نوسازی بافت های فرسوده دغدغه اصلی دولت

به گزارش بولتن نیوز، بافت فرسوده شهری به عرصه هایی از محدوده قانونی شهرها اطلاق می شود که به سبب فرسودگی کالبدی، نبود دسترسی مناسب سواره، تاسیسات، خدمات و زیرساخت های شهری آسیب پذیر بوده و از ارزش مکانی، محیطی و اقتصادی ناچیزی برخوردارند.

این بافت ها همچنین به دلیل فقر ساکنان و مالکان آنها امکان نوسازی خود به خودی نداشته و نیز سرمایه گذاران انگیزه ای برای سرمایه گذاری در آن ندارند.

نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده شهری در سال های گذشته به یکی از مهمترین دغدغه های دولت تبدیل شده است.

قرارگیری بخش عمده ای از شهرهای کشور در مسیر گسل های متعدد و وقوع زمین لرزه های متوسط و بزرگ، دولت را بر آن داشته است تا با اتخاذ راهکارهای موثر، زمینه نوسازی عرصه های آسیب پذیر در مقابل زلزله را فراهم کند.

 تعداد زیاد قوانین و مقررات مصوب سال های گذشته، شاهدی بر این ادعا است به طوری که در بالاترین مقیاس تصمیم گیری کشور و در بخش سیاست های کلی نظام در حوزه مسکن به این موضوع اشاره شده است.

قوانین برنامه توسعه، قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن و قانون حمایت از احیا، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری، نمونه های دیگری از افزایش توجه به این مقوله است.

ازسویی کارشناسان می گویند: نوسازی واحدهای مسکونی در بافت های فرسوده افزون بر کاهش خسارت های ناشی از زلزله باعث کم شدن پدیده مهاجرت روستاییان به شهرها و کم رنگی پدیده حاشیه نشینی و آسیب های اجتماعی زاییده آن می شود. زیبا و دلنشین تر کردن محیط زندگی روستاها، رونق گردشگری و ایجاد اشتغال از حداقل مزایای نوسازی خانه های روستایی است که ضرورت توجه بیشتر به این مقوله را ناگزیر کرده است.

تراکم ساختمانی در محدوده ای اندک، دسترسی سخت به درون بافت، ناامنی در برابر زلزله، آسیب پذیری و معضلات اجتماعی از چالش های بافت های فرسوده شهری است.

بافت فرسوده و ناکارآمد شهری به مناطقی اطلاق می شود که عناصر تشکیل دهنده آن اعم از تاسیسات روبنایی، زیربنایی، ابنیه، خیابان ها و دسترسی ها، دچار فرسودگی و ناکارآمدی شده است. براساس آخرین آمار وزارت مسکن و شهرسازی، اکنون 20 میلیون نفر از جمعیت ایران در بافت های تاریخی، فرسوده و سکونت گاه های غیررسمی زندگی می کنند که نیازمند همت مردم و مسوولان برای نوسازی، بهسازی و مقاوم سازی است.

به گفته مسوولان، در 110 شهر کشور یک هزار و 100 سکونتگاه غیررسمی شناسایی شده است. ** برنامه های در دست اجرا معاون مسکن روستایی و بازسازی مناطق سانحه دیده بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گفت: 250 هزار واحد مسکونی روستایی در سراسر کشور در دست مقاوم سازی و بازسازی است.

عزیزالله مهدیان افزود: 200 هزار واحد از این تعداد مسکن روستایی مقاوم سازی می شود و 50 هزار واحد در مناطق زلزله زده در دست بازسازی است. وی بیان کرد: با توجه به زلزله خیز بودن بیشتر مناطق کشور و وقوع زمین لرزه های متعدد در سال های مختلف، در قالب اجرای طرح مقاوم سازی مسکن روستایی از سال 84 تاکنون بیش از 40 درصد از واحدهای مسکونی روستایی مقاوم سازی شده است.

مهدیان افزود: براساس طرح مقاوم سازی مسکن روستایی، سالانه باید 200 هزار واحد مسکونی مقاوم سازی شود که از سال 84 تاکنون دو میلیون و 200 واحد مسکونی مقاوم سازی شده است. معاون مسکن روستایی و بازسازی مناطق سانحه دیده بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گفت: براساس برنامه ریزی ها، پنج میلیون و 300 هزار واحد روستایی در کشور وجود دارد که تا سال 1405 افزون بر 75 درصد آنها مقاوم سازی می شود. 64 هزار روستا در کشور وجود دارد که 37 هزار روستا بالای 20 خانوار جمعیت دارد. وی بیان کرد: امسال به 200 هزار واحد مسکونی 250 میلیون ریال تسهیلات بهسازی و مقاوم سازی مسکن روستایی پرداخت خواهد شد.

مهدیان اظهار داشت: در سال جاری 50 هزار میلیارد ریال تسهیلات بانکی برای مقاوم سازی واحدهای روستایی به روستاییان پرداخت می شود. او با اشاره به زمین لرزه سال 96 کرمانشاه گفت: 27 هزار میلیارد ریال تسهیلات بانکی و هشت هزار میلیارد ریال کمک بلاعوض برای مقاوم سازی 35 هزار واحد مسکونی و 60 هزار واحد تعمیری در کرمانشاه پرداخت می شود. تعداد واحدهای مسکن روستایی مقاوم سازی شده کشور پیش از سال 84، هفت درصد مجموع واحدهای مسکونی روستایی بود. 30 درصد جمعیت کشور در مناطق روستایی ساکن هستند. 
** اقدام های پیش بینی شده 

معاون پشتیبانی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی کهگیلویه و بویراحمد از برنامه ریزی برای پرداخت تسهیلات 250 میلیون ریالی برای نوسازی چهار هزار واحد مسکونی روستایی این استان در سال جاری خبر داد.

اسماعیل باقری افزود: 80 هزار واحد مسکونی روستایی در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که تاکنون 42 درصد آن مقاوم سازی شده است. وی ادامه داد: 45 هزار واحد مسکونی روستایی این استان برابر 58 درصد نیاز به مقاوم سازی دارد.

 معاون پشتیبانی بنیاد مسکن کهگیلویه و بویراحمد گفت: تسهیلات بازسازی پرداختی به شهرهای زیر 20 هزار نفر 300 میلیون ریال با 60 میلیون ریال کمک بلاعوض و میزان تسهیلات بازسازی واحدهای روستایی 200 میلیون ریال با 50 میلیون ریال کمک بلاعوض بوده که به واحدهای حادثه دیده در زلزله و سیل پرداخت شد. او با اشاره به زمین لرزه اردیبهشت 97 شهرستان‌ های بویراحمد و دنا اظهار داشت: بیش از 11 هزار واحد مسکونی آسیب دیده از این زلزله شناسایی شده است.

معاون پشتیبانی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی کهگیلویه و بویراحمد گفت: هفت هزار و 779 خانه آسیب دیده از زلزله در این دو شهرستان تاکنون برای دریافت تسهیلات نوسازی و بازسازی پرونده تشکیل داده‌اند. باقری افزود: چهار هزار و 511 واحد مسکونی آسیب دیده از زلزله در بویراحمد و دنا بازسازی و سه هزار و 248 واحد مسکونی این دو شهرستان نوسازی خواهد شد. وی بر لزوم نهادینه کردن مشارکت مردم برای مقاوم سازی واحدهای مسکونی و تلاش برای رفع مشکل ضمانت‌های بانکی تاکید کرد. 

**نوسازی واحدهای مسکونی بافت فرسوده دوگنبدان 

نماینده مردم شهرستان های گچساران و باشت در مجلس شورای اسلامی گفت: طرح نوسازی سه هزار واحد مسکونی بافت فرسوده دوگنبدان تا پایان سال 1398 تکمیل و بهره برداری می شود. غلامرضا تاجگردون افزود: تاکنون مالکان دو هزار و 140 واحد مسکونی برای نوسازی مراجعه کرده اند.

یک هزار و 800 واحد شرایط بازسازی داشته اند که تاکنون یک هزار و 630 واحد مجوز بازسازی دریافت کرده اند. تاجگردون گفت: بازسازی 800 واحد مسکونی بافت فرسوده شهر دوگنبدان به پایان رسیده و مالکان در آنها سکونت دارند و ساخت 200 واحد در مرحله نازک کاری و 300 واحد نیز درحال اجرا است.

