مروری بر ترجمه‌های ادبی سید‌مهدی شجاعی از مناجات‌های حضرت سجاد(ع)

گروه فرهنگی-مناجات‌های امام سجاد(ع) برای همه شیعیان زمزمه‌هایی عارفانه و سرشار از مفاهیم ناب در عالی‌ترین بیان است‌، تاکنون ترجمه‌های متعددی از این مناجات‌ها که در صحیفه سجادیه منعکس شده‌ منتشر شده‌اند‌، در این میان برخی نیز به ترجمه ادبی از این مناجات‌ها پرداخته‌اند که ترجمه سید‌علی موسوی گرمارودی از آن جمله است.

به گزارش بولتن نیوز،اما سیدمهدی شجاعی نیز ترجمه‌ای ادبی و حتی شاعرانه نیز از دو دعای امام سجاد(ع) انجام داده که از سوی کتاب نیستان منتشر شده است،‌ این مناجات‌ها عبارتند از دعای «مکارم‌الاخلاق» و مناجات «خمسه عشره». مناجات همسه عشره در کتابی با عنوان «دست دعا‌، چشم امید» منتشر شده است.

کتاب دست دعا، چشم امید

کتاب دست دعا، چشم امید؛ دریافتی است از مناجات خمسه عشره امام سجاد… مناجات‌هایی که تعبیر نویسنده از آنها چنین است: مناجات خمس عشره که که از وجود قدسی حضرت سجاد(ع) تراوش کرده از لطافت و حلاوتی خاص و منحصربه فرد برخوردار است.

امتیاز خاص و منحصربه فرد مناجات پانزده گانه خمس عشر این است که هر انسانی با ویژگی‌های روحی و روانی خودش و همه انسان‌ها در شرایط روحی و روانی مختلف‌شان،‌ می‌توانند مناجات مورد نیاز خود را در این مجموعه پیدا کنند. به عبارتی می‌توان گفت حالات مختلف انسان‌های مختلف از پانزده موقعیت کلی تجاوز نمی‌کند که مناجات خمس عشره برای یکایک این شرایط و حالات، ‌نسخه‌ای جدا و مستقل تدارک دیده است.

بر اساس این مقدمات به این نوید و امید می‌توان رسید که انسان با در دست داشتن مناجات خمس عشره در همه حالات حرف برای گفتن با خدا دارد. نویسنده کتاب زبان لطیف و ادبیات ویژه‌ای را برای ترجمه برگزیده است که به فهم حس و حال اصل دعا بسیار کمک می‌کند.

مناجات الشاکرین چنین آغاز می‌شود: خدایا! تشنگی عمیق من و باران مداوم و بی‌حد و حصر تو، مرا از اقامت در زیر خیمه شکرت بازداشته است. خدایا! دست یاری هر لحظه تو در نشیب و فراز صخره‌های صعب زندگی،‌ مرا از اندیشه پرتگاه‌های ناسپاسی واگذاشته است.

دعای مکارم الاخلاق

دعای مکارم الاخلاق، نیایش بیستم از کتاب صحیفه سجادیه، مجموعه دعاها و مناجات امام چهارم شیعیان، زین العابدین علی بن الحسین (ع) است که در آن از زبان امام چهارم شیعیان به شورانگیزترین شکل ممکن از‌ خداى متعال حضرت طلب اخلاق ستوده ‌و‌ اوصاف پسندیده شده و دورى از‌ اخلاق ذمیمه ‌و‌ صفات رذیله که‌ سعادت انسان به‌ حقیقت از‌ ‌آن حاصل آید تقاضا شده است.

این دعا پیش از هر چیز به دلیل انتصاب آن به مقام والای امامت و در کنار آن جاری شدن از زبان امام سجاد (ع) از زیبایی خاصی بهره‌مند است؛ زیبایی‌ که اوج آن را می‌توان در خواست‌ها و تقاضاهایی دانست که امام سجاد (ع) به عنوان نماینده خلق خدا روی زمین از خداوند برای تمامی مردمانش می‌خواهد:

«خداوندا! به لطفت نیتم را برکت ببخش و با آنچه در دست توست یقینم را اصلاح کن و به قدرتت تباهی‌ها و خرابی‌های من را سامان بده.
خداوندا! خودت تمامی دل‌مشغولی‌های من را سامان ببخش و مرا به کاری بگمار که فردا سراغش را از من می‌گیری و روزگارم را متناسب با هدف آفرینشم قرار بده.

از سوی دیگر عنوان شده است که دعای مکارم الاخلاق برنامه انسان‌سازی است و امام سجاد با قرائت این دعا فهرستی زیبا و عارفانه از سجایای انسانی و خلقیات کریمه آدمی را بیان می‌کنند و گفته شده تاثیر این دعا به حدی است که اگر انسانی به صفات بیان شده در این دعا متخلق شود، به رفیع‌ترین مقام خود نائل خواهد آمد.

انتشارات کتاب نیستان  ترجمه‌ سید مهدی شجاعی از این دعا را روانه بازار کتاب کرده است که در آن شجاعی با بیانی شاعرانه دست به ترجمه متن این دعا زده است.

هرچند که سید مهدی شجاعی پیش از این نیز در قالب کتاب‌های دیگری این دست ترجمه‌ها را به مخاطب خود ارائه کرده بود، اما ویژگی اصلی کار او در هر یک از این آثار، انتخاب واژگان و حاکم کردن روحیه‌ای بر متن ترجمه است که متناسب با فضا و ساختار آن اثر به حساب می‌آید.

او در این ترجمه مخاطبش را با واژگان و اصطلاحاتی به دنیای نیایش امام سجاد (ع) وارد می‌کند که متناسب با شأن این دعاست؛ واژگانی که در کنار تضرع و بیان حقارت انسان در پیشگاه ازلی، از خداوند به ساده‌ترین شکل ممکن و برای کاربردی‌ترین خواسته‌ها و نیازهای انسانی طلب کمک و یاری می‌شود:

خدایا! به تکبر دچارم مساز و مرا بنده تمام عیار خود کن و درخت عبادتم را به آفت غرور و خودپسندی تباه نکن و توفیق کارهای خیر برای مردم را نصیب دست‌های من بساز و بنای آن کارها را به سیلاب منت ویران مساز و پای جانم را به قله‌های بلند اخلاق برسان و مرا از آفت فخرفروشی برهان.

استفاده از عبارت و جملات ساده و در عین حال احساس‌برانگیز یکی از ویژگی‌های اصلی این ترجمه است که در کنار ویرایش و کتاب‌سازی درخور توجه این اثر به تأثیرگذاری آن بیش از پیش افزوده است. تلفیق متن عربی دعا به همراه ترجمه متفاوت شجاعی از متن دعا در کنار روانی متن و سلیس بودن در روایت، از مهم‌ترین ویژگی‌های این ترجمه شجاعی به شمار می‌رود.»