فـراتـر از فارسی 1

«من مدیر کلان موسساتی هستم که در تمام قاره‌ها فعالیت می‌کند. کمپانی‌هایی شامل رسانه‌های مکتوب، رادیو، تلویزیون، سرگرمی‌، ورزش ، شبکه‌های اجتماعی و سایر رسانه‌ها.»(1) (روبرت مرداک)

روزها از راه اندازی شبکه ای می‌گذرد که با پخش و دوبله سریال‌های غالبا کره‌ای و کلمبیایی، معضل فرهنگی جدیدی را برای سیاستگذاران و مدیران فرهنگی کشور ایجاد کرده است. آغاز پخش شبکه ای با نام فارسی وان، بسیاری را به منشاء و سیاست‌های پنهان آن علاقه‌مند ساخته است چرا‌که این جریان هجمه خارجی با شبکه‌هایی چون بی‌بی‌سی فارسی، اسکای نیوز فارسی، ام بی سی و حتی شبکه‌هایی که قرار است در آینده همچون دویچه وله یا یورو نیوز متولد شوند، نمودار شده بود.
بسیاری با استناد به حضور شرکت «استار» (Satellite Television for the Asian Region) در بخشی از سهام این شبکه، آن را به روبرت مرداک، امپراتور رسانه‌ها نسبت دادند. حاج کمیل به عنوان یکی از مدیران این شبکه در مصاحبه با مجله مدیریت ارتباطات، رابطه با مرداک را تکذیب  کرد:«من به صورت قطعی و جدی این رابطه را تکذیب می‌کنم. وابستگی ما به یک اسرائیلی یا یهودی اولا برای یک مجموعه مسلمان شرم‌آور است و دوم اینکه ما، این رابطه را گناه کبیره تلقی می‌کنیم. ما چه طور می‌توانیم به یک دشمن مشترک خدمت کنیم؟ این اصلا امکان پذیر نیست. »(2)

اما وی در مصاحبه با نشریه آرایش رسانه‌ای، نکات جدیدی را مطرح کرد که تناقضاتی جدی با مصاحبه پیشین دارد، به گونه‌ای که حاج کمیل اصولا مرداک را یهودی ندانسته و می‌گوید:« من وکیل مدافع آقای مرداک نیستم. آقای مرداک یک یهودی نیست. شاید مقیم آمریکا باشد و تابعیت آنجا را گرفته باشد اما رسانه‌های داخلی ایران او را یهودی می‌دانند.»!

پیش از این نیز محمدجواد محسنی، مدیر شبکه تلویزیونی تمدن افغانستان در مصاحبه اختصاصی با این نشریه گفته بود: «داشتن شبکه تلویزیونی مانند فارسی وان کار یک شرکت کوچک مثل موبی گروپ نیست. از نظر من که مدیر تلویزیون هستم، پخش و دوبله برنامه‌های روز که فارسی وان پخش می‌کند، حداقل بین 800 هزار تا یک میلیون دلار در ماه هزینه دارد ... و این یعنی قطعاً حامی‌مالی و سیاسی بزرگی پشت این تلویزیون وجود دارد. رویکردهای اصلی این شبکه عبارتند از:

1- هدف قرار دادن کانون خانواده به وسیله عادی‌سازی ارتباط دختران و پسران پیش و پس از ازدواج و توجیه آن
2- سرمایه‌گذاری بر فکر زنان و دختران
3- کم ارزش جلوه دادن و به سخره گرفتن مفاهیم و عقاید دینی و مذهبی
4- سوق دادن جوانان دختر و پسر به مدگرایی و قناعت زدایی و در نتیجه ایجاد یک جامعه مصرفی و وابسته.»(3)

گروه موبی و خانواده محسنی یک طرف جریان فارسی وان قرار گرفته‌اند. خانواده محسنی؛ یعنی زید، سعد، جاهد و وژمه پس از حضوری موقت در استرالیا و بازگشت به وطن خود، اقدام به تأسیس این گروه کردند. در این بین، سعد نقش ریاست شرکت را بر عهده گرفت و با سرمایه گذاری در افغانستانی که تهی از هرگونه تکنولوژی رسانه‌ای بود، توانست به عنوان مرداک افغانستان شناخته شود.

در میان مخاطبان افغان، انتقاد از برنامه‌های تولیدی این شرکت بسیار زیاد است و عمده این اعتراضات به خاطر مدیریت یک جریان هدفمند در ابتذال است.(4) به طور مثال یکی از وبلاگ‌های افغانی در این خصوص می‌نویسد: «در مورد این تلویزیون[طلوع] و برنامه‌های غیراخلاقی و غیر اسلامیش هرچه گفته شود کم است و همه مردم و حتی دولت به آن آگاه است و بارها هم مورد اعتراض شدید قرار گرفته که توجه بدان نشده است.» (5) وبلاگی دیگر در این خصوص پا را فراتر گذاشته و از حمایت سفارت آمریکا از رسانه‌های متعلق به شرکت موبی سخن به میان آورده است: «تلویزیون «طلوع»، با برنامه‌های تجارتی و جوان پسندش، تلاش می‌ورزد که نقش فیلم‌های تجارتی و مبتذل سینمای هند را در افغانستان بازی کند و مردم و مخصوصا جوانان را به سوی دنیای رؤیاها و تخیلات واهی بکشاند تا مبادا به فکر سیاست آزادیخواهانه و مبارزه به خاطر رهایی افغانستان از چنگال خائنان‌طالبی و آمریکایی بیفتند.

