جاذبه‌های «مفیستو» به روایت دلخواه

به گزارش بولتن نیوز، طبق گزارش رسیده، نشست پرسش و پاسخ با محوریت تولید «مفیستو» و نمایش فیلم بخش‌هایی از پروسه تولید این اثر هنری با حضور دکتر مسعود دلخواه، کارگردان؛ احسان آنالویی، آهنگساز؛ شیما محمدی، طراح صحنه و لباس؛ اسماعیل کاشی، بازیگر؛ محمدرضا علی‌اکبری، بازیگر و جمعی از عوامل،بازیگران، همسرایان و علاقه‌مندان در سالن اصلی مرکز تئاتر مولوی برگزار شد.

مسعود دلخواه در ابتدای بخش پرسش و پاسخ این جلسه، هدف از این نشست را ایجاد فرصتی برای آشنایی دانشجویان و علاقه‌مندان با مراحل تولید یک پروژه بزرگ نمایشی (مفیستو) عنوان کرد.

وی در پاسخ به پرسشی مبنی‌بر چگونگی شکل‌گیری این پروژه و لزوم حمایت از گروه گفت: حمایت از جوانان و دانشجویان، اصلی‌ترین هدف این پروژه است. تولید این اثر نمایشی  بر اساس عشق، علاقه و انرژی متقابل پیش می‌رود و گروه مفیستو در مدت حدود سه ماه از آغاز تمرینات، تلاش کرده با انعطاف و حمایت از یکدیگر این نمایش را برای اجرا آماده کند.

وی ادامه داد: اما هنوز حمایت خاصی از این اثر هنری صورت نگرفته است و تمرینات نمایش مفیستو با تعداد بالای بازیگران و عوامل تا امروز با بودجه شخصی کارگردان اداره شده است.

این کارگردان با تأکید بر لزوم حمایت از فرهنگ و هنر کشور به‌عنوان یکی از وظایف اصلی متولیان فرهنگی، تصریح کرد:تولید مفیستو، امکان فعالیت حدود 70 فارغ‌التحصیل یا دانشجوی تئاتر را برای حضور در فضای حرفه‌ای و بازار کار فراهم کرده است. در عرصه‌های مختلف، مدام شعار حمایت از جوانان سرمی‌دهیم و یادآور می‌شوم که بیش از نیمی از افراد این گروه، جوانانی حرفه‌ای هستند که در عرصه‌های بازیگری، نوازندگی، خوانندگی و... فعالیت دارند و باید به‌شکلی جدی پشتیبانی شوند.

دلخواه ادامه داد: نمایش مفیستو مانند موجی است که در حمایت از دانش‌آموختگان جوان رشته نمایش آغاز شده است. این اجرا به‌عنوان نمایشی فاخر و شرافتمند، روی گیشه نمی‌چرخد اما هزینه‌ زیادی دربرخواهد داشت که امیدواریم پس‌از پیگیری گروه و مدیریت تالار مولویدر جذب حمایت متولیان و نهادهای فرهنگی، حاصل شود.

این استاد رشته نمایش درباره معیارهای انتخاب بازیگران مفیستو گفت: تجربه حضور در صحنه، راحتی و اعتمادبه‌نفس و ارائه بازی صادقانه و باورپذیر از ملاک‌های انتخاب بازیگر برای این نمایش بود. البته در این روند انتخاب با بازیگران مستعدی مواجه شدیم که برای نقش‌های این نمایش مناسب نبودند و از حضور آنان در گروه 70 نفره نمایشنامه‌خوانی‌های تالار مولوی بهره‌مند خواهیم شد.

کارگردان نمایش مفیستو افزود: دعوت از کارگردانان مطرح کشور برای دیدن نمایشنامه‌خوانی‌ها و ایجاد فرصتی برای انتخاب بازیگران در پروژه‌های دیگر از برنامه‌های آتی گروه مفیستو است.

وی در پاسخ به سوألی درباره سبک اجرایی مفیستو، گفت: فکر می‌کنم یک کارگردان نباید سبک اجرایی اثر را از پیش تعیین کند. شیوه اجرایی این نمایش بر اساس نیازهای متن خواهد بود و با توجه به امکانات در خدمت ایده اصلی، پیش خواهد رفت.

