گفت و گو بافرزاد طالبی، رئیس جشنواره موسیقی نواحی
نوای موسیقی نواحی در شهر پیچید
قرار بر این است اجراهای موسیقی نواحی برای دوستانی که حائز رتبه شدهاند ادامه داشته باشد و تنها به همین چند روز جشنواره خلاصه نشود. همچنین این افراد میتوانند بعد از شناخته شدن، در قسمت تولید آلبوم و پخش آثارشان از رسانه ملی فعالیت داشته باشند.
گروه موسیقی و تئاتر: هرگاه صحبت از موسیقی به میان میآید، ذهن ایرانی به هر سو می رود جز به موسیقی ای که هویت و تاریخ ایران به آن گره خورده است. نواهایی که از دل آسمان کویر، از کنار اروندرود و سیمینهرود تا بخشیهای خراسان را به گوش علاقهمندانش رساند اما هیچگاه نتوانست جایگاه ثابتی در صحنه فرهنگ و هنر ایران داشته باشد. موسیقی نواحی و مقامی با آنکه سرچشمه و ریشه موسیقی ایرانی است اما همچنان از ژانرهای مهجور موسیقی محسوب میشود. هنرمندان این ژانر از موسیقی که روزگاری پیشهشان کشاورزی یا دامداری بود و بعضاً برای دل خود سازی مینواختند یا آوازی میخواندند، به این امید که بتوانند از این راه امرار معاشی داشته باشند، ساز خود را به میان جمع آوردند اما افسوس که گذر زمان ساز و نوای آنها را فرتوت کرد و امروز نه کسی دوتار بخشی را چندان می شناسد و نه قیچک سیستان را. در سالهای بعد از پیروزی انقلاب باوجود نگاه جدیتری که به این موسیقی شد و برگزاری جشنوارههای موسیقی و اجرای سالی یک بار این پیشکسوتان به نوعی توانست این موسیقی را زنده نگاه دارد. اما همه اینها منجر به تحول و دیده شدن این موسیقی نشد. این اتفاق در واقع مصداق ضربالمثل به مرگ گرفتن و به تب راضی شدن بود. اما امسال مسئولان موسیقی در نهمین جشنواره موسیقی نواحی که پس از دو سال وقفه به دبیری ایرج نعیمایی برگزار میشود، بخشهای متفاوتی را برای این جشنواره در نظر گرفتهاند. در این جشنواره که از 17 تا 21 اردیبهشت ماه به میزبانی کرمان و هشت شهر دیگر این استان برگزار خواهد شد، علاوه بر تکریم 40 نفر از پیشکسوتان موسیقی نواحی، هنرمندان جوان موسیقی 27 شهر کشور در بخش «راویان اصالتها» به اجرای برنامه میپردازند.
به گزارش بولتن نیوز، فرزاد طالبی، رئیس نهمین جشنواره موسیقی نواحی در گفتوگوی زیر به اهداف این جشنواره و رویکردهای دفتر موسیقی نسبت به آن اشاره داشته است که در ادامه میخوانید:
جناب آقای طالبی! در ابتدا هدف از برگزاری و توجه جدیتر به موسیقی نواحی که در یکی دو سال گذشته پررنگتر از قبل مطرح شده است را بفرمایید.
موسیقی نواحی سرچشمه موسیقی ردیفی و دستگاهی ایران است به علاوه اینکه یکی از نمادهای هویتی موسیقی ایرانی نیز محسوب میشود به همین دلیل اهمیت این موسیقی بسیار زیاد است و لزوم توجه به آن از جنس لزوم توجه به فرهنگ ملی و اسلامی ایران است.
با توجه به اینکه پیشکسوتان موسیقی نواحی درآمد ناچیزی را از این راه کسب میکنند، برگزاری چنین جشنوارههایی چه کمک و حمایتی میتواند به این هنرمندان داشته باشد؟
مسأله مربوط به معیشت پیشکسوتان طبیعتاً باید در جای دیگری پیگیری شود. به هرحال اجرای این استادان در جشنوارهها میتواند یک حمایت مادی برای این عزیزان باشد. مسأله دیگر حضور این افراد در عرصه هنری کشور است که بسیار اهمیت دارد. در واقع در صحنه ماندن استادان موسیقی نواحی هم برای مسئولان موسیقی و هم برای استادان پیشکسوت بسیار مهم است.
امنیت شغلی این افراد به چه صورت تأمین میشود؟ حرفه بیشتر این استادان، کشاورزی یا دامداری است؛ شما به عنوان یک مسئول فرهنگی در حوزه موسیقی برای ارتقا و اعتلای موسیقی نواحی چه برنامهای خواهید داشت؟
دو مسأله برای این موضوع در نظر گرفته شده است؛ مسأله اول پرداخت مستمری این هنرمندان است که هرچند رقم بسیار محدودی است اما براساس بودجهای که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نظر گرفته است، به شکل دائمی پرداخت میشود البته پیگیری شده است که این رقم افزایش پیدا کند. مسأله دیگر، اجرای صحنهای این استادان است. طی تصمیمات گرفته شده دفتر موسیقی، بر این نظر هستیم در سال جاری پیشکسوتان موسیقی نواحی و همچنین کسانی که رتبه اول، دوم و سوم را در موسیقی نواحی کسب کردهاند، بتوانند به صورت مداوم در طی سال، با امکان فروش بلیت در سالنهایی چون نیاوران، رودکی و تالار وحدت اجرای برنامه داشته باشند که البته این برنامه تنظیم شده است و انشاءالله بعد از جشنواره موسیقی نواحی اعلام خواهیم کرد. در واقع با این اتفاق، بخش مهمی از مشکل این عزیزان برطرف خواهد شد.