نماینده مردم شهرستان های گچساران و باشت در مجلس شورای اسلامی ابراز داشت: یک هزار و 700 میلیارد ریال اعتبار برای اجرای طرح احیای بافت فرسوده این شهر در قالب تسهیلات و طرح های بازآفرینی هزینه شده که تنها شش میلیارد ریال آن از محل اعتبارهای استانی است. تاجگردون گفت: تعداد واحدهای مسکونی فرسوده شهر دوگنبدان پنج هزار و 200 واحد است که براساس برنامه ریزی تا پایان سال جاری یکهزار و 800 واحد نوسازی می شود. اجرایی شدن این طرح افزون بر ساخت خانه های ایمن برای ساکنان فقیر پایین شهر، دگرگونی سیمای شهر و چهار برابر شدن ارزش دارایی های مردم را سبب شده است.

معاون بازسازی مسکن روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی کشور گفت: طرح احیای بافت فرسوده شهر دوگنبدان به عنوان یک الگوی موفق در سایر مناطق کشور قابل اجرا است. عزیزالله مهدیان افزود: همت مضاعف مسوولان، بانک ها و دستگاه های اجرایی استانی، شهرستانی و مشارکت مردم در این طرح ستودنی است. مهدیان ابراز داشت: تجربه های طرح احیای بافت های آسیب دیده از بلاهای طبیعی مانند سیل و زلزله در استان های گلستان و کرمانشاه نشان داد که برای تامین مصالح ساختمانی نیز باید در کنار مردم بود. فرماندار گچساران نیز گفت: تخریب واحدهای مسکونی به صورت رایگان به مالکان 30 تا 40 میلیون ریال کمک کرده است. عبدالرحیم رحیمی با اشاره به تشکیل نشست های بسیار برای جلب مشارکت مردم در مساجد، هماهنگی با بانک ها، نهادهای حمایتی کمیته امداد و بهزیستی برای حمایت های ویژه، شهرداری برای تسهیل در تخریب و اعطای مجوز و اجرای طرح های بازآفرینی شهری افزود: طرح احیای بافت فرسوده دوگنبدان دستاورد تلاش مجموعه ای از مسوولان است.

وی با بیان اینکه در کمتر از 10 درصد از گستره شهر دوگنبدان معادل 164 هکتار 25 درصد از مردم سکونت داشتند که بیشتر در خانه های گچ و سنگ با دیوارهایی با قطر 50 تا 60سانتی متری ساکن بودند، ابراز داشت: با توجه به هشدار کارشناسان مبنی بر امکان فاجعه انسانی در صورت وقوع بلاهای طبیعی طرح احیای بافت فرسوده دوگنبدان به صورت پایلوت کشوری اجرایی شد. طرح احیای بافت فرسوده شهر دوگنبدان که از سال 1387 تصویب شد چندین سال به دلیل نبود اعتبار راکد بود و در سال 1394 عملیات اجرایی آن شروع شد. 20 هزار نفر در واحدهای مسکونی بافت فرسوده شهر دوگنبدان ساکن هستند که آسیب‌های فرهنگی و خطر حوادث طبیعی و انسان‌ساز آنها را تهدید می‌کند و این طرح فرصتی برای کاهش این آسیب‌ها است. 
** خدمات انجام شده 

معاون بازسازی مسکن روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: 35 هزار واحد مسکونی روستایی این استان تاکنون مقاوم سازی شده است.

