مقتدی صدر در عربستان سعودی/سفری با طعم امتیازگیری

گروه بین الملل: در چند روز گذشته سفر مقتدی صدر رهبر جوان جریان صدر در عراق به عربستان سعودی و دیدار با جانشین پادشاه عربستان که این روزها در این کشور یکه تازی می کند در رسانه های عراق سروصدای زیادی به پا کرده است به نحوی که علیه و له مطالب زیادی در این خصوص نوشته شده است.

به گزارش بولتن نیوز، اندکی تحقیق در خصوص تاریخ صدریها در عراق نشان می دهد خانواده‌ صدر به واسطه‌ شهادت اعضای سرشناسی از این خانواده، شهرتی برای خود کسب کرده است. سید محمد صدر در ‌سال ۱۹۲۰ نقشی موثر در برابر بریتانیایی‌ها بازی کرد. سید محمدباقر صدر که در فرهنگ عامه‌ عراق با لقب «صدر اول» شناخته می‌شود، به تأسیس حزب الدعوه‌ اسلامی در ‌سال ۱۹۵۸ یاری رساند. حزبی که با هدف دفاع از حوزه (جامعه‌ روحانیان شیعه) در برابر نفوذ سکولاریسم به جامعه‌ عراق تأسیس شد.

 از آن‌جا که محمدباقر صدر حامی انقلاب سیاسی بود، پسرعموی‌اش سید محمدصادق صدر (صدر دوم) جنبشی توده‌ای را سازماندهی کرد تا ارتباط روحانیان شیعه با نیازهای معنوی و سیاسی-اجتماعی مسلمانان را بازیابی کند. در ‌سال ۱۹۹۱ وقتی ایالات متحده ارتش عراق را از کویت بیرون کرد، شیعیان عراق به پا خاستند به این امید که واشنگتن به کمک‌شان خواهد آمد؛ اما هیچ خبری از کمک واشنگتن نشد. پس از سرکوبی وحشتناک انتفاضه‌ شعبانیه به دست صدام، شیعیان عراق خشمگین و ترس‌خورده شدند. افزون بر این درد و رنج، تحریم‌های سازمان ملل زندگی مردم عادی عراق را ویران کرد. هر چند تحریم‌های سازمان ملل سیاستمداران رده‌بالای عراق را هدف گرفته بود، اما عملا تأثیر چندانی روی آنها نداشت. در همین دوران بود که دشمنی آشکار محمدصادق صدر با غرب بشدت طنین‌انداز شد. او خطبه‌های روز جمعه‌اش را با این جمله آغاز می‌کرد: «نه نه به آمریکا! نه نه به اسراییل!» صدام روز نوزدهم فوریه‌ ۱۹۹۹ محمدصادق و دو پسر بزرگش را ترور کرد.

 مقتدی صدر پس از به قتل رسیدن پدر و دو برادرش، رهبری جنبش صدر را به عهده گرفت. حمله‌ ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا به عراق این فرصت را در اختیار مقتدی گذاشت که از شخصیتی کمتر شناخته‌شده و روحانی‌ای با اعتبار متوسط به یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین چهره‌های سیاسی در عراقِ پس از صدام تبدیل شود. ملی‌گراییِ نیرومند مقتدی صدر و مخالفت تزلزل‌ناپذیرش با آمریکا، نقشی محوری برای محبوبیت اجتماعی او بازی کرد. وقتی واشنگتن حکومت ائتلافی موقت عراق را در سیزدهم جولای ۲۰۰۳ تشکیل داد، شیعیان رقیب و رهبران سکولار با اشتیاق به حکومت ائتلافی پیوستند. مقتدی صدر این کار را نکرد. بیش از همه‌ رهبران دیگر در عراق اشغالی، مقتدی صدر متوجه این نکته بود که تبدیل‌شدن به بازیچه‌ دست نهادی خارجی چه عواقب وخیمی می‌تواند داشته باشد. مقتدی صدر در پیام‌هایش جوانان، تنگدستان و شیعیان شهری را مخاطب قرار داد. گروه بین‌المللی بحران در ‌سال ۲۰۰۶ گزارش داد مقتدی صدر از همان ابتدا «صدای هویتی مغرور، معتبر و مردمی بود که از مبارزه‌ خشونت‌آمیز در برابر دلایل ریشه‌ای ستم طرفداری می‌کرد.»

بطور کلی شخصیت مقتدی صدر را باید تحت تاثیر آموزه های ملی گرایی عراق دانست که معتقد است عراق باید در دستان یک عراقی اصیل باشد. رفتارهای سیاسی این روحانی جوان در سالهای گذشته همواره بر اساس رفتارهای تند و مخالفتهای گاها خشونت بار همراه بوده است. اعتراضات ماههای اخیر جریان صدر در حالی که عراق سرگرم مبارزه با داعش بود این را به خوبی نشان می دهد.

تمام این رفتارها همواره بر این اصل استوار بوده است که وی قصد قدرت نمایی داشته و بعد وضعیت را آرام کرده و در انتظار امتیازات می ماند. مقتدی صدر بعد از سفر عبادی به عربستان سعودی و دیدار با سران این کشور این مسیر را هموار دید که خود وی نیز در مسیر استفاده از این کارتهای سیاسی بربیاید که دولت عراق براساس جایگاه دولتی خود آن را هموار کرد. این در حالی است که تفاوت ماهوی زیادی بین رفتار دولت عراق و جریان صدر وجود دارد چرا که دولت عراق یک جایگاه حکومتی دارد و جریان صدریها یک جریان داخلی عراقی است.

اگر به بطن و ماهیت رفتاری جریان صدر نگاه بیندازیم با توجه به روحیات این رهبر جوان امکان همکاری بلندمدت عربستان سعودی و مقتدی صدر بسیار بعید است از این رو به نظر می رسد مقتدی صدر در تلاش برای خلع سلاح رقیبان خود در عراق از کارت عربستان سعودی است و همزمان می خواهد به کشورهای منطقه پیام دهد که باید در صحنه آتی عراق یعنی انتخابات پیش رو به وی و جریانش امتیاز داده و آن را محترم شمارند.

مقتدی صدر خوب واقف است که ایرانیها و خود العبادی هم دنبال تنش در عراق بعد از جنگ با داعش نیستند و خصوصا که تجربه منفی در کارنامه صدریها در حمله به ارگانهای دولتی رخ داده است. از این رو مقتدی صدر می خواهد نه تنها در انتخابات پیش رو کابینه جدید در سال آینده نقش و جایگاهش کاهش پیدا کند بلکه امتیاز بیشتری از ائتلاف شیعی در حاکمیت بگیرد

نگرانی در خصوص این سفر را عراقیها در قالب جوانی جریان صدر و تکیه وی بر زورآزمایی خیابانی و نیت شوم سعودیها ارزیابی می کنند وگرنه نیک می دانند که خواستگاه صدریها و سعودیها با خواستگاه وهابیسم یک خواستگاه مشترک نیست و همکاری بلندمدت دو طرف قابل تصور نیست.

از سوی دیگر نباید از یاد برد که با نزدیک شدن به فضای انتخابات در عراق تحرکات انتخاباتی از این دست نیز در عراق بیشتر دیده می شود