بودجه یا هزینه برگزاری این کنسرتها از سوی دفتر موسیقی تأمین میشود؟
اساساً بودجهای نیاز نیست و تنها تبلیغ این اجراها اهمیت دارد. ناگفته نماند که خود مردم نیز علاقهمند به خرید این بلیتها و شرکت در کنسرتهای موسیقی نواحی هستند.
دفتر موسیقی هم درخصوص نرخ و هزینه سالنهای اجرای موسیقی کمک و تسهیلاتی خواهد داشت و در این باره با بنیاد رودکی و نیاوران صحبتهایی شده است.
در بحث آموزش موسیقی نواحی چه برنامهای دارید؟ در گذشته مکتبخانههایی در این خصوص راهاندازی شد اما بعد از مدتی این طرح ادامه پیدا نکرد و متوقف شد.
مکتبخانههای موسیقی براساس همان عقبه و کار تحقیقی باید فعالیت کند در غیر این صورت به هدفی که دارد، نمیرسد. افتتاح مکتبخانه خراسان شمالی در اواخر سال گذشته نشان از آن دارد که مسئولان موسیقی بر این اندیشه هستند که مکتبخانههای موسیقی مقامی و نواحی راهاندازی شود و انشاءالله در سال جاری این اتفاق خواهد افتاد.
اما ساز و کار و برنامههایی که برای این مکتبخانهها در نظر گرفته شده، کار بسیار جدی است بنابراین برای شکلگیری این نهادها و آموزش استادان پیشکسوت دفتر موسیقی باید نظارتهای خود را داشته باشد.
پیش از انقلاب نگاه جدی به این موسیقی صورت نگرفت؛ آیا از 30 سال گذشته تا به امروز مسیر موسیقی نواحی هموارتر شده است؟
بعد از انقلاب کارهای بسیار بزرگی در موسیقی نواحی شکل گرفت و این اتفاق را میتوان به وضوح در فروش آلبومهای موسیقی نواحی و همچنین حضور آن در موسیقی تلفیقی بخوبی حس کرد، اما موانعی هم در این مسیر وجود داشته است که بخشی از آن میتواند نگاه سلیقهای جوانان یا سلیقه فضای شهری باشد. به هرحال باید نگاه جدی به ایجاد و امکان عرضه و تجلی موسیقی نواحی در فضای شهری صورت گیرد. حتی اگر نیاز است، باید از این موسیقی هویتی ما حمایت شود.
در بحث تبلیغات، رسانه ملی یا شهرداریها میتوانند اثرگذار باشند؟
رسانه ملی در این موضوع رسالت دارد و در واقع یکی از وظایف آن، دفاع از حوزه موسیقی هویتی است که بخش اصلی آن را موسیقی نواحی تشکیل میدهد، و امیدوارم رسانههایی چون رادیو و تلویزیون امکان پخش کارهای خوب موسیقی نواحی را به صورت مستمر داشته باشند. البته خوشحال هستیم که در این مسیر رسانهها و مطبوعات بخوبی این جشنواره را حمایت میکنند.
بخش نوگرایی ایده بسیار خوبی بود که از سوی مسئولان برگزارکننده در جدول جشنواره گنجانده شد. به هرحال این افراد به نوعی میتوانند حافظان موسیقی نواحی باشند. شما چه برنامهای برای حمایت از این نسل جوان خواهید داشت؟
همان طورکه پیش از این گفته شد، قرار بر این است اجراهای موسیقی نواحی برای دوستانی که حائز رتبه شدهاند ادامه داشته باشد و تنها به همین چند روز جشنواره خلاصه نشود. همچنین این افراد میتوانند بعد از شناخته شدن، در قسمت تولید آلبوم و پخش آثارشان از رسانه ملی فعالیت داشته باشند.
بخش رقابتی که در جشنواره جایگزین شده، به چه صورت است؟ آیا نوازندگان موسیقی استانهای مختلف با یکدیگر رقابت میکنند؟
خیر. هنرمندان موسیقی نواحی در همان حوزه و بخش موسیقی استان یا منطقه خود به رقابت میپردازند و این رقابت تنها برای غیر پیشکسوتان در نظر گرفته شده است.
چشمانداز شما از برگزاری این جشنوارهها چیست؟
حتماً این جشنوارهها به کمک موسیقی نواحی خواهند آمد و قطع به یقین با کمک رسانهها، نتیجه خوبی از این جشنوارهها خواهیم گرفت.
ندا سیجانی
منبع: روزنامه ایران