سهراب اصالت زاده افزود: سه هزار و 156 واحد مسکونی روستایی از سال گذشته تاکنون در استان مقاوم و بازسازی شد که از این تعداد یک هزار و 500 واحد بازسازی بوده است. معاون بازسازی مسکن روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی کهگیلویه و بویراحمد گفت: از این تعداد واحد حوادثی بازسازی شده یک هزار و 200 هزار مورد در روستا و 300واحد در شهرهای زیر 20 هزار نفر بوده است. وی بیان کرد: چهار هزار متقاضی روستایی اکنون با هدف دریافت تسهیلات مقاوم سازی مسکن پشت نوبت هستند که از این تعداد تاکنون دو هزار متقاضی برای بهره مندی از وام 250 میلیون ریالی معرفی شده اند. اصالت زاده افزود: متقاضیان برای نوسازی و بهسازی مسکن خود در روستاهای شهرستان می‌توانند تسهیلات ساخت دریافت کنند. کهگیلویه و بویراحمد یک هزار و 700 روستا دارد که در 700 روستای آن بیش از 20 خانوار و در یک هزار روستای آن نیز کمتر از 20 خانوار سکونت دارند. 
**حمایت از اقشار کم درآمد برای نوسازی

 مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: این نهاد حمایتی برای مددجویان این استان از سال گذشته تاکنون یک هزار و 946 واحد مسکونی با بیش از 94 میلیارد ریال احداث، خریداری و تعمیر کرده است.

فرید محبی افزود: از این تعداد واحد مسکونی یک هزار و 142 مورد تعمیر، 278 واحد ساخت مسکن روستایی، 152 واحد ساخت و خرید مسکن شهری و 129 واحد تکمیل واحدهای نیمه تمام شهری و روستایی بوده است. محبی اظهار داشت: ساخت 800 واحد مسکونی ویژه مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره) کهگیلویه و بویراحمد با اعتبار 280 میلیارد ریال امسال آغاز می‌شود. وی به مشارکت خیران و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام در تامین اعتبار این واحدهای مسکونی اشاره کرد و افزود: براساس توافق نامه میزان تعیین شده برای هر واحد مسکونی 350 میلیون ریال است. مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) کهگیلویه و بویراحمد به مشکل مسکن در مناطق محروم اشاره کرد و گفت: نداشتن مسکن و مسکن‌های بی کیفیت و غیرقابل سکونت یکی از معضلات تولید فقر در خانواده‌های کمیته امداد است. محبی تصریح کرد: ساخت 154 واحد مسکن شهری و روستایی، تعمیر 572 واحد روستایی، تکمیل 189 واحد نیمه تمام شهری و روستایی و 134 واحد سرویس بهداشتی با اعتبار 64 میلیارد و 400 میلیون ریال از سوی این نهاد حمایتی در سال جاری اجرا خواهد شد.

وی افزود: یکی از نیازهای ضروری بسیاری از خانواده‌های زیر پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) مسکن است. حدود 53 درصد از جمعیت 78 هزار نفری زیر پوشش این نهاد را در کهگیلویه و بویراحمد زنان سرپرست خانوار تشکیل می‌دهند. 32 هزار و 719 خانوار با جمعیتی افزون بر 78 هزار نفر مستمری بگیر کمیته امداد امام خمینی (ره) کهگیلویه و بویراحمد هستند و به سه هزار و 600 خانوار با جمعیت 12 هزار و 600 نیز خدمات تک یا چند موردی در طول سال ارائه می‌شود. 9 درصد از جمعیت کل این استان زیر پوشش این نهاد حمایتی قرار دارند. 18 هزار سالمند بالای 60 سال و یک هزار و 200 بیمار سخت درمان زیرپوشش کمیته امداد این استان هستند. 75 درصد افراد زیرپوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) کهگیلویه و بویراحمد روستایی، 23 درصد شهری و 2 درصد نیز عشایر است. پژوهش های نشان می دهد برای نوسازی بافت های فرسوده در هر کجای کشور واگذاری تمامی اختیارات، منابع و وظایف دولت به شهرداری ها در حوزه نوسازی شهری و تحقق نظام مدیریت یکپارچه شهری در حوزه نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده شهری امری ضروری است.براساس یافته های پژوهشی با توجه به ماهیت میان بخشی موضوع، ضرورت طراحی نظام مدیریت یکپارچه در این حوزه بشدت احساس می شود. همچنین با توجه به رویکرد برون سپاری و خصوصی سازی در گستره ملی و شهری، شناسایی فعالیت های قابل واگذاری و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی نیز باید یکی از اولویت های حوزه نوسازی شهری باشد.