آمریکا چگونه بعد از توافق منطقه را وارد رقابت موشکی خواهد کرد؟

این گزارش که حاوی ادعاهای غیر واقعی و مغرضانه ای درباره ایران نیز می باشد، نشان می دهد که امریکاییها چه نفعی از ایجاد نگرانی برای همسایگان ایران می برند و دلیل اینهمه نشست با آنها در ماههای اخیر نیز در واقع پر کردن جیب کارخانه های اسلحه سازی و موشکی امریکاست.

گروه بین الملل - پایگاه اینترنتی نشنال اینترست در گزارشی به قلم آرون استین Aaron Stein به جزئیاتی از برنامه امریکا برای پر کردن منطقه غرب آسیا از موشک و تسلیحات خود به بهانه مقابله با خطر ایران پرداخت.

به گزارش بولتن نیوز، این گزارش که حاوی ادعاهای غیر واقعی و مغرضانه ای درباره ایران نیز می باشد، نشان می دهد که امریکاییها چه نفعی از ایجاد نگرانی برای همسایگان ایران می برند و دلیل اینهمه نشست با آنها در ماههای اخیر نیز در واقع پر کردن جیب کارخانه های اسلحه سازی و موشکی امریکاست. در این گزارش آمده است:

باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا ساعاتی پس از انعقاد توافق هسته ای ایران بر سیاست دولتش برای همکاری با اعضای شورای همکاری خلیج فارس به منظور یکپارچه سازی سامانه های دفاع موشکی پراکنده در این منطقه تاکید کرد. هدف از یکپارچه سازی این سامانه ها، دفاع در برابر موشک های بالستیک قدرتمند ایران و ترغیب اتحاد و همبستگی هر چه بیشتر نیروهای نظامی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس است. جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا به تازگی با مقامات کشورهای مختلف عربی دیدار کرد. هدف از این دیدار، اطمینان بخشیدن دوباره به کشورهای منطقه درباره توافقنامه هسته ای و پایبندی آمریکا به دفاع از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در برابر تهدید ایران بود.

در مذاکرات هسته ای ایران و گروه پنج به علاوه یک، آمریکا و ایران همچنان بر سر اینکه آیا تحریم های اعمال شده بر برنامه موشکی تهران به قوت خود باقی بماند یا خیر، اختلاف نظر داشتند. گفته می شود ایران روی ایجاد تغییراتی در موشک های شهاب 3 و سجیل 2 به منظور برخورداری از قابلیت حمل و شلیک سلاح هسته ای کار کرده است . آژانس بین المللی انرژی اتمی در ضمیمه مفصل گزارشی که نوامبر 2011 منتشر کرد (و در گزارش های دیگر خود به طور غیرمستقیم) تشریح کرد که چطور ایران تحت پوشش یک سازمان وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و با هدف تولید سلاح هسته ای، فعالیت های تسلیحاتی انجام داده است.

مذاکره کنندگان ایرانی اعلام کردند بسته شدن پرونده هسته ای ایران منجر به پایان همه تحریم ها -از جمله ممنوعیت واردات تسلیحات متعارف و تحریم های موشکی- خواهد شد.

به موجب برنامه جامع اقدام مشترک(برجام)، محدودیت هایی که بر اساس قطعنامه سازمان ملل در زمینه تسلیحات متعارف بر ایران اعمال شده است، تا پنج سال، و تحریم های موشکی تا هشت سال به قوت خود باقی خواهند ماند. ایران بزرگترین ذخایر موشک بالستیک منطقه را دارد و همچنین برنامه فعالی برای افزایش هر چه بیشتر توانمندی های خود در زمینه ساخت موشک های کروز دارد.

با اینکه ایران پس از لغو تحریم های موشکی همچنان با چالش هایی در زمینه صادرات رو به رو خواهد بود، واشنگتن همچنان به طرح خود برای ایجاد یک سامانه پدافند موشکی و هوایی یکپارچه با هدف مقابله با تهدید موشکی ایران در درازمدت پایبند است.

قطر، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، و اسرائیل همگی سامانه های دفاع موشکی از آمریکا وارد کرده اند. اما کشورهای عربی حوزه خلیج فارس هنوز به علت نگرانی از مسائل مربوط به فرماندهی و کنترل یک سامانه منسجم، بر سر یکپارچه سازی این سامانه ها اختلاف نظر دارند. نگرانی از نفوذ بیش از حد عربستان -بزرگترین کشور عربی حوزه خلیج فارس- در فرماندهی و کنترل یک سامانه ضدموشکی منسجم متعلق به شورای همکاری خلیج فارس، و در نتیجه اقدام این کشور در اولویت دادن مقابله با تهدیدهای امنیتی پیش روی خود بر دیگر کشورهای عربی منطقه - که ممکن است با عربستان هم عقیده نباشند- ، موجب شده است این مسئله همچنان از نظر سیاسی مایه نگرانی باشد.

کشورهای تندروتر ضدایرانی تلاش کرده اند در کنار برخورداری از سامانه دفاع موشکی، به موشک های دوربرد هم دست یابند. سعودی ها از چین موشک های بالستیک وارد کرده اند. این در حالی است که امارات متحده عربی برای واردات سامانه های کوتاه بردتر که قابلیت هدف قراردادن خاک ایران را دارند، به کره شمالی و آمریکا روی آورده است. هر دو کشور همچنین موشک های کروزStorm Shadow ساخت انگلیس/فرانسه را برای استفاده در کنار جنگنده های تایفون و میراژ خریداری کرده اند. فروش این موشک ها به علت نقض احتمالی «رژیم کنترل فناوری موشکی»، در آمریکا جنجال برانگیز شد.

«رژیم کنترل فناوری موشکی» گروهی غیررسمی متشکل از 34 کشور است که با تصویب سیاست های ملی کنترل صادرات برخی اقلام نظامی موافقت کرده اند که منجر به تهیه فهرستی مشترک از اقلام نظامی شده است که انتظار می رود صادرات آن کنترل شود. اقلام تحت کنترل صادراتی به دو دسته تقسیم می شوند. از کشورها انتظار می رود تا حد ممکن از صادرات اقلام گروه اول خودداری کنند- به عبارت دیگر، دولت ها باید دلایل متقاعدکننده ای برای خرید این اقلام داشته باشند-.

این اقلام عبارتند از راکت، موشک، و هواپیماهای بدون سرنشینی که در ارتفاع بیش از 300 کیلومتری زمین پرواز می کنند و قابلیت حمل خرج 500 کیلوگرمی را دارند. اقلام نظامی گروه دوم، قابلیت پرواز دست کم در ارتفاع 300 کیلومتری زمین و حمل خرجی به وزن کمتر از 500 کیلوگرم را دارند. هدف اصلی از اعمال این محدودیت ها بر اساس «رژیم کنترل فناوری موشکی»، جلوگیری از گسترش سامانه هایی با قابلیت حمل و پرتاب سلاح هسته ای است.

موشک متعارف کروز آمریکا ( و تولید موشک های بالستیک متعارف در چین) موجب علاقه مندی در سطح بین المللی برای دستیابی به موشک های متعارف برای حملات با هدفگیری دقیق شده است. این تقاضا موجب بروز یک مشکل آشکار سیاسی شده است: کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به منظور مقابله با توان موشک های بالستیک متعدد ایران، انگیزه لازم برای دستیابی به موشک های کروز را برای حملات دقیق، و سامانه دفاع موشکی برای رهگیری موشکی در هر گونه مبارزه احتمالی دارند.

در مقابل، این توانمندی های فزاینده کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، انگیزه ایران را برای ساخت موشک های بیشتر به منظور غلبه بر سامانه های دفاع موشکی تقویت خواهد کرد و همچنین باعث می شود ایران بر نیازمندی خود به سامانه های موشکی ضدهوایی اس-300 روسیه تاکید کند.

این پویایی مسئله تازه ای نیست و این رقابت موشکی تلافی جویانه از بسیاری جهات مشابه رقابت بین آمریکا و شوروی سابق در دوران جنگ سرد است. با وجود این، در خاورمیانه، این رقابت بین کشورهایی که زیر آستانه هسته ای قرار دارند، و درست زمانی بروز خواهد کرد که متحدان عربی آمریکا علاقه مند هستند واشنگتن با آنها مانند یک شریک برابر رفتار کند، نه شرکای کوچکی که با آنها درباره تصمیم های بزرگی که امنیت منطقه خاورمیانه را تحت تاثیر قرار می دهد، مشورت نمی کند. این نگرش به این معناست که در آینده برای آمریکا دشوارتر خواهد بود تولید سامانه های دفاع موشکی برای اسرائیل را توجیه کند، و مجبور خواهد بود سامانه های مشابهی را در اختیار متحدان عربی خود در منطقه خلیج فارس قرار دهد.

امارات متحده عربی بیشتر علاقه مند به تقویت پایگاه صنعت نظامی خود است تا خرید سامانه های تسلیحاتی آماده از تولیدکنندگان آمریکایی. بحث درباره ساخت هواپیماهای بدون سرنشین در امارات یک نمونه بارز در این خصوص است. آمریکا به دلایل مربوط به «رژیم کنترل فناوری موشکی»، از صادرات هواپیماهای بدون سرنشین Predator به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس خودداری کرده است. دلیل نخست این است که هواپیمای بدون سرنشین Predator به موجب «رژیم کنترل فناوری موشکی» جزء اقلام نظامی گروه اول است. آمریکا برای تامین منافع ژئوپلیتیکی و اقتصادی به تازگی سیاست «مورد به مورد» را برای صادرات هواپیماهای بدون سرنشین اتخاذ کرده است و به نظر می رسد احتمالاً با فروش هواپیماهای بدون سرنشین Predator XP - که در زمره اقلام نظامی گروه اول به موجب «رژیم کنترل فناوری موشکی» است- به امارات موافقت خواهد کرد.
فناوری های لازم برای تولید هواپیماهای بدون سرنشین و به پرواز درآوردن آنها، مشابه فناوری های لازم برای هدایت موشک کروز است.

