گروه مذهبی: از آغاز هزاره، روند کاهش سلطه استبداد در غرب آسیا، ظرفیت‌های ژئوکالچر شیعی را برجسته کرده است. رخداد بین‌المللی تجمع اربعین سالار شهیدان، یک نمونه روشن از این تحول مهم و اساسی در منطقه به حساب می‌آید. این عظیم‌ترین تجمع بشری در یکی از ناامن‌ترین مناطق جهان، صورت یک بازیگر غیردولتی قدرتمند منطقه‌ای به عنوان مذهب تشیع است. این رخداد بین المللی در شرایطی فرصت ظهور یافته که تحولات منطقه‌ای، سرکوب‌های دینی و ایدئولوژیک علیه شیعیان را تضعیف کرده است.
به گزارش بولتن نیوز، کشور عراق اگرچه با معضل داعش دست به گریبان است، اما دیگر هیچ نهاد رسمی در آن، از افزایش آزادی‌های اجتماعی شیعیان نمی‌ترسد. در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز سرکوب شیعیان آنگونه که در گذشته وجود داشته، به شدت هزینه‌زا شده و توان اثرگذاری اجتماعی و سیاسی شیعیان ارتقاء یافته است و بیداری اسلامی در سال 2011 نیز این روند را تسریع کرده است. جنبش‌های شیعه با الهام از حزب‌الله لبنان فعالیت‌های خود را در کشورهایشان توسعه داده‌اند. ج.ا.ایران نیز یک قدرت مهم منطقه‌ایست و مرکز ثقل این ژئوکالچر محسوب می‌شود. یک پیامد مهم برای این وضعیت جدید، توسعه روابط فراملّی شیعیان در منطقه و شکلگیری یک شبکه فعال منطقه‌ای است.
به لحاظ سیاسی- نظامی، شبکه‌ای از گروه‌های شیعی در کشورهای منطقه به ویژه سوریه، لبنان و عراق با مرکزیت جمهوری اسلامی شکل گرفته و ظهور داعش به تقویت انسجام و جایگاه بین‌المللی این شبکه سیاسی- نظامی انجامیده است.[1] شبکه‌ای که در حال حاضر در چارچوب یک اتحاد- با هویت فرهنگی- در برابر داعش در حال جنگ است و طی سال‌های گذشته کارآمدی قابل توجهی از خود نشان داده است. تجمع اربعین، ظرفیت‌ها و توانمندی‌های فرهنگی این بستر ژئوکالچری را نمایندگی می‌کند. به عبارت دیگر این رخداد بین‌المللی، نمایانگر عمق آن دسته از پیوندهای فرهنگی است که شبکه سیاسی- نظامی شیعه در منطقه بر آن بنا شده است. این شبکه در منطقه دارای ویژگی‌هایی است که آن را از دیگر جریان‌های رقیبش متمایز می‌کند. این مؤلفه‌های تمایز در تجمع اربعین به عنوان مهم‌ترین رخداد فرهنگی این جغرافیای فرهنگی، متجلی شده است؛ به طوری که بررسی ابعاد مختلف اجتماع اربعین، زمینه‌های فرهنگی کنش سیاسی ژئوکالچر شیعه در طول سال‌های پس از انقلاب اسلامی را نشان می‌دهد.
1- حفظ صلح و امنیت بین‌المللی
واژه مسالمت‌جویانه که همراه با تجمع اربعین تکرار می‌شود، ماهیت صلح‌طلبانه قدرت ژئوکالچر شیعی را نمایندگی می‌کند. از سال 2003 که نظام بعثی در عراق سقوط کرده است، هر ساله میلیون‌ها نفر در روز اربعین به زیارت امام حسین (ع) رفته‌اند. جمعیت زائران تنها در سال 2004 به طور تقریبی با جمعیت حجاج در ایام حج برابر بوده است. یعنی در حدود 4 میلیون نفر. اما این عدد در سال‌های بعد رشدی شگفت‌انگیز را طی کرده تا جایی که کربلای معلا در سال‌های 2009 و 2010 در ایام اربعین، پذیرای جمعیتی بین 10 تا 14 میلیون نفر بوده است. این رقم در سال گذشته به نزدیک 20 میلیون زائر رسیده است.[2] تنها اجتماع بزرگی که جمعیت آن از تجمع اربعین بیشتر است، آیین کومبه میلا (kumbh mela) در مذهب هندوست، که در طول دو ماه برگزار می‌شود و هر 4 سال سه بار اجرا می‌گردد.[3] رقم 20 میلیون زائر در ایام اربعین، در حالی اعلام شده است که معبد سن سوجی که یک معبد مهم بودایی در ژاپن است، در طول یک سال پذیرای 20 تا 30 میلیون نفر اعم از توریست‌های خارجی است. مکه مکرمه و مدینه منوره، سالانه 7 تا 10 میلیون نفر زائر را می‌پذیرد و جمعیت کاتولیک‌هایی که برای زیارت واتیکان می‌روند، به 18 میلیون نفر در یک سال نمی‌رسد.[4]