وی بابیان اینکه «تشخیص سبک کار را بر عهده منتقدین می‌گذارم.» گفت:حضور همسرایان در کار باعث ایجاد فاصه‌گذاری شده و آواز و موسیقی این اثر آن را از سبک رئالیستی دور می‌کند، اما هیچ‌گاه تصمیم نمی‌گیرم که متن را بر اساس سبک خاصی پیش ببرم و می‌توانم بگویم این سبک مسعود دلخواه است.

دلخواه در پاسخ به‌ سوألی مبنی بر ارتباط این متن با جامعه ما، گفت: متن به جامعه ما مربوط است و به شکلی غیرمستقیم به آن اشاره دارد. مفیستو نمایشنامه‌ای است که بر اساس رمانی به همین نام، اثر «کلوس مان»نوشته‌شده و یکی از معروف‌ترین رمان‌های قرن بیستم است و دلیل اصلی انتخاب این متن، وجود کاراکترهای زیاد و امکان به‌کارگیری تعداد بیشتری از بازیگران و عوامل است.

وی ادامه داد: این متن، ابتدا یک اثر هنری و سپس یک اثر هشداردهنده است. داستان گروهی تئاتری که در شرایط خاص قبل از جنگ جهانی دوم در زمان هیتلر با مسائلی روبه‌رو شده و دست به انتخاب‌هایی می‌زنند.

دلخواه تأکید کرد: موضوع اصلی این متن، حضور هنرمند در یک شرایط خاص تاریخی و انتخاب‌های وی است. مواجهه با یک متن قدرتمند، بخشی از جذابیت این نمایشنامه است و طرح مسائل اجتماعی و فرهنگی و موضع‌گیری هنرمند در قبال آن،  بخش دیگری از جاذبه این نمایش به‌حساب می‌آید.

وی درباره استفاده از بازیگران مفیستو در دیگر آثار نمایشی خود و احتمال برگزاری آزمون‌های مشابه برای پروژه‌های آینده گفت: در آزمون پروژه مفیستو، بازیگران، خوانندگان و نوازندگان خوبی را کشف کرده‌ام که به‌سادگی رهایشان نمی‌کنم و مطمئنم اگر این تجربه مشترک برای اعضای گروه نیز خوشایند باشد، آنها هم مرا به‌سادگی رها نخواهند کرد.

کارگردان مفیستو ضمن ابراز امیدواری از بهره‌مندی سایر کارگردانان کشور از اعلام فراخوان‌ برای تکمیل گروه‌های تئاتری،تأکید کرد: در پروژه‌های آتی در صورت تناسب بازیگران مفیستو با نقش‌ها، حتماً از اعضای این گروه استفاده خواهم کرد. تصمیم دارم برای تکمیل پروژه‌های کوچک‌تر از همین بازیگران استفاده کنم و در پروژه بزرگ‌تر امکان اعلام دوباره فراخوان، وجود دارد.

در ادامه، شیما میرحمیدی در پاسخ به سوألی درباره طراحی صحنه ولباس این نمایش گفت:در طراحی صحنه به دلیل تغییر مداوم فضا از اِلمان‌ها (نشانه‌ها) بهره خواهیم برد. ضمن اینکه نشان دادن جنگ در طراحی صحنه، نیاز به‌دقت زیادی در انتخاب مواد اولیه دکور و رعایت فرم مینیمال صحنه دارد.

وی افزود: برای اجرای دکور مفیستو که یک نمایشنامه ضد سرمایه‌داری است از طراحی صحنه بزرگ و پرزرق‌وبرق، دوری خواهم کرد.

طراحی صحنه ولباس مفیستو افزود: در بخش لباس هم از دو فرم طراحی استفاده می‌کنیم؛ فرم اول شامل لباس‌های  رئالیستی کاراکترها است و فرم دوم نیز شامل طراحی مینیمال لباس است که به صحنه‌های اجرای تئاتر توسط شخصیت‌های نمایش، مربوط می‌شود.

