مسلمانان
امام زين العابدين (ع) روز عید فطر را روز جشن و شادی و اجتماع و همیاری مسلمانان نسبت به یکدیگر میداند و میفرماید: «اَللّهُمَّ اِنّا نَتُوبُ اِلَیْکَ فی یَوْمِ فِطْرِنَا الَّذی جَعَلْتَهُ لِلْمُؤْمِنینَ عیدا وَسُرُورا وَلاَهْلِ مِلَّتِکَ مَجْمَعا وَمُحْتَشَدا؛ پروردگارا! ما به سوی تو برمیگردیم در روز عید فطرمان که آن را برای اهل ایمان روز عید و شادی و برای اهل ملّت خودت روز اجتماع و همیاری قرار دادی.»
بنابراين روز عید فطر میتواند در پیوند و همدلی مسلمانان نقش آفرین باشد. آنان در گردهمایی روز عید فطر و قرار گرفتن در کنار هم، از نظرات، مشکلات و گرفتاریهای همدیگر آگاه میشوند. در این گردهمایی بغض ها و کینه ها تبدیل به دوستی و همدلی می‌شود و مؤمنان در یک صف واحد احساس اتحاد و نزدیکی بیشتری به همدیگر میکنند.
عید فطر از سویی حکایت از پیوند معنوی انسان با خدای خویش دارد و از سوی دیگر حکایتگر ارتباط وی با هم کیشان خود است.
امام علي بن موسي‌الرضا (ع) در مورد نقش عید فطر در تحولات معنوی، اقتصادی و اجتماعی جامعه میفرماید: «اِنَّما جُعِلَ یَوْمُ الْفِطْرِ اَلْعَیْدَ، لِیَکُونَ لِلْمُسْلِمینَ مُجْتَمَعا یَجْتَمِعُونَ فیه وَیَبْرُزُونَ للّهِِ عَزَّوَجَلَّ فَیُمَجِّدُونَهُ عَلی ما مَنَّ عَلَیْهِمْ، فَیَکُونُ یَوْمَ عَیْدٍ وَیَوْمَ اِجْتِماعٍ وَیَوْمَ زَکاتٍ وَیَوْمَ رَغْبَةٍ وَیَوْمَ تَضَرُّعٍ و... فَاَحَبَّ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ اَنْ یَکُونَ لَهُمْ فی ذلِکَ مَجْمَعٌ یَحْمِدُونَهُ فیهِ وَیُقَدِّسُونَهُ؛ روز فطر، عید مقرر شده تا مسلمانان در این روز گرد هم آیند و برای خداوند ظهور کنند و او را به خاطر نعمتهایش تعظیم کنند. پس این روز، روز عید، روز اجتماع، روز فطر، روز زکات، روز رغبت و روز تضرع و... است. پس خداوند بزرگ دوست دارد که مسلمانان در چنین روزی اجتماعی داشته و در آن، او را ستایش کرده و مقدس بدارند.»
2. عید فطر و حرکتهای سیاسی
در طول تاریخ، اجتماع روز عید فطر آنچنان مهم و تحول آفرین بوده که رهبران سیاسی نیز از آن بهره گرفتهاند. در این مورد میتوان از حرکت سیاسی ابومسلم خراسانی و شورش وی بر علیه دستگاه خلافت بنی امیّه نام برد كه آغاز قيامش با خطبه‌هاي روز عيد فطر بوده است.
حرکت امام رضا (ع) برای نماز عید
نمونه بارز ديگر در تاريخ اسلام مي‌توان به حركت امام رضا (ع) براي نماز عيد فطر نام برد، در این میان حرکت معنوی، اجتماعی و سیاسی حضرت رضا علیهالسلام برای نماز عید اهمیت خاصی در تاریخ اسلام دارد. این حماسه جاویدان نشان میدهد که اگر پیشوایان معصوم (ع) و بزرگان دین و رهبران صالح در جوامع مسلمان فرصت مییافتند و میتوانستند از نمازهای عید فطر و قربان بهره برداری کنند، چه نتایج پرباری برای مسلمانان داشت.
نماز عيد فطر سال 57 به امامت شهيد مفتح
در روز 13 شهریور سال 1357 نماز عید فطر ، به امامت شهيد مفتح در تپه های قیطریه برگزار شد كه در نهايت به تظاهرات عليه شاه ختم شد. رهبری این تظاهرات را روحانیت مبارز تهران به عهده داشت . روزنامه اطلاعات تعداد راهپیمایان را بیش از سه میلیون نفر ذکر کرد.
میلیون‌ها تن از مردم مسلمان سراسر کشور که در عید فطر شرکت کرده بودند، پس از انجام نماز، علیه رژیم دست به راهپیمایی زدند. روزنامه اطلاعات ، خبر این مراسم را از شهرهای آمل، گرگان ، ساری ، نجف آباد ، لنگرود، قزوین، اراک، شیراز، سبزوار، فسا، خرم آباد، اهواز، بناب، میاندوآب، خوی، اردبیل، کرج، آبادان، یزد، بهشهر و باختران گزارش کرد .
در غالب مناطق کشور این مراسم به صورت آرام برپا شد لیکن در خمین ، فسا ، کرج و ایلام هشت نفر شهید و هشت نفر مجروح شدند . بنابراین این راهپیمایی مخصوص تهران نبود و در تمام شهرها انجام شد . اما آنچه در تهران موجب وحشت رژیم شد ، حضور میلیونی مردم بود . تهران ، هرگز چنین جمعیتی به خود ندیده بود . همین مسأله موجب شد که رژیم به فکر چاره بیفتد . در پایان این راهپیمایی ، تظاهرکنندگان خواستار برگزاری تظاهراتی دیگر در 16 شهریور شدند . اما دولت شریف امامی هر گونه اجتماع را ممنوع اعلام کرد.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
