نفت کرکوک نفتی که سرنوشت اقلیم را تغییر داد

گروه بین الملل: کرکوک یکی از استان‌های مهم در تاریخ سیاسی معاصر عراق بوده و هست. این شهر یکی از مراکز نفتی عراق به شمار می‌رود که بخش اعظم نفت عراق در این استان قرار دارد. در این استان بالغ‌بر هفت میدان بزرگ نفتی قرار دارد که فعلاً تولید و صادرات نفت از این میدان‌های نفتی تولید می‌شود.

به گزارش بولتن نیوز، این میدان‌های نفتی که بسیار مهم هستند بخش زیادی از آن‌ها بعد از شکل‌گیری داعش در عراق به دست نیروهای کردی و البته حزب دمکرات کردستان عراق افتاد و شرکت کارگروه وابسته به این حزب کار تولید و صادرات آن را کنترل کرد. ظاهر امر این بود که حیدر عبادی در مقابل مشارکت کردها در عملیات آزادسازی موصل رضایت داد که میدان‌های نفتی آفانا و بای حسن به کنترل کردها دربیاید و در مقابل کردها متعهد شدند که منتجات حاصل از استخراج نفت از این میدان نفتی را در استان‌های شمالی عراق توزیع کند. موصل آزاد شد و دولت اقلیم کردستان عراق تلاش کرد تمامی میدان‌های نفتی کرکوک را به کنترل خود دربیاورد بدون اینکه به دولت مرکزی عراق بازگردد درحالی‌که بر اساس قانون اساسی عراق مدیریت منابع نفتی این استان‌ها در حیطه دولت مرکزی عراق است.

در این میان بحث‌های زیادی مبنی بر انتقال نفت کرکوک به جمهوری اسلامی ایران در مرحله اول به شکل سواپ مطرح شد بخصوص بعدازاینکه داعش روی به کردستان عراق آورد و جمهوری اسلامی ایران در اولین موضع‌گیری جدی به کمک اربیل شتافت تا از گزند داعش در امان بماند. به همین منظور توافقات خیلی جدی صورت گرفت اما همه این توافقات به دلیل عدم پاسخگویی دولت اقلیم کردستان عراق و بخصوص وزارت انرژی و منابع طبیعی بر روی کاغذ باقی ماند و راهی به‌سوی اجرا پیدا نکرد.

به نظر می‌رسید دولت اقلیم کردستان عراق که ابتدا کوشید با این ابزار از ترکیه‌ای که در هنگام ورود داعش به اقلیم کردستان عراق از اربیل روی برگرداند انتقام بگیرد و یا ترکیه را تحریک به همکاری بیشتر کند. روند تحولات بعدی و غرور بیش‌ازاندازه اقلیم سبب شد که اربیل قبل از اینکه نگاهش به داخل و دوستان همیشگی‌اش باشد به‌سوی کسانی تغییر مسیر داد که دست بالایی در تنها گذاشتن کردها داشتند.

جمهوری اسلامی ایران همان موقع بارها بر همکاری‌های نفتی اقلیم و ایران در چهارچوب قانون اساسی عراق و موافقت بغداد تأکید کرد. حالا که اقلیم کردستان عراق بعد از برگزاری یک‌جانبه همه‌پرسی این میدان‌های نفتی را ازدست‌داده است دولت عراق در تلاش است در خصوص این میدان‌های نفتی با کشورمان همکاری کند.

منابع رسمی عراق روز جمعه این همکاری را مورد تأکید مجدد قراردادند. جبار اللعیبی وزیر نفت عراق روز جمعه از توافق اصولی میان بغداد و تهران برای صادرات نفت کرکوک در شمال این کشور به ایران خبر داد. در بیانیه وزارت نفت عراق آمده است: توافق مبنایی در این زمینه میان دو کشور برای صادرات روزانه بین 30 تا 60 هزار بشکه نفت میان دو کشور به امضا رسیده است.

اللعیبی افزود: این میزان قابل‌افزایش است و صادرات از طریق تانکر از مسیر استان کرمانشاه تا زمان تکمیل لوله انتقال نفت ادامه خواهد یافت. وی گفت: بر اساس این توافق، ایران همین میزان نفت را از طریق مرز دو کشور در جنوب، تحویل عراق خواهد داد.

اللعیبی گفت: این اقدام سبب ایجاد راه‌های جدیدی برای صادرات نفت عراق، پالایش نفت کرکوک و جلب درآمد برای اقتصاد عراق خواهد شد ضمن این‌که روابط اقتصادی با کشور همسایه ایران را تقویت می‌کند. وی از امضای توافق نهایی میان تهران و بغداد در آینده نزدیک پس از انجام آخرین هماهنگی‌های فنی و اجرایی خبر داد.

 دولت عراق از شرکت بریتیش پترولیوم انگلیس نیز خواسته است که در خصوص استخراج نفت از میدان‌های نفتی کرکوک با دولت عراق همکاری کند. دولت عراق قصد دارد بر اساس آنچه اعلام کرده است تولید نفت در استان کرکوک را به روزانه یک‌میلیون بشکه برساند. با رساندن میزان تولید نفتی عراق به این سطح و حجم، عراق خواهد توانست در معادلات نفتی در سطح جهان نقش فعال‌تری ایفاء کند و قطعاً با ادامه همکاری ایران و عراق در این حوزه دو کشور بر روابط اقتصادی خویش نیز خواهند افزود و این فرصتی بیشتر برای تحکیم روابط دوجانبه خواهد بود.

دولت اقلیم کردستان عراق در حقیقت با تک‌روی و یک‌جانبه‌گرایی در خصوص همکاری‌های نفتی و اقتصادی امیدوار بود که بتواند با اتکا به عوامل خارجی نیازهای اقتصادی خود را تأمین کند اما همه این نقشه‌ها با شکست روبرو شد چون اقلیم کردستان عراق و رهبری آن اعتقاد داشتند نه‌تنها ایران بلکه بغداد را نیز از پروسه همکاری‌های اقتصادی و سیاسی حذف کنند. حذفی که مبتنی بر تحمیل سیاست امر واقع بود و قصد داشتند بغداد و تهران و آنکار را در مقابل عمل انجام‌شده قرار دهند.

هرچند رهبری سیاسی کرد بارها اعلام کرد که هدف آن‌ها تحمیل سیاست امر واقع نیست اما مدت‌ها بود که استراتژی اقلیم در خصوص بغداد و حتی ایران پیروی از سیاست امر واقع بود. سیاستی که امروز از آن تنها یک خاطره باقی‌مانده است. نفت کرکوک متعلق به همه عراقی‌ها است و این نکته‌ای بود که رهبران سیاسی کرد عراق به عمق معنای آن پی نبردند.