آمریکا و انگلیس با نقشه ی کودتا به دنبال منافع ملی خود بودند

گروه سیاسی: امروز سالروز کودتای 28 مردادی است که منجر به سقوط دولت دکتر مصدق گردید. به همین مناسبت اسنادی جدید در خصوص این روز منتشر شده است که حکایت از دخالت انگلیس در این کودتا دارد. دو یادداشت مربوط به وزارت خارجه آمریکا که 10 روز قبل از رده محرمانه خارج شده‌اند، اولین اسنادی هستند که نقش انگلیس در کودتای 28 مرداد سال 1332 علیه دولت محمد مصدق، نخست‌وزیر ایران را تأیید می‌کنند.

به گزارش بولتن نیوز، این دو سند که پایگاه «آرشیو امنیت ملی آمریکا» آن را منتشر کرده یادداشت‌هایی مربوط به وزارت خارجه آمریکا هستند و نشان می‌دهند که مقام‌های انگلیسی چندین بار از اکتبر سال 1952 (مهرماه 1331) تلاش کرده‌اند طرف آمریکایی را برای کودتا علیه دولت وقت ایران متقاعد کنند.

دولت انگلیس، قبلاً سرسختانه در برابر انتشار هر سندی درباره نقش این کشور در عملیات کودتا علیه دولت ایران مقاومت کرده است. لندن، همچنین آمریکا را برای عدم‌انتشار اسناد در این باره تحت فشار قرار داده است. به همین دلیل هم هست که محتوای دو یادداشتی که به‌تازگی منتشر شده‌اند از اسنادی که وزارت خارجه آمریکا چند وقت پیش درباره کودتای 28 مرداد منتشر کرد، حذف شده‌اند.

علی‌رغم آنکه نقش انگلیس در براندازی دولت مصدق موضوعی نیست که تازه باشد، این اولین بار است که اسناد رسمی در تأیید این موضوع از حالت محرمانه خارج می‌شوند. انتشار اولین سند رسمی تأیید‌کننده نقش انگلیس در کودتای 28 مرداد+عکس

یادداشت اول با عنوان «پیشنهاد برای سازمان‌دهی کودتا در ایران»، یادداشتی به‌تاریخ 26 نوامبر 1952 (6 آذر 1331) است که از «هنری بایرود»، دستیار وزیر خارجه آمریکا برای «فریمن متیوز»، قائم‌مقام وقت این وزارتخانه ارسال شده است.

در این سند توضیح داده شده که «کریستوفر استیل»، دومین مقام ارشد سفارت انگلیس در واشنگتن، خواستار برگزاری جلسه‌ای برای بحث درباره کودتا در ایران است. «بایرود» در این یادداشت به مقام مافوقش یادآوری کرده که سفارت انگلیس، قبلاً هم در تاریخ 8 اکتبر 1952 این موضوع را در قالب نوشته‌ای مکتوب مطرح کرده است.

سند دوم یادداشتی با عنوان «پیشنهاد بریتانیا برای سازمان‌دهی کودتا در ایران» به‌تاریخ 3 دسامبر 1952 است. این سند، به شرح دیدار میان مقام‌های سفارت انگلیس و آمریکا پرداخته است. در سند دوم خاطرنشان شده که طرفین امکان براندازی دولت مصدق را بررسی کرده‌اند اما تصمیم گرفته‌اند فعلاً از انجام هر گونه اقدام در این مورد خودداری کنند.

اگرچه این اسناد نشان از دخالت انگلیس در این کودتا دارد اما خود آمریکاییها هم در این داستان نقش داشتند و نقش این دو کشور در این کودتا انکار نشدنی است به نحوی که خود آمریکاییها هم بارها به آن اعتراف کرده اند. اصولا سیاست این دو کشور و در دهه های کنونی آمریکا همواره از یک اصل و آن هم تامین منافع تبعیت کرده و آنها هرکجا شرایط را بر ضد خود دیدند کوشیدند با ابزار داخلی کودتا را سازماندهی و مدیریت نمایند.

