«سرزمین ما» مهمانان مختلفی را هم به برنامه خود دعوت می کند، از هنرمندان حامی محیط زیست گرفته تا کارشناسان و فعالان این حوزه و آنها که باید پاسخگو باشند و حتی عروسی که مهریه خود را در راه محیط زیست قرار داده است.
زنده‌یاد محمدعلی اینانلو مجری، صداپیشه، بازیگر و از همه مهمتر فعال محیط زیست یکی از مجریان این برنامه بود که مدتی «سرزمین ما» را همراهی کرد و بعد از برنامه کنار رفت و به فاصله ای کوتاه هم درگذشت.
در این گفتگو با پیرهادی درباره این برنامه که به زعم او مردم را نسبت به مسایل محیط زیست حساس کرده است، سخن گفتیم. پیرهادی از حضور اینانلو و تاثیر این حضور در برنامه گفت و به یکی از شایعاتی که معمولا درباره وی گفته می شد پاسخ داد.
با ما در خواندن این گفتگو هراه شوید:
* یکی از ویژگی های برنامه «سرزمین ما» حضور اینانلو در این برنامه بود و متاسفانه در سال ۹۴ او را از دست دادیم و من می خواهم گفتگوی خود را از آقای اینانلو شروع کنیم که چگونه شما بعد از اجرای حدود ۶۰ برنامه تصمیم گرفتید تا او این برنامه را روی آنتن ببرد؟
- بله، ما بعد از حدود ۶۰ اجرا بنا به دلایلی مجبور به تغییر مجری شدیم. کیاداوود اسفندیاری مجری اول این برنامه حضور بسیار خوبی داشت اما چون بیشتر برنامه های اقتصادی شبکه یک با اجرای او روی آنتن می رفت و ما می خواستیم فضای محیط زیست در برنامه «سرزمین ما» پررنگ‌تر شود به سراغ بررسی گزینه های دیگر رفتیم. در میان بررسی هایی که داشتیم به نظرمان رسید که بهترین گزینه به دلیل تجربه و کارشناسی در زمینه محیط زیست محمدعلی اینانلو است. جالب است بدانید زمانی که من این موضوع را با او مطرح کردم حدود ۱۰ روز بعد از این بود که از بیمارستان مرخص شده بود. من همان زمان این پیشنهاد را با او مطرح کردم و او عنوان کرد که این اجرا برایش بسیار جذاب خواهد بود چراکه با محیط زیست زندگی می کند.
* شما هنگام دعوت از اینانلو هیچ درخواستی را مطرح نکردید و یا او هیچ شرطی برای حضور در این برنامه نداشت؟
- خیر، حتی با اینکه من به او گفتم که بودجه زیادی نداریم و دستمزد او در این برنامه یک‌چهارم هزینه ای بود که از آخرین اجرای خود دریافت کرده بود، خندید و بیان کرد که پول برای او در درجه دوم قرار دارد و اول باید برنامه ای را دوست داشته باشد تا آن را اجرا کند. این چند برنامه‌ای هم که در کنار اینانلو بودیم تجربه بسیار خوبی برای ما بود. ما با نقاط مختلف کشور ارتباط می گرفتیم و اینانلو به تمام این مناطق تسلط و شناخت داشت و ارتباط خوبی هم با مردمان شهرستان ها و روستاها می گرفت. خاطرم هست روزی یک نفر از کرمان با برنامه تماس گرفت و اینانلو با جزئیات آدرس یک چشمه را در منطقه زندگی آنها می داد که در کنارش سنگریزه هایی وجود دارد.
اینانلو از ما تنها کنداکتور برنامه را می خواست و به لحاظ محتوایی نیازی به هیچ اطلاعاتی نداشت. او اخلاقی بسیار خوب و حرفه ای هم داشت و من همانطور که گفتم از همکاری‌اش بسیار لذت بردم.