شاید کمک یک میلیون دلاری سفارت آمریکا در کابل به این تلویزیون، کاملا برنامه[ریزی] شده و در خدمت همین هدف بوده باشد که تا کنون طبق سیاست آمریکا در افغانستان عمل کرده است.»(6) نظرات مردم افغانستان که از وبلاگ‌های آنان نیز اخذ شده است جالب توجه است:

« الف- ز: بدترین آنها [شبکه‌های تلویزیونی در افغانستان] تلویزیون طلوع است، چون‌که زیادترین برنامه‌های مبتذل را دارد.

فایزه فیضی: بدترین تلویزیون، طلوع است، چون سریال‌های بدی پخش می‌کند.

نسیمه رسولی: بدترین تلویزیون، طلوع و افغان است، زیرا احتمالاً از روی اهداف ضد اسلامی شروع به پخش کرده اند و از طرف خارجی‌ها تمویل می‌شوند. اهداف آن‌ها فاسد کردن عقیده و اخلاق، بروز اختلافات، زیاد شدن طلاق و در کل مسلمانان را از دین شان دور ساخته، فکر شان را به برنامه‌های بیهوده مشغول گردانیده و از پرداختن به مسؤولیت‌های ایمانی شان دور می‌سازد.»(7)

شبکه‌های تحت مالکیت خانواده محسنی علاوه بر مخالفت‌های پی‌در‌پی در مجلس این کشور، « اعتراضات علما و عامه مردم در کابل و ولایات علیه نشر سریال‌های یاد شده را به همراه داشته تا جایی که آوازه حمله علما بر دفتر و مقر تلویزیون طلوع در همه جا پخش شد و بر اساس گزارش‌ها این تلویزیون برخی از آرشیو خود را از بیم هجوم مردم به دوبی انتقال داد.» (8)

جدای از این مخالفت‌ها بسیاری در داخل افغانستان به خارجی بودن این جریان اذعان کرده‌اند؛ مثلا در یکی از وبلاگ‌های افغان آمده است: « [از]  قرار معلومات برخی منابعِ تمویل این تلویزیون، توسط اداره انکشافی آمریکا(USID)  و مرکز آغاخان صورت می‌گیرد که خود سؤال برانگیز و برای مخالفین دولت بهانه ایست کاری.»(9) یا «گفته می‌شود که محسنی‌ها تلویزیون طلوع را در سال 2004 با پولی که از اداره کمک‌های بین المللی ایالات متحده به دست آوردند، راه اندازی کردند.‌»(10)

جدا از نکات اشاره شده، حضور سعد و جاهد محسنی در باشگاه ملی خبرنگاران(11)  آمریکا نیز بسیار حائز اهمیت است. این باشگاه که از سال 1908 تأسیس گردیده، پاتوق سیاستمداران ایالات متحده محسوب می‌شود(12)  که رؤسای جمهور از دوران روزولت در آن حضور یافته‌اند. حتی باراک اوباما هم در این مکان نشستی برگزار کرده است.

دانشنامه اینترنتی ویکی پدیا که سؤالات و ابهامات زیادی نیز در خصوص آن وجود دارد، در صفحه مربوط به باشگاه ملی خبرنگاران آورده است: « اهالی رسانه و روزنامه نگاران جهان در این باشگاه جمع می‌شوند تا تحت آموزش‌های مربوط به آخرین دستاوردهای رسانه ای در زیر چتر رسانه‌ای ایالات متحده قرار گیرند.»(13)

به هر حال دغدغه‌هایی که در خصوص ماهیت و اثرگذاری این شبکه وجود داشته هنوز هم مطرح و پررنگ است. آنچه در این مقاله بدان اشاره شد، بر ابهامات این شرکت و شبکه‌های ذیل مدیریت آن افزود و اهمیت و نقش رسانه را در دیپلماسی عمومی‌و فرهنگی مورد تأکید قرار داد.

منابع:
1.سخنرانی روپرت مرداک در 9 اکتبر 2009 در اجلاس سران رسانه‌های جهان در پکن.
2.مصاحبه ماهنامه مدیریت ارتباطات در شماره مرداد ماه با حاج کمیل، مدیر ارشد شبکه فارسی وان
3. مصاحبه اعضای تحریریه با محمدجواد محسنی، مدیر شبکه تلویزیونی تمدن
4. برای آگاهی بیشتر می‌توانید به سخنرانی سعد و جاهد محسنی در باشگاه ملی خبرنگاران آمریکا و نشستی که از سوی AAM برگزار شده است مراجعه کنید.
5 . یکی از وبلاگ‌های افغان با عنوان تلویزیون طلوع (مقالات علیه این تلویزیون ضد ملی)
6. یکی از بلاگ‌های افغان
7. 3710/80 :http://eslahonline.net
8 . برای اطلاع بیشتر www.weesa.net، 17 آوریل 2010
9 . یکی از وبلاگ‌های افغان http://tolotv.blogfa.com گفتنی است نشریه «نیویورکر» نیز به صورت رسمی‌از این حمایت پرده برداشته است.
10. برای اطلاع بیشتر: www.afghanpaper.com، 23/3/1389
National Press Club.11
12.برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت www.press.org  مراجعه شود.
برای آگاهی بیش تر به منبع زیر مراجعه کنید:
http://en.wikipedia.org/wiki/National Press Club 28USA29