هدف از این مطلب نگاه داخلی به موضوع کودتا نیست بلکه نگاه منطقه ای به این موضوع و بهره گیری آمریکا و انگلیس از این ابزار برای تامین منافع خاص می باشد. ما در سالهای اخیر هم از این دست اقدامات توسط آمریکا زیاد داریم و در مواردی هم که کودتا کمک رسان نبوده تشدید جنگهای داخلی در اولویت قرار گرفته است.

به عنوان مثال اگر نخواهیم به خود زیاد زحمت بدهیم و زیاد به عقب برگردیم می توانیم به کودتا سال گذشته ترکیه اشاره کرده که آمریکاییها کوشیدند کودتا را در این کشور مدیریت کنند و زمینه های سقوط اردوغان را توسط نظامیان فراهم کنند. هرچند اردوغان کوشید این عده قلیل را مزدوران گولن معرفی کند ولی واقعیت این است که آمریکاییها نقش مهمی در راه اندازی کودتا در این کشور داشتند.

آمریکاییها دیرتر از همه نسبت به کودتا واکنش نشان دادند و ترکیه هم بخاطر منافع بلندمدت خود روی این موضوع زیاد مانور نداد ولی سران این کشور خوب می دانند هر کدام در چه جایگاهی نشسته اند. امریکاییها در کشورهای چون عراق و افغانستان هم مستقیما ورود کردند و در کشورهایی چون لیبی هم با فراهم کردن زمینه های جنگ داخلی تلاش کردند حاکمیت را تغییر دهند.

کارشناسان سیاسی بر این اعتقاد هستند که اشتباه است اگر کسی تصور کند که استراتژی خارجی آمریکاییها از این اصول یعنی تغییر حاکمیتها دوری می گزیند. علیرغم اختلاف دولت های جمهوریخواه و دموکرات در برخی مسائل، ولی دولت های آمریکا بر اساس منافع ملی و راهبردی غیرقابل تغییری عمل می کنند.

اشتباه است اگر این فرض را بپذیریم که رفتارسیاسی ایالات متحده در برخورد با تحولات متاثر از عوامل جغرافیای سیاسی بوده ونیز با توجه به این اصل که می‌گوید عوامل جغرافیایی از عناصر ثابت و پایدار قدرت هستند حکومت‌ها ناپایدار اما منافع و واقعیت‌های جغرافیایی پایدارند باید اضافه کرد که به رغم تحول در نظام بین‌الملل تغییر دراستراتژی آمریکا نسبت به مسائل منطقه و بخصوص موقعیت سرزمینی در خاورمیانه همچنان اهمیت خود را حفظ کرده است.

با احتساب این شرایط می توان تاکید کرد که خاورمیانه بدلیل موقعیت خاص ژئوپولتیکی خود در معرض کودتا، تعرض نظامی، ایجاد جنگ داخلی و تغییرات بیشتری از سوی آمریکا و انگلیس قرار دارد.

آمریکا و انگلیس همیشه سعی کرده اند با سوار شدن بر موج تحولات در این کشورها و انحراف مسیر انقلاب ها، راهبرد ها و طرح هایی را بر اساس اولویت های منافع ملی خود طراحی نمایند و صد البته کودتا در راس این اقدامات قرار دارد. مصر، ترکیه، عراق و افغانستان نمونه های مصداقی مهم در سالهای اخیر بوده اند و صد البته کشور عزیزمان ایران نیز در این میان قرار دارد که بعد از انقلاب اسلامی بارها این طرحها با شکست روبرو گردید. از شکست طبس بگیرید تا جنگ تحمیلی و عراق و سوریه و ...

رهبران کشورها و سیاسیون کشورمان نباید از یاد ببرند که این تحرکات بخشی جدایی ناپذیر از استراتزی آمریکا در منطقه بوده است و مهم نبوده است که چه کسی بر مسند حکمرانی کاخ سفید نشسته است.