چرا فیلم کوتاه را جدی نمی‌گیرند؟
گروه سینما و تلویزیون: 10 سال پیش بود که فیلم کوتاه «رنگ‌ها به پرواز در می‌آیند» ساخته مجید مجیدی، کارگردان سرشناس سینمای ایران به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های کوتاه ساخته شده برای المپیک پکن انتخاب شد؛ موضوعی که تا مدت‌ها بحث پتانسیل بالای فیلم‌های کوتاه جهت کسب اعتبار بیشتر برای سینمای ایران و لزوم توجه بیشتر اهالی سینما بویژه کارگردانان سرشناس به این قالب را مورد توجه هنرمندان و رسانه‌ها قرار داد.
به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه شرق، با این همه قالب فیلم کوتاه در همه این سال‌ها هیچگاه آنچنان که باید و شاید جدی گرفته نشد و با وجود برگزاری هرساله جشنواره فیلم کوتاه تهران و توجه ویژه سازمان سینمایی به این جشنواره، باز هم اهالی سینما رغبت چندانی به این قالب مهم و رسانه کامل و مستقل نداشتند.
به بهانه برگزاری سی‌وچهارمین جشنواره فیلم کوتاه تهران سراغ حسین دارابی رفتیم تا درباره جایگاه فیلم کوتاه در سینمای ایران و دلایل ضرورت ورود نیروهای انقلابی به این حوزه به گفت‌وگو بپردازیم. دارابی از جمله فیلمسازان جوان کشورمان است که سابقه بسیار خوبی در زمینه ساخت فیلم‌های کوتاه و پرمخاطب دارد. فیلم کوتاه «علمک» یکی از ساخته‌های او بود که چند سال پیش در جشنواره عمار به نمایش درآمد و علاوه بر آنکه مورد استقبال مردم و داوران جشنواره قرار گرفت از جانب مقام معظم رهبری نیز تقدیر شد.
اثرگذاری فرهنگی «فیلم کوتاه» بیش از حد تصور است
دارابی در ارتباط با اهمیت فیلم کوتاه به عنوان مقدمه‌ای برای ورود به سینمای داستانی اظهار کرد: در گذشته فیلم کوتاه سکویی برای ورود به دنیای سینمای داستانی بلند بود؛ هرچند امروز هم تا حدی این یک رویه معمول است اما با رشد شبکه‌های اجتماعی و افزایش سرعت انتقال داده‌ها، فیلم کوتاه جایگاه بسیار مناسب و مستقلی پیدا کرده است. تیزرهای فرهنگی و فیلم‌های کوتاه در شبکه‌های اجتماعی بسیار پرمخاطب هستند و می‌توانند اثرگذاری و فرهنگسازی بسیار بالایی داشته باشند. فیلم کوتاه اگر در گذشته صرفا به عنوان جایگاهی برای تجارب اولیه فیلمسازان و شکل کوچکی از آثار سینمایی بلند محسوب می‌شد، امروز به خودی خود موضوعیت پیدا کرده و می‌تواند نقش فرهنگسازی برجسته‌ای پیدا کند تا حدی که می‌بینید یک فیلم یا انیمیشن کوتاه آنچنان در فضای مجازی و در میان مخاطبان دیده می‌شود که اگر بتوان با برنامه‌ریزی پیشین آن را تولید و توزیع کرد، بی‌شک می‌توان به دستاوردهای فرهنگی بسیار مناسب و اثرگذاری رسید که در نسبت با سایر گونه‌های رسانه‌ای قابل مقایسه نیست.
توجه کارگردانان بزرگ جهان به فیلم کوتاه
سازنده فیلم کوتاه «دایو» که با موضوع شهدای غواص تولید شده است، با اشاره به اینکه فیلم کوتاه در سینمای جهان جدی گرفته می‌شود، بیان کرد: بسیاری از کارگردان‌های بزرگ در دنیا هنوز فیلم کوتاه را به عنوان اثری جدی در نظر می‌گیرند. به طور مثال کمپانی «بی‌ام‌و» مجموعه‌های فیلم کوتاهی را با کارگردان‌های بسیار بزرگ و مطرحی مثل«آلخاندرو گونزالس اینیاریتو»، «جابو» و... تهیه می‌کند یا در فرانسه مجموعه‌های بزرگی با موضوع فرانسه در قالب فیلم کوتاه از کارگردان‌های مطرح فرانسوی تولید می‌شود.
به نظرم کارگردان و فیلمساز باید به دنبال ساخت فیلم باشد و نه به دنبال شهرت و پرستیژ این حرفه، برای او تفاوتی نمی‌کند که فیلم داستانی بلند بسازد یا فیلم کوتاه؛ مگر آقای مجیدی نبودند که با وجود اعتبار و شناخته شدن‌شان، برای المپیک فیلم کوتاهی ساختند؟ من معتقدم اگر فیلمساز کاربلد و حرفه‌ای باشد می‌تواند با هر مدیومی کار کند و حرف خود را در آن قالب بزند. استیون اسپیلبرگ، کارگردان معروف هالیوود، فیلم انیمیشن کودک می‌سازد، اکشن می‌سازد... اجتماعی می‌سازد. کمال کارگردان آنجاست که بتواند با هر ژانر و مدیومی کار کند. از سوی دیگر بسیاری از افرادی که من مشاهده کردم مستقیما وارد سینمای بلند داستانی شده‌اند، حفره‌ها و نقص‌هایی در اثرشان دیده می‌شود که با تولید یک فیلم کوتاه در مقیاس کوچک‌تر براحتی می‌توانستند تجربه لازم را با سرمایه کمتر برای تولید بهتر اثر داستانی‌شان به دست آورند. در فیلم کوتاه می‌توانید ژانرهای مختلف و روایت‌های گوناگون از منظرهای متفاوت را تجربه کنید. اگر هم خوب از آب درنیاید در نهایت یک فیلم کوتاه با سرمایه و صرف زمان اندک خراب شده است.
