ترکیه تغییر نقش می دهد

گروه بین الملل: برای اولین بار در طول تاریخ نوین ترکیه این کشور می رود با شرق و یا به عبارت بهتر روسیه روابط استراتژیک اقتصادی برقرار کند و طبیعی است در دل این روابط بحث های سیاسی نیز مستتر است و باعث خواهد شد دوره جدید سیاسی بین دو طرف شکل گیرد.

به گزارش بولتن نیوز، برای اولین گام دولت روسیه روز جمعه اعلام کرد که تمام تحریم‌های اقتصادی علیه واردات از کشور ترکیه را لغو کرده‌است.

بنا به گزارش خبرگزاری «اسپوتنیک» دولت روسیه طی فرمانی اجرایی تمام تحریمهای واردات محصولات کشاورزی و مواد خام از ترکیه به جز واردات گوجه‌فرنگی را لغو کرده‌است. مسکو در ژانویه سال 2016 در واکنش به سرنگونی جنگنده روسیه توسط نیروی هوایی ترکیه در حریم هوایی سوریه تحریمهای اقتصادی شدیدی از جمله تحریم واردات محصولات کشاورزی علیه ترکیه اعمال کرد. در پی عذرخواهی رسمی دولت ترکیه از روسیه، مسکو بحشی از این تحریمهای اقتصادی را لغو کرد.

در اوایل ماه «می» نیز در پی رایزنی ولادمیر پوتین و رجب طیب اردوغان دو کشور توافق کردند که تحریمهای علیه یکدیگر را به تدریج لغو کنند. این روابط اقتصادی در عرصه نظامی نیز با خرید تسلیحات از روسیه توسط ترکیه متبلور شد کما اینکه دو طرف در خصوص خرید سامانه دفاعی موشکی اس 400 توسط ترکیه به توافق رسیده اند.

گزارشها در این خصوص حاکی است «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه روز پنج‌شنبه گفت مسکو حاضر است به ترکیه سامانه دفاع موشکی اس-400 بفروشد. پوتین که در نشست اقتصادی سن‌پترزبورگ صحبت می‌کرد، گفت: «در مورد امکان فروش اس-۴۰۰ (با مقامات ترکیه‌ای) صحبت کرده‌ایم. برای این کار آماده‌ایم.»

وی افزود: «ما آماده‌ایم تا این سیستم‌ها را که جدیدترین و موثرترین سیستم‌ها هستند، تحویل دهیم. رئیس‌جمهور [رجب طیب] اردوغان و نیروهای نظامی در جریان این موضوع هستند.» بحث فروش این سامانه پیشرفته به ترکیه، چند ماهی است که مطرح است، اما این اولین بار است که این بحث از سوی عالی‌ترین مقام روس تائید می‌شود.

اهمیت فروش اس-400 به آنکارا از آن جهت است که ترکیه یکی از اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است. آنکارا از اواخر سال 2016 با اروپا اختلاف پیدا کرده و خرید تجهیزات نظامی روسی، می‌تواند پیام روشنی از سوی ترکیه به غرب باشد.

این روابط با پایه اقتصادی در حالی شکل گرفته است که دو کشور در خصوص احداث خط لوله گازی ترکیش ایستیرم به توافق رسیده اند و در دو سال آینده این خط گازی نیز از ترکیه گذر کرده و با عبور از بخشی از خاک سوریه به دریای مدیترانه و از آنجا راهی اروپا می شود. این خط لوله گازی براساس توافقات صورت گرفته 32 میلیارد متر مکعب گاز روسیه را صادر خواهد کرد که از این حجم 16 میلیارد مترمکعب تحویل ترکیه شده و مابقی به اروپا صادر خواهد شد.

این در حالی است که دولت ترکیه همسو با توسعه روابط با روسیه کوشید روابط به سردی گراییده شده خود را با آمریکا در دوره اوباما بهبود بخشد اما سفر اردوغان به واشنگتن هم افاقه نکرد و وی دست خالی تر از همیشه به ترکیه بازگشت.

اردوغان با این اقدام خود و توسعه روابط با روسیه می کوشد همزمان بحران اقتصادی موجود در ترکیه را نیز در سایه تنش های زیاد با کشورهای منطقه کم اثر تر نماید. اردوغان امیدوار است با بهبود شرایط اقتصادی ترکیه در سایه روابط اقتصادی با روسیه به امریکایی‌ها این پیام را بدهد که اگر مورد بی مهری قرار بگیرد می تواند در جبهه روسیه قرار بگیرد. انتقاد امروز اردوغان از آمریکا نیز نشانه ای از این بی مهری و نارضایتی ترکیه از آمریکاست کما اینکه رییس‌جمهوری ترکیه با انتقاد از رفتار دولت جدید آمریکا، گفت: «در آمریکا هر سال در ماه مبارک رمضان رسم بود ضیافت افطار با حضور تعدادی از مسلمانان برگزار شود، اما امسال این ضیافت لغو گردید. مگر ادعا نداشتید تبعیض نژادی در میان شما وجود ندارد؟ پس این تصمیم برای چه گرفته شد؟»

اردوغان افزود: «کسانی که در مصر به مسیحیان به دلیل دین‌شان حمله می‌کنند، تروریست‌اند. کسانی که به زنان مسلمان در آمریکا تنها به دلیل دین‌شان حمله کردند، نیز تروریست هستند.»

اردوغان از سوی دیگر می کوشد با کنترل خط لوله گازی روسیه به اروپا این اتحادیه را ظرف چند سال آینده در موضع ضعف در مقابل ترکیه قرار دهد و عملا گلوگاه اقتصادی اروپا بشود.

روسیه امیدوار است با توسعه روابط اقتصادی با ترکیه نبض انرژی منطقه و اروپا را کماکان در اختیار داشته باشد و در سطح منطقه ای بخصوص سوریه با مشوقهای اقتصادی ترکیه را تشویق نماید که دست از حمایت از گروههای تروریستی و تکفیری در سوریه برداشته و مانع از نقش فعال عربستان سعودی در سوریه و منطقه گردد.

بدین ترتیب شکافهای سیاسی در منطقه هر روز بیشتر از گذشته شده و در این میان ترکیه می رود بیشتر از گذشته به شرق چسبندگی داشته باشد و از یک عضو فعال در ناتو به یک همراه و همکار با روسیه در منطقه تغییر نقش دهد.

اینکه این تغییر نقش چه پیامدی برای اردوغان به همراه خواهد داشت قطعا مورد بررسی ترکیه قرار گرفته است ولی در شرایط کنونی که ترکیه با شکست های مختلف سیاسی در داخل و خارج روبرو شده است به نظر می رسد این کشور و اردوغان راهی جز این نداشته باشند. ضمن اینکه نباید از یاد ببریم که ورود ترکیه به روسیه قطعا برخی بازیها و رقابتها را در منطقه تغییر خواهد داد که باید برای مشاهده نتیجه آن منتظر پیامدهای این تغییر رویکرد باشیم.