پازل سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در حال تکمیل/جای خالی کجاست؟

گروه اقتصادی، جورچین سازمانی که قرار است مغز متفکر برنامه‌ریزی کشور بوده و مسیر توسعه را هموار کند در حال چیدن است؛ مصوبه شورای عالی اداری را گرفته، برنامه‌هایش تنفیذ، نامش تعیین و حکم رییس آن هم خورد. اما واضح است که برای تکمیل جاخالی های باقی مانده ابزارهای دیگری هم لازم دارد.

به گزارش بولتن نیوز، بعد از حدود شش سال انحلال بالاخره با خواست دولت یازدهم، در 19 آبان ماه سال جاری زمان آن فرا رسید تا شورای عