ضربتی بر پیکر عدالت و آزادگی

يكي از حوادث بزرگ ماه رمضان  كه مسير تاريخ اسلام را تغيير داد، شهادت مولاي متقيّان اميرالمؤمنین علي عليه‌السّلام بود.

* ضربت بر تمام اهداف عالی انسانی

با شهادت آن بزرگوار، اسلام تنها نگهبان دلسوز و يگانه حامي واقعي خود را از دست داد و مسلمانان از بركت وجود پيشوايي محبوب، زمامداري عادل، امامي عالم، رهبري رؤوف و مهربان محروم شدند، و امواج بلايا و فتنه‌ها از هر سو آنها را احاطه كرد.

ضربت «ابن ملجم مرادي» ضربتي بود كه بر پيكر اسلام، عدالت، حرّيّت و فضيلت و بر پيكر تمام اهداف عالي انساني وارد شد.

به مناسبت اين حادثه بسيار ناگوار و مصيبت جانكاه و براي آشنايي با ارزشِ تعاليم نجات بخش اسلام و مفاهيم تشيّع و براي درك بيشتر بزرگيِ جنايت ابن ملجم، چند جلوه از شخصيّت عظيم و بي نظير علي عليه السّلام را، زينت‌بخش اين نوشتار قرار مي‌دهيم.

* عجز از وصف علی علیه السلام

انشاي قصايد و اشعار و تأليف کتاب در مناقب و فضايل حضرت مولي‎ الموحّدين اميرالمؤمنين عليه‌‎الصلوة و السّلام، از عصر رسالت و نيمه اول قرن يکم هجرت آغاز گرديد و الي زماننا هذا، چهارده قرن است که اين شيوه پسنديده ادامه دارد و تا جهان از رجال بزرگ فضيلت، انسانيت و اسوه‎هاي کمال و عظمت و مردان الهي تقدير و تعظيم دارد، ادامه خواهد داشت و تأليف کتاب و انشاء اشعار در اين موضوع، پايان نخواهد يافت.

دانشمندان محقّق، نويسندگان متتبّع و علما و ارباب علوم و فنون اسلامي در اين ميدان همواره حضور داشته و اين رشته تأليف را بي‎انقطاع ادامه داده و  هر کدام به امّيد کسب افتخار و نيل به اجر ثواب، بضاعت علم و تحقيق خود را هر چند که بسيار ثمين و گران‌بها بوده، با کمال مسکنت و خجلت در پيشگاه چاکران و ملازمان درگاه آسمان‎جاه آن حضرت نثار کرده و با عرض «إنّ الهَدايَا عَلى مِقْدَارِ مُهدِيهَا» زمين معذرت و ادب بوسيده‎اند.

شمار اين کتاب‌ها از ده‎ها هزار بيشتر و بيشتر است که بديهي است اين خود، ثروت علمي و معنوي بي‎نظيري است که از برکت وجود کثير البرکات امام اميرالمؤمنين عليه‎السّلام فراهم شده است و سزاوار است که ويژه اين موضوع ارزشمند، کتابخانه‎هايي تأسيس گردد.

* جوانب متعدد شخصّيت اميرالمؤمنين عليه‌السلام

نواحي متعدّد عظمت‌هاي علي، آن تجسّم بندگي و عبوديت خالص خدا، و بخش‌هاي گوناگون و بلکه متضادّ مناقب، فضايل و مواقف آن حضرت، همه در کتاب‌ها مضبوط و محفوظ مانده است؛‌ عَلِيّ وَ مَا أنْزِلَ فيهِ مِنَ القُرْآنِ، عَلِيّ و مَا ثَبَتَ لَهُ مِنَ الشُّئُونِ وَ المَقَامَاتِ بِالسُّنَّةِ، عَلِيّ وَ مَا صَدَرَ مِنْهُ مِنَ المُعْجِزاتِ، عَلِيّ وَ مَواقِفُهُ وَ بُطُولاتِهِ فِي الغَزَواتِ، عَلِيّ وَ تَضْحِياتُهُ فِي سَبيلِ إعْلاءِ کَلِمَةِ الإسْلامِ، علي و اخبار از مغيبات، گذشته و آينده زمان، علي و علم به عوالم غيب، علي و علم به شرايع و احکام اسلام، علي و زهد و پارسايي و پرهيزگاري، علي و علوم عالي الهيات، علي امير فصاحت، بلاغت و کلام، علي و عبادت، خوف از خدا و شب‎زنده‎داري، علي و عدالت، دادستاني و دادگستري، علي و حکومت و زمامداري، علي و فروتني و بردباري، علي در خدمت و نصرت دين خدا و رسول خدا، علي امام ‎المتقين و زوج سيّدة نساء العالمين، علي ابوالأرامل و الأيتام و المساکين، علي و علي و علي و ... اينها و بيشتر و بسيارتر از اينها، همه نواحي عظمت وجود علي است.

* علی، بزرگترین معجزه پیامبر علیهماالسلام

علي علیه السلام، اعظم آيات الهي و اظهر معجزات حضرت رسالت‌پناهي صلّي‌‎الله عليه و آله و سلّم است که در اين کتاب‌ها بازگو شده و علماي توانا، نويسندگان بزرگ، فرزانگان برجسته و نبغاء عالم علم پيرامون آنها قلم‎فرسايي کرده و با اين همه که گفتند و نوشتند، باب ابراز بلاغت، تأليف، تصنيف و ايراد خطابه و سخنراني در فضايل و مناقب آن حضرت، هم‎چنان بر روي دانشمندان و فضلاي دوران باز است و هر کسي در اين باغ پهناور وارد مي‎شود، به ميوه‎اي تازه دست مي‎يابد؛ «كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ‏ وَ فَرْعُها فِي‏ السَّماءِ تُؤْتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّها»(1)

رشته تأليف و تصنيف، درباره شئون و عظمت‌هاي علي عليه‌‎السّلام، نه فقط سرتاسر عالم اسلامي را از شرق تا غرب و از سنّي و شيعه گرفته، بلکه قلوب بيگانگان را به اين شخصيت ممتاز متوجه نموده و نويسندگان و مؤلفان آن را به مدح، ستايش و تأليف کتاب‌ها برانگيخته است.

آري! آنان نيز به اين که شناختي از علي دارند و مثل کتاب «الامام علي صوت العدالة الانسانية»(2 مي‎نويسند، افتخار و مباهات دارند.

* اعتراف بزرگان اهل سنّت به فضائل علي عليه‌السلام

علما و محدّثين بزرگ اهل سنّت علاوه بر کتاب‌هايي که در آن فضايل متعدد آن حضرت را بر مي‎شمارند، تا همين عصر، اين رشته را ادامه داده‎اند، مانند شرقاوي که کتاب «علي إمام ‎المتقين» را در دو جلد مي‎نگارد.

آري! علاوه بر اينها در خصوص برخي از فضايل آن حضرت، مثل حديث طير مشوي، حديث ردّ شمس، حديث «أنَا مَدينةُ العِلْمِ»، حديث منزلت و حديث ولايت (حديث غدير) کتاب ويژه نوشته‎اند و جالب اين است که برخي از اين کتاب‌ها در مجلّدات متعدد، تأليف شده است.

يک رشته از تأليفات اهل سنّت به نام مناقب است، مثل مناقب احمد بن حنبل، صاحب مسند و پيشواي حنابله، مناقب خوارزمي و مناقب ابن المغازلي و ديگران.

و رشته‌ي ديگر به نام خصايص است که يکي از مشهورترين آنها، خصايص نسايي معروف، صاحب کتاب سنن نسايي است که از صحاح اهل سنّت است. اين کتاب چندين مرتبه به طبع رسيده و در دسترس همگان است و اخيراً اگر چه دست‌هاي مرموز وهّابيت، به اسم تحقيق رجال بعضي احاديث آن را به گمان خود، به تهمت گرايش به تشيّع و حبّ اهل بيت عليهم‌‎السّلام، مجروح قلمداد کرده است، اما اهل فن مي‎فهمند که اين تلاش صرفاً براي دشمني با اهل بيت پيغمبر صلّي ‎الله عليه و آله و سلّم است، چون در نسبت اصل کتاب به مثل نسايي نتوانستند حرفي بزنند، بعضي رجال و اسناد را مورد ايرادات قرار داده‎اند. حتّي بعضي رجال را که به قول خودشان از رجال شيخين، يعني بخاري و مسلم، يا يکي از آنها است نيز زير سؤال برده و با اين ناداني، آن دو کتاب به قول خودشان صحيح را هم از اعتبار انداخته‎اند.

به هر حال، لَيْسَ هذَا اوّلَ قَارُورةٍ کُسِرَتْ فِي الإسْلامِ. اينها پيروان بني‎اميه و اتباع معاويه، يزيد، وليد، حجاج و زياد و اين طواغيت و نواصب و دشمنان علي عليه‌‎السّلام هستند و گفتارشان درباره احاديث فضايل اميرالمؤمنين عليه‌‎السّلام، در ميزان عالمان به علم حديث و مسير آن، وزن و ارزشي ندارد.

 

پی‌نوشت‌ها:

1. سوره ابراهیم، آیات 25-24.

2. تألیف جرج جرداق دانشمند مسیحی که تفصیل این قضیه در کتاب «فخر دوران» آمده است.