احسان آنالویی، آهنگساز نمایش مفیستو نیز در پاسخ به سؤالی مبنی بر ویژگی‌ موسیقایی این اثر با اشاره به تشابه نگاه خود با کارگردان در ساخت موسیقی برای مفیستو گفت: در این نمایش، محدودیتی برای موسیقی قائل نیستم و مخاطب در بخش‌هایی از کار با موسیقی لذت‌بخش تونال و پاپیولار مواجه می‌شود و در بخشی دیگر موسیقی آتونال و گوش‌خراش و گاه افکتیو خواهید شنید.

این آهنگسازجوان با اشاره به تأثیر خود از آثار اشنیتکه، آهنگساز و نوازنده روسی- آلمانی در موسیقی مفیستو افزود: با پروژه عظیمی روبه‌رو هستیم که موسیقی آن نیز با تکیه‌بر گروه ارکستر، عظیم و شنیدنی خواهد بود.

در بخش دیگری از این نشست، محمدرضا علی‌اکبری، بازیگر نمایش مفیستو درباره وظیفه تئاتر و هنرمند در برابر شرایط اجتماعی گفت: در این نمایش با دو جریان اصلی ثبات و تغییر مواجه می‌شویم. افرادی که روی اهداف و مواضع خود باقی می‌مانند و گروه دیگری که خود را با شرایط جدید تطبیق می‌دهند. شخصیت‌های این نمایش، آدم‌های فرهنگی هستند و اساسی‌ترین پرسش متن این است که «وظیفه تئاتر و هنرمند در برابر شرایط اجتماعی و تغییرات زمانه چیست؟ چقدر مسئول است و چگونه باید واکنش نشان دهد؟»

این بازیگر تئاتر، موضوع مهم این نمایشنامه را تبلور انسانیت، بدون هیچ‌ شعار سیاسی دانست و ادامه داد: فکر می‌کنم هدف نویسنده رمان مفیستو (کلوس مان) از نوشتن این کتاب، مشخص است و آرین منوشکین هم به‌عنوان نویسنده نمایشنامه با رویکردی مشخص، موضع خود را در این متن بیان می‌کند.

در بخش دیگری از این نشست، دکتر دلخواه با طرح این سؤال که «آیا می‌توان از تئاتر به‌عنوان ابزار ایدئولوژی استفاده کرد؟» گفت: کاراکترهای این متن با دیدگاه‌ها و جهان‌بینی‌های مختلف در موقعیتی مشابه قرار می‌گیرند و دست به انتخاب‌هایی متفاوت می‌زنند. درعین‌حال من به‌عنوان کارگردان ایده‌هایی دارم که به کار تزریق می‌کنم. من منوشکین نیستم و ایدئولوژی او را ندارم و اثر را با جهان‌بینی خود روی صحنه می‌برم.

وی افزود: مثلاً در متن اصلی، گروه همسرایان وجود ندارد، اما همسرایان کار من، دارای کاراکتر هستند.به‌عنوان کارگردان متن را دوباره از زاویه خود روی صحنه می‌نویسم و در بخش‌هایی از اجرا به رمان اصلی، رجوع خواهم کرد.

دلخواه گفت:این اجرا ربط چندانی به منوشکین ندارد و بر اساس ضروریات تماشاگر این زمان در ایران به‌روی صحنه می‌رود. هر کاراکتر دیدگاه خاص خود را دارد و من به‌عنوان کارگردان به دنبال حمایت یا رددیدگاه‌ کاراکترهای نمایش نیستم، بلکه تنها به بازتاب صادقانه اتفاقات می‌پردازم.

وی تأکید کرد: وظیفه کارگردان، پیام دادن نیست و تئاتر باید بازتاب صادقانه جامعه خود باشد در تنها در این صورت پیام خود را منتقل کرده است.

اجرای بخشی از موسیقی این اثر نمایشی با هنرنمایی نوازندگان و همراهی بازیگران و همسرایان، همچنین نمایش فیلم مراحل مختلف انتخاب بازیگران و عوامل مفیستو از بخش‌های دیگر این نشست بود.