جنگل هنوز به یادت ، اهل قیام مانده است

گروه فرهنگ مقاومت - نهضت جنگل، قیامی مردمی بود که در یکی از حساس ترین دوره های تاریخی ایران شکل گرفت. این نهضت، از جنگل های گیلان آغاز شد و سپس روستاها و شهرهای این استان را دربرگرفت و هفت سال ادامه یافت. رهبر نهضت جنگل، میرزا کوچک خان، طلبه آزادمنش و انقلابی و فردی فروتن، خوش برخورد و پای بند به اجرای دستورهای دینی بود. نهضت جنگل با حمله نیروهای دولتی سرکوب شد، ولی نام میرزا و مقاومت های مردانه اش در برابر ستم و تجاوز، در خاطر مردم ایران زنده و جاوید ماند و الگویی برای مبارزان بعدی گردید. در این مقاله کوتاه به بررسی زندگی این مبارز خستگی ناپذیر می پردازیم.

گذری کوتاه بر زندگی میرزا

به گزارش بولتن نیوز، میرزا یونس رشتی معروف به میرزاکوچک فرزند میرزابزرگ، در سال 1259 خورشیدی دیده به جهان گشود و در یازده آذر 1300 در 41 سالگی به شهادت رسید. وی نخستین سال های عمرش را در مدرسه «حاج حسن» واقع در صالح آباد رشت و مدرسه «جامع» که آن زمان رونقی داشتند، به آموختن صرف و نحو و تحصیلات دینی گذراند.

شکل گیری نهضت جنگل

میرزا کوچک خان برای دست یابی به اهداف اولیه نهضت مشروطه که سیاست مداران مزدور بیگانه و برخی اشراف به آن خیانت کرده بودند، در تهران با چند تن از سیاست مداران که به نظر او صالح و وطن پرست بودند، به مشاوره پرداخت. پس از این تلاش ها بود که میرزا در راهی قدم گذاشت که پیش از او مردانی بزرگ در آن پا نهاده بودند و تصمیم گرفت برای ایجاد مرکز سیاسی ـ نظامی ثابت و مستقل، با وجود سلطه استعمارگران خارجی و طبقه فاسد حاکم داخلی، به شمال ایران برود و در جنگل های انبوه آن، سازمانی مردمی و انقلابی به وجود آورد.

تشکیل کمیته انقلاب سرخ ایران

میرزا کوچک خان با مشورت دیگر اعضای نهضت جنگل، اعلامیه ای رسمی با عنوان «فریاد ملت مظلوم ایران از حلقوم فداییان جنگل گیلان» تهیه و منتشر ساخت. میرزا پس از انتشار این بیانیه در نوزده خرداد 1299، دیدگاه های خود را به این قرار اعلام کرد:

1. جمعیت انقلاب سرخ ایران، اصول سلطنت را ملغی کرده، جمهوری را رسماً اعلام می نماید؛

2. تشکیل حکومت موقتی جمهوری، حفاظت جان و مال عمومی اهالی را بشارت می دهد؛

3. هر نوع قرارداد و معاهده ای را که دولت ایران قدیما و جدیدا با هر دولتی منعقد کرده است، لغو و باطل می داند؛

4. حکومت جمهوری، همه اقوام بشری را بی تفاوت، با این آمال شریک دانسته و درباه آنها تساوی رفتار کرده و حفظ شعایر اسلامی را نیز از فرایض می داند.

پس از اشغال نواحی شمالی ایران از سوی روسیه ی تزاری، هیأت اتّحاد اسلام به مبارزه با ارتش تزار پرداخت و یك گروه مسلح به عنوان فدایی تشكیل داد و روستای كسما را در ناحیه ی فومن مركز كار خود قرار داد و در آن جا سازمان اداری و نظامی به وجود آورد. هیأت اتّحاد اسلام، پس از چندی به كمیته ی اتّحاد اسلام تبدیل شد و اعضای آن به 27 نفر افزایش یافت و رهبری كمیته را میرزا به عهده گرفت و تا پایان سال 1296 شمسی، بخش وسیعی از گیلان و قسمتی از مازندران، طارم، آستارا، طالش، كجور و تنكابن زیر نفوذ كمیته درآمد. این كمیته «نهضت جنگل» و «حزب جنگل» نیز نامیده شده است.