بسیاری از افراد را می‌بینید که با ادعای زیاد بدون تجربه کوتاه وارد سینمای داستانی بلند می‌شوند و وقتی که اثرشان را مشاهده می‌کنی، متوجه می‌شوی بسیاری از بنیان‌های بدیهی و اساسی سینما را رعایت نکرده‌اند و در مجموعه‌ای از فیلم‌های بلندشان آن را تجربه می‌کنند. این خطا هزینه‌های بسیاری می‌آفریند.
فیلمسازان کوتاه دغدغه مخاطب ندارند
دارابی همچنین در پاسخ به این پرسش
درباره اینکه چرا این قالب فیلمسازی چندان مورد استقبال سینماگران ایرانی نیست، اظهار کرد: من این گزاره را که فیلم کوتاه کمتر دیده می‌شود قبول ندارم. به نظرم این مساله به جایی بازمی‌گردد که فیلمسازان کوتاه عمدتا فیلم را برای مخاطب نمی‌سازند، به طور مثال در همین جشنواره فیلم کوتاه تهران نیز عمدتا محملی است تا کارگردان‌ها به تجربه‌ای هنری برای رسیدن به سینمای بلند داستانی دست پیدا کنند.
در اینگونه فیلم‌ها مخاطب به هیچ‌وجه موضوعیت ندارد، در حالی که از ملاک‌های مهم فیلمسازی علاوه بر جذابیت و سرگرمی، مخاطب اثر است. البته جذابیت عنصر بسیار مهمی در سینماست که بسیاری از کارگردان‌ها که به زعم خود حرف مهمی برای گفتن دارند، گاهی از این عنصر مهم غافل می‌شوند، در حالی که مخاطب و تماشاگر اول باید پای اثر بنشیند و جذب آن شود، سپس به محتوای آن توجه کند. من بسیاری از فیلم‌های کوتاه را دیده‌ام که در فرم بسیار پخته و خلاقانه بوده‌اند و مخاطب را با خود همراه کرده‌اند. اگر فیلمساز در تولید اثر مخاطب را لحاظ کند مساله «دیده شدن» فیلم کوتاه تا این حد بغرنج نمی‌شود.
وقت ورود به سینمای داستانی است
این فیلمساز جوان کشورمان در ادامه در واکنش به این موضوع که بسیاری از فیلمسازان جریان انقلابی معمولا سعی می‌کنند؛ فیلمسازی را با سینمای مستند آغاز کنند، گفت: اینکه فردی بتواند یک مستند خوب بسازد، دلیلی ندارد لزوما اثر داستانی او نیز با کیفیت از آب درآید. به نظرم بچه‌های فرهنگی جبهه انقلاب یک ذره دیر جنبیدند و بعد از 88 لزوم فعالیت فرهنگی را به روشنی دریافتند. بدون شک کار مستند در موضوعات و مقتضیات مخصوص به خودش بسیار ضروری است اما دلیل نمی‌شود همه کار رسانه‌ای در مستندسازی خلاصه شود.
کار داستانی قطعا بیشتر دیده خواهد شد و در جاهایی اثرگذاری بیشتری داشته و بی‌شک یک اثر داستانی خوب مخاطب بسیار زیادی را جذب می‌کند. از سوی دیگر گمان می‌کنم بچه‌های جبهه فرهنگی انقلاب، به‌رغم طیف روشنفکر سینما، الگوی زیادی در این زمینه نداشته‌اند. همچنین در سینمای داستانی علاوه بر اینکه تعهدات و اعتقادات انقلابی و اسلامی می‌خواهد، نیاز است به فن و تکنیک سینمای داستانی مجهز بود و این کار به تلاش، کوشش و سواد بسیاری وابسته است. به همین جهت است که من بارها می‌گویم سینمای داستانی برای کار کردن جا دارد و نیازمند حضور جوانان متعهد است ولی بی‌گدار نیز نباید وارد این عرصه شد. کسی که وارد سینمای داستانی می‌شود باید روایت‌شناس و بازی‌شناس باشد و کارگردانی و تمام جزئیات نور، تصویر، تدوین و... را درک کند. اینها همه نیاز به آموزش و تمرین و ممارست دارد. کاری که باشگاه سوره در حال انجام دادن آن هست، دقیقا به همین امر بازمی‌گردد که خروجی‌های این باشگاه نیز بسیار قابل قبول بوده است. بنده و سیدمحمدرضا خردمندان نیز جزو باشگاه سوره بوده‌ایم.
دارابی در پایان این گفت‌وگو درباره برنامه‌هایش در ادامه فعالیت‌های سینمایی خود اظهار کرد: با همه ظرفیت‌هایی که فیلم کوتاه دارد و من به بخشی از آن اشاره کردم اما هنوز در ایران جدی گرفته نمی‌شود. اگر هم کسی می‌خواهد اثرگذاری داشته باشد باید وارد مدیوم‌های استانداردتر و فراگیرتری چون سینما یا سریال تلویزیونی شود. بنده و بسیاری از دوستان ما در باشگاه فیلم سوره برنامه‌های بسیار جدی‌ای برای ورود به سینمای بلند داستانی داریم.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
