تولید خرما در جهان ۷.۵ میلیون تن

گروه اقتصادی، براساس آمار فائو، در سال 2012 میلادی در جهان از 110 میلیون و 406 هزار هکتار نخلستان حدود 7.5 میلیون تن خرما با متوسط عملکردی معادل 6834 کیلوگرم در هکتار تولید شده است.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از موسسه پژوهشهای بازرگانی و اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، خرما میوه‌ای باارزش غذایی بالا است که به علت دارا بودن مواد قندی قابل توجه (حدود 70 درصد) علاوه بر مصرف تازه‌خوری، در صنعت موارد استفاده فراوان دارد؛ همچنین این میوه از بعد اقتصادی به لحاظ ایجاد اشتغال، تولید درآمد اقتصادی و به ویژه امکان صادرات و ارزآوری از اهمیت خاصی برخوردار است.

موطن اصلی خرما مناطق بین‌النهرین و جنوب عراق است و از آنجا به نقاط دیگر جهان انتقال یافته است. کشت نخل در فاصله مدار جغرافیایی 29 تا 39 درجه عرض شمالی و تا ارتفاع 1500 متر بالاتر از سطح دریا امکانپذیر است. نخل یا شرایط آب و هوایی مختلف سازگار است؛ به نحوی که دمای 6 درجه سانتیگراد زیر صفر (در مدت کوتاه) تا 50 درجه بالای صفر را تحمل کرده و نسبت به شوری آب و خاک نیز مقاوم است.

در ایران خرما از جمله محصولات مهم کشاورزی بوده که به علت مازاد تولید، پتانسیل بالایی جهت صادرات دارد. با وجود اینکه خرمای ایران از نظر نوع و رقم در جهان از موقعیت مطلوبی برخوردار است؛ و لیکن به سبب بی‌توجهی به نبود سرمایه‌گذاری در امر بازاریابی خارجی این محصول، صادرکنندگان ایرانی در موقعیت ضعیف‌تری نسبت به دیگر صادرکنندگان در جهان قرار دارند.

علیرغم اهمیت محصول به لحاظ مصرف داخلی و صادرات، نارسایی‌هایی در بازار آن وجود دارد که عدم توجه کافی به بسته‌بندی و فرآوری مناسب از جمله مهمترین آنها است. این نارسایی‌ها علاوه بر مصرف داخلی، صادرات محصولات را نیز متأثر می‌سازد. بدین ترتیب بررسی بازار خرما در کشور و مقایسه آن با جهان به منظور پی بردن به چالشها و ارائه نظرات و پیشنهادات مناسب در جهت رفع آنها ضروری به نظر می‌رسد.

1- سطح زیرکشت، تولید و عملکرد خرما در جهان و کشورهای عمده تولیدکننده

براساس آمار فائو، در سال 2012 میلادی در جهان از 110 میلیون و 406 هزار هکتار نخلستان حدود 7.5 میلیون تن خرما با متوسط عملکردی معادل 6834 کیلوگرم در هکتار تولید شده است.

سطح زیر کشت و تولید خرما در جهان طی سالهای 2012-2000 به ترتیب از متوسط رشد سالانه 0.4 و 1.25 درصد برخوردار بوده است. بررسی تولید، سطح زیر کشت و عملکرد خرما به تفکیک کشورهای عمده تولیدکننده طی سالهای مذکور نشان می‌دهد که در سال 2000، 91 درصد از کل تولید جهانی این محصول مربوط به کشورهای الجزایر، مصر، ایران، عراق، عمان، پاکستان، عربستان، سودان و امارات متحده عربی بوده و سهم این کشورها در سال 2012 به 87 درصد کاهش یافته است.

سهم ایران از تولید جهانی محصول از 13.4 درصد در سال 2000 به 14.1 درصد در سال 2012 و جایگاه تولید از مقام سوم به دوم جهان و پس از کشور مصر ارتقاء یافته است.

کشورهای عربستان، الجزایر، عراق و پاکستان نیز به ترتیب با دارا بودن سهمی معادل 13.9، 10.5، 8.6 و 7.9 درصد از تولید در مقامهای سوم تا ششم تولید خرما در جهان قرار دارند.

ایران در سالهای گذشته بالاترین سطح زیر کشت نخلستان را در جهان دارا بوده و در سال 2000 نیز رتبه دوم سطح را پس از امارات متحده عربی داشته است و لیکن در سال 2012 با کاهش سطح زیر کشت خرمای امارات به بیش از یک سوم و گسترش سطح زیرکشت خرمای الجزایر و عربستان به ترتیب به میزان 164 و 160 هزار هکتار، کشورهای مذکور در رتبه‌های اول و دوم و ایران، عراق، پاکستان و امارات به ترتیب در رتبه‌های سوم تا ششم سطح زیرکشت در جهان قرار گرفته‌اند. 

آمار ارائه شده سطح زیرکشت خرمای ایران در فائو کمتر از آمار اعلام شده توسط وزارت جهاد کشاورزی است که از استانها گزارش می‌شود. به تبع این موضوع میزان عملکرد خرمای ایران را نیز تحت‌الشعاع قرار داده و بر این اساس عملکرد خرمای ایران بالاتر گزارش می‌شود به گونه‌ای که با متوسط عملکرد جهانی برابری می‌نماید. کشورهای مصرف و سودان طی سالهای مورد بررسی بیشترین و کشور  الجزایر، کمترین میزان عملکرد در واحد سطح را دارا بوده است.

هم اکنون کشورهای عمان، ایران، عربستان و پاکستان پس از مصر و سودان در مقام سوم تا ششم عملکرد خرمای جهان قرار دارند. این آمار، ارتقای رتبه عملکرد ایران از مقام هفتم به چهارم جهان و برابری آن با متوسط عملکرد جهانی را نشان می‌دهد و لیکن اگر مبنای تحلیل، آمارهای داخل باشد عملکرد خرما در کشور پایین‌تر از متوسط عملکرد جهانی است که در بخش مربوط به خود بحث خواهد شد.