شكست نهضت و شهادت میزرا كوچك خان جنگلی

پس از تسلیم خالو قربان، نیروهای دولتی وارد رشت شدند و چون مذاكرات صلح با جنگلی ها به نتیجه نرسید، نیروهای دولتی به تعقیب جنگلی ها پرداختند. برخی از نیروها متفرق، برخی تسلیم و تعدادی نیز كشته شدند. با چنین وضع سخت و دردناكی میرزا در سرمای شدید زمستان از همسرش خداحافظی كرد و در اعماق جنگل عقب نشست تا بتواند نیروهای پراكنده را در فرصت مناسب جمع آوری و سازماندهی كند. امّا در اثر سرما مرگ به سراغش می آید.

فرازی از روزنامه جنگل (ارگان رسمی نهضت جنگل) : "ما قبل از هر چیز طرفدار استقلال مملکت ایرانیم. استقلال به تمام معنای کلمه. یعنی بدون اندک مداخله هیچ دولت اجنبی. (و طرفدار) اصلاحات اساسی مملکت و رفع فساد تشکیلاتی دولتی. که هرچه بر سر ایران آمده است از فساد تشکیلات است."

الف. ميرزا كوچك در كلام بزرگان :

1.امام خمینی(ره)

اين قيامها که ما شاهدش بوديم ايجادش همه از علما بود... . اين قيامهايي که در اين صد سال شده است از کي بوده؟ چند قيام در اين صد سال؟ کي رأس اينها بوده؟ قيام تنباکو ، مرحوم ميرزا بود. قيام مشروطه از نجف، آقايان نجف، از ايران ، علماي ايران ايجاد کردند. اين چند قيامي که ما شاهدش بوديم همه از علما بود. علماي اصفهان قيام کردند، رأسشان مرحوم حاج آقا نورالله (رحمه الله) بود. علماي تبريز قيام کردند. علماي مشهد قيام کردند... در اين صد سال هر چه قيام بوده است تقريباً از اينها بوده، تبريز هم خياباني يکي از آقايان. بله، جنگل هم بوده اند. آنها هم بوده اند. اما در اقليت بودند. عمده اش اينها بودند.

2.مقام معظم رهبری (مد ظله العالی)

ما در دوران مبارزه خودمان، هر وقت نام ميرزاكوچك خان را به ياد مي آورديم و شرح حال او را مي خوانديم، نيرو مي گرفتيم. او از همت و اراده و شخصيت و هويّت خود خرج كرد، براي اين كه به يك نسل هويّت و شخصيت و نيرو و اراده ببخشد. اين بسيار ارزش دارد. امثال او تعدادي بودند كه در غربت مبارزه كردند، در غربت هم مُردند؛ اما مي بينيد كه امروز غريب نيستند. جريان تاريخ، جريان عجيبي است. نگذاشت و نخواهد گذاشت شيخ فضل اللّه ها و ميرزاكوچك خان ها و خياباني ها و امثال اينها، همچنان كه غريب مُردند، غريب بمانند. دشمنان مي خواهند اين مفاخر را از دست جوان ايراني بگيرند. (سخنراني مقام معظم رهبري در رشت 12/2/1380 )

به هرروی نهضت جنگل، انقلابی اسلامی در یک مقیاسی منطقه ای و کوچک است که اسلام، استقلال و اصلاح امور را به عنوان اهداف خود معرفی نموده است. این نهضت که متأثر از جریانات اسلام­گرایانه و استقلال­ طلبانه ماقبل خود می­باشد اگرچه در ظاهر شکست خورد و با شهادت غریبانه رهبر پاک و بزرگ آن خاتمه یافت اما عمیقاً بر حوادث و وقایع بعدتر در طول تاریخ معاصر کشور نظیر مبارزات ملی شدن صنعت نفت و بیش از همه انقلاب بزرگ اسلامی تأثیر گزار بوده است.

درود بر شهیدان راه خدا

منابع:

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

Www.yazdfarda.com