* یکی از شایعاتی که معمولا نسبت به آقای اینانلو مطرح می شود این است که او اهل شکار بوده است. آیا نخواستید هیچ وقت این مساله را با او مطرح کنید مخصوصا در برنامه ای که خودش مدافع محیط زیست است؟
- زمانی که اینانلو از برنامه «سرزمین ما» رفت باز هم با ما در ارتباط بود و من هر چند وقت یکبار با او تماس می گرفتم و او پیشنهادهایی به عنوان سوژه یا مهمان برای برنامه مطرح می کرد. در یکی از تماس هایی که من با او گرفته بودم، این موضوع را مطرح کردم و بیان کردم که عده ای اعتراض می کنند که شما شکارچی هستید. او در همان تماس تلفنی خندید و بیان کرد که اولین شخصی بوده است که در ایل خود تفنگ شکاری اش را شکسته است و اتفاقا به دلیل نشر همین اکاذیب که از طریق یک سایت مطرح شده، شکایت کرده است و حتی حکم دادگاه دارد. من از او خواستم که این بار به عنوان یک مهمان به برنامه بیاید و این مباحث و شایعات را مطرح کرده و به آنها پاسخ دهد. اینانلو از این موضوع استقبال کرد و گفت که حتما این کار را انجام خواهد داد اما متاسفانه این دعوت در دل من باقی ماند و به واقعیت نپیوست و ۱۰ الی ۱۱ روز بعد خبر درگذشت وی را شنیدیم.
* حضور یک مجری که خود آگاه به مسائل جغرافیایی و محیط زیستی است چقدر باعث ارتقای برنامه «سرزمین ما» شد؟
- اینانلو به دلیل علم و اطلاعات زیادی که داشت می دانست که وارد چه مسائلی شود و چگونه مباحث را مطرح کند و به خاطر همین اطلاعات زیاد به شکلی ریشه ای وارد موضوعات و آسیب‌شناسی معضلات می شد. به طور مثال اگر به مساله آب می پرداخت به تمام مشکلات، معضلات و حتی تاریخچه آب می توانست ورود کند که این مساله شاید کمی ریتم برنامه را هم کند می کرد. سخنان و اطلاعات او بسیار مفید بود اما متاسفانه ما در یک برنامه ۵۰ دقیقه ای نمی‌توانستیم تمام اطلاعات اینانلو را روی آنتن داشته باشیم.
* ارتباط شما به عنوان تهیه‌کننده برنامه با اینانلو چگونه بود؟ چراکه گاهی مجری به دلیل تجربه ای که برای خود متصور است، مستقل از برنامه عمل می کند.
- اتفاقا من در طول برنامه مرتب از طریق گوشی با اینانلو صحبت می کردم. به طور مثال به او می گفتم که زمان کم داریم و یا از او می خواستم که سوال های دیگری را بپرسد و اتفاقا او بسیار خوب به همه این موارد گوش می داد. در هر مطلبی که من می گفتم، پیش می‌رفت و گاهی هم خودش سوژه هایی را نسبت به برنامه مطرح می کرد. یادم نمی آید که گزارشی را از نقطه ای از ایران پخش کرده باشیم که اینانلو به آنجا نرفته باشد.
اینانلو با اینکه اطلاعات گسترده ای نسبت به مسائل محیط زیست داشت اما یکبار نشد که نسبت به سوالی که می خواهم او مطرح کند واکنش نشان دهد و یا بی‌اخلاقی کند. اینها را نمی گویم به این دلیل که او درگذشته است چون بسیاری از ما عادت داریم که خوبی های افراد را بعد از مرگشان می گوییم اما فکر می کنم تعداد شخصیت هایی مثل آقای اینانلو بسیار کم است و هر کدام از آنها که از دست بروند، یک ضایعه است که باید تاسف بخوریم.
* در این مدت که برنامه «سرزمین ما» پخش شد، چالش ها و موضوعات بحث برانگیزی را در این برنامه شاهد بوده ایم. خود شما چه نتایج و واکنش هایی را نسبت به عملکرد خود دریافت کردید؟
- برای این موضوع به یکی از گفته های آقای اینانلو اشاره می کنم. زمانی یک نفر از تشکل های محیط زیستی از یکی از شهرستان ها ارتباطی تلفنی با برنامه برقرار کرد و اینانلو به دلیل عملکرد آنها در شهرستانشان خطاب به او بیان کرد «شما نسل شگفت انگیزی هستید و من تعجب می کنم از کارهایی که با دست خالی انجام می دهید. مطمئن هستم که شما می توانید محیط زیست را متحول کنید.» من هم فکر می کنم این مساله که آقای اینانلو خطاب به آن جوان گفت، درست است و حالا بعد از ۲ سال دارم، می بینم که حساسیت جامعه و مردم نسبت به مسائل محیط زیست بیشتر شده است. زمانی که این حساسیت بیشتر می شود آنها به دنبال دانش و آگاهی می روند و اطلاعات خود را هم در این زمینه افزایش می دهند.
* چقدر پیش آمده است که به‌خاطر مسائلی که در برنامه مطرح می کنید از شما یا مجری برنامه قدردانی شود؟
- ما پیامک های زیادی مبنی بر تشکر و قدردانی از برنامه داریم که البته نسبت به مجری ها کمتر است ولی تا زمانی که آقای اینانلو در برنامه حضور داشت معمولا از اجرا و حضور او در برنامه نیز تشکر می شد.
* گفتید که آقای اینانلو بعد از رفتن از برنامه «سرزمین ما» همچنان با شما همکاری داشت.
- بله، ما مرتبا با هم ارتباط تلفنی داشتیم و گاهی او سوژه های جالبی پیدا می کرد و حتی مهمانانی را برای ما هماهنگ می کرد. آخرین سوژه او عروس و دامادی بودند که این عروس مهریه خود را یک موضوع محیط زیستی قرار داده بود و اگرچه اهل مصاحبه نبود اما اینانلو او را راضی کرده بود تا به برنامه بیاید و در این باره سخن بگوید.
* چقدر برنامه شما انتقادها و اعتراض‌ها را در پی داشت؟ چون «سرزمین ما» حضوری فعال در موضوعات مختلف دارد و طبعا ممکن است این حضور پررنگ برای عده ای خوش نیاید.
- طبعا وقتی برنامه ای رویکردی چالشی نسبت به بعضی عملکردها و اقدامات داشته باشد حوزه ها و سازمان های درگیر با آن اقدام نیز ممکن است اعتراض ها و انتقاداتی داشته باشند و این جزو جداناپذیر برنامه هایی است که قرار نیست خنثی پیش بروند اما خوشبختانه اخیرا رفتار سازمان ها و نهادهای مختلف به این سمت پیش رفته است که در برابر انتقادهایی که می شوند به جای جبهه گیری سعی در تصحیح امور دارند و بیشتر کمک می کنند که این خودش نوعی پیشرفت است.
معمولا ما برنامه سازان و حتی مخاطبان، حاشیه ها و چنین رویکردهای انتقادی را هم دوست داریم اما خود من به عنوان تهیه کننده هدفم این نیست که به عنوان یک برنامه انتقادی مخاطبم را جذب کنم و اصل را بر این گذاشته ام که در موضوعات مختلف تلخ و شیرین را باید با هم گفت و از این روست که اتفاقات مثبت را هم در برنامه به تصویر می کشیم. از طرفی فکر می کنم ما در مقام رسانه وظیفه داریم اطلاع رسانی کنیم نه قضاوت، رسانه باید بی طرف باشد، اتفاقات را چه مثبت و چه منفی مطرح کند و بعد این مردم هستند که داوری می کنند که چه کسی مقصر است. بنابراین سعی کرده ایم این فضا را برای هر دو طرف درگیر در یک ماجرا فراهم کنیم تا سخنان خود را در برنامه مطرح کنند. بارها پیش آمده است که یک تشکل محیط زیستی موضوعی را مطرح و گزارشی را به طور مثال از یک معدن ارسال کرده است و بعد ما آن معدن و مسئولان مربوطه را نیز پیدا کرده ایم و به او هم اجازه داده ایم تا از خود دفاع و سخنانش را بیان کند.
* کدامیک از این گزارش ها و اتفاقاتی که در برنامه پیگیری کرده اید نتیجه خوبی را در بر داشته است که بخواهید آن را مطرح کنید؟
- یکی از شاخص ترین اتفاقاتی که در طول این برنامه رخ داد و من از یادآوری آن همیشه لذت می برم گزارشی بود که مردم شهر لنگرود از وضعیت خود ارسال کرده بودند. در این شهر خانه های مسکن مهر شاید چند صد متر با محل دپوی زباله ها فاصله داشت و مردم در این فاصله کم با زباله ها زندگی می کردند. همان نزدیکی ها پارکی هم ساخته شده بود اما باز هم بوی زباله ها و الودگی محیط مردم را اذیت می کرد. جالب است که درست در روزی که ما گزارش ارسالی را پخش کردیم مردم تماس گرفتند و بیان کردند که ۱۵۰ تا ۱۶۰ کامیون به آنجا آمده و زباله ها را جمع کرده اند و این درحالی بود که مردم سال ها با وجود آن آلودگی ها زندگی می کردند.