آمریکا چگونه بعد از توافق منطقه را وارد رقابت موشکی خواهد کرد؟

بنابراین گسترش این فناوری می تواند به طور غیرمستقیم زمینه را برای تولید هر چه بیشتر موشک های کروز فراهم کند که برد آنها فراتر از محدوده تعیین شده در «رژیم کنترل فناوری موشکی» است، و به طور بالقوه موجب تعضیف این رژیم، و هموار کردن راه برای کشورهای دیگر برای توجیه فروش موشک های کروز به ایران یا همکاری با این کشور در تولید این موشک ها شود. برای مثال، روسیه در حال حاضر مشغول طراحی موشک کروزی است که جزء اقلام نظامی مشمول کنترل صادراتی در «رژیم کنترل فناوری موشکی» است. این در حالی است که هند و ایران از چین و اوکراین موشک های کروز خریداری کرده اند.

این مشکلات سیاسی را نمی توان به راحتی حل و فصل کرد. در این میان، آمریکا از صادرات اقلام نظامی گروه دوم مشمول کنترل صادراتی «رژیم کنترل فناوری موشکی» به نزدیک ترین کشورهای متحد خود در خاورمیانه ذینفع است. آمریکا در حال حاضر از دست کم سه پایگاه هوایی در منطقه خلیج فارس استفاده می کند، و بر اساس گزارش ها پرسنل نظامی آمریکا در هر موردی با همتایان عربی خود از نزدیک همکاری می کنند. همگرایی هر چه بیشتر ارتش های آمریکا و عربستان می تواند به اطمینان بخشیدن دوباره به کشورهای نگران عربی حوزه خلیج فارس درباره عزم آمریکا در رویارویی با ایران و دفاع از این کشورها کمک کند.

آمریکا همچنین باید فراهم کردن مقدمات برای همکاری با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در زمینه تولید مشترک اقلام نظامی گروه دوم مشمول کنترل صادراتی «رژیم کنترل فناوری موشکی» را بررسی کند. البته باید ترتیباتی هم برای محدودیت دسترسی به فناوری هدایت این سامانه ها در نظر گرفته شود.

چنین سیاستی می تواند از مشکل گسترش این سامانه های جلوگیری کند، و در عین حال تقاضایی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برای کمک در زمینه ایجاد صنعت نظامی بومی برآورده شود.

این همکاری نباید موجب تضعیف «رژیم کنترل فناوری موشکی» شود. هم آمریکا و هم کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برای تضمین کنترل صادرات اقلام نظامی گروه اول بر اساس «رژیم کنترل فناوری موشکی» انگیزه کافی دارند و به طور گسترده از آن تبعیت می کنند. به جز کره شمالی، صادرکنندگان موشک در جهان یا عضو «رژیم کنترل فناوری موشکی» هستند یا قانونی ملی مشابه محدودیت های کنترل صادراتی مشترک تصویب کرده اند. «رژیم کنترل فناوری موشکی» به منزله ابزار مهم منع تولید و گسترش تسلیحات هسته ای برای جلوگیری از دستیابی ایران به موشک های پیشرفته و فناوری های مرتبط، حتی پس از انقضاء تحریم های موشکی ایران در هشت سال دیگر است.

برجام توافقنامه ای مهم است که شامل سازوکار بازرسی های سختگیرانه است و مجموعه ابزار قدرتمندی در اختیار آمریکا قرار می دهد تا اطمینان یابد که این سازوکار نظارتی به راحتی موجب پی بردن به هرگونه تغییر مسیر ایران در استفاده غیرصلح آمیز از مواد هسته ای خواهد شد. با وجود این، توافقنامه هسته ای ایران تنها یکی از ابزار متعددی است که آمریکا برای منع تولید و گسترش تسلیحات هسته ای در اختیار دارد. آمریکا در سال های آینده باید در مسیری درست گام بردارد: کنترل صادرات تسلیحاتی باید به قوت خود باقی بماند، اما پویایی های امنیتی در منطقه ایجاب می کند آمریکا در زمینه تولید موشک با متحدان منطقه ای خود همکاری بیشتری کند. آمریکا باید به مدیریت این اولویت های متناقض ادامه دهد و تضمین کند که سیاست درازمدت تری برای مقابله با تولید و گسترش موشک در خاورمیانه دارد.