*فکر می کنید چه نقطه قوتی در این برنامه وجود دارد که باعث شده است مسئولان به این سرعت به آن واکنش نشان دهند؟
- ما رویکردی را در برنامه دنبال می کنیم که فقط یک شعار نیست و آن این است که «سرزمین ما تریبون تشکل های محیط زیستی است». بر اساس این شعار مردم نقش پررنگی در برنامه دارند و حدود ۹۰ درصد آیتم های «سرزمین ما» را آنها می سازند، اخبار محیط زیستی، گزارش ها و تصاویر ارسالی مردم سوژه ها و بخش های مختلف برنامه را تشکیل می دهد و من به این طریق اجازه دادم که مردم به برنامه ورود پیدا کنند.
*تاکنون پیش آمده است که بخواهید به موضوعی بپردازید ولی محدودیت ها اجازه ندهد؟
- به هر حال همیشه اصول و خط قرمزهایی نسبت به بعضی موضوعات وجود دارد با این وجود سیدامیر سیاح مدیرگروه دانش و اقتصاد شبکه یک سیما همیشه از ما حمایت کرده است.
*من فکر می کنم این برنامه توانسته است وارد موضوعاتی شود که شاید پیش از این از قاب رسانه ملی دیده نمی شد و اتفاقا بسیار هم موثر واقع شده بود.
- گاهی موضوعاتی در برنامه وجود داشت که ما به عنوان تیم برنامه ساز خودمان نمی توانستیم به آنها ورود پیدا کنیم اما زمانیکه مردم گزارش های خود را ارسال و مسأله مورد نظر را پیگیری می کردند ما هم آن را پخش می کردیم. بنابراین ما در این برنامه سعی کردیم به بیشتر مسایلی که مخاطبان در حوزه محیط زیست با آنها چالش دارند، بپردازیم مگر اینکه خواسته آنها غیرمنطقی باشد.
*موضوعاتی مثل حیوان آزاری هم که شاید پیش از این درباره آنها بیشتر صحبت می شد در «سرزمین ما» به شکل جدی تری مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
- زمانی که ماجرای یک حیوان آزاری در شمال کشور رخ داد هم خود من و هم پیامک های زیادی از طرف مردم خواهان پرداختن به این موضوع بودیم. من فیلمی را که از آن حیوان آزاری منتشر شده بود، دانلود کردم اما نتوانستم همان ابتدا تمام فیلم را ببینم چون واقعا صحنه های دلخراشی داشت و با توجه به پیامک های زیادی که داشتیم به این مساله پرداختیم. ما تیم بسیار کوچکی در برنامه «سرزمین ما» داریم اما از طرفی هم تیم بزرگتری داریم چون افراد تیم ما همه مردم ایران هستند که از سراسر کشور برای ما گزارش ها و اخبار مختلف را ارسال می کنند. اکنون تعداد زیادی گزارش های تصویری داریم که مردم از گوشه و کنار ایران برای ما فرستاده اند و حتی فرصت پخش آنها را پیدا نمی کنیم البته خوشبختانه آقای شریعت پناهی سرپرست شبکه یک نظر مثبتی نسب به برنامه دارند و احتمال دارد که از سال آینده مدت این برنامه افزایش یابد و همچنین در زمان پربیننده تری هم پخش شود.
*و درنهایت شما به روند پیشروی این برنامه امیدوار هستید؟
- طبق همان سخنی که از آقای اینانلو نقل کردم که نسل جدید را نسلی شگفت انگیز خواند من هم فکر می کنم و امیدوار هستم که سال آینده اتفاقات شگفت انگیزی در حوزه محیط زیست رخ دهد. ما سابق بر این هم برنامه های زیادی در حوزه محیط زیست روی آنتن داشته ایم اما همین قدر که مسئولان به این برنامه توجه دارند امیدوارم باعث شود تعداد بیشتری از مردم ما را همراهی کنند. نظر من این است که مردم ما نسبت به این موضوعات آگاهی دارند و فقط باید آنها را حساس کرد.
*اکنون که ایام نوروز است و مردم به سفر و طبیعت می روند چطور می توان از آنها خواست که طبیعت را پاک و تمیز نگه دارند؟
- اتفاقا امیدوارم یکی از آن اتفاقات شگفت انگیز نوروز باشد. شاید هنوز نتوان تصور کرد که مردم کاملا این بهداشت محیط زیست را رعایت کنند اما آرزو می کنم که آسیب ها امسال در این ایام نسبت به سال های قبل کمتر باشد. ما هر ساله در نوروز شاهد حجم زیادی از پسماندها و زباله ها هستیم که در جاده ها و طبیعت افتاده است و امیدوارم امسال کمی بیشتر رعایت کنیم و کمتر شاهد آتش سوزی در جنگل ها و خشک شدن تالاب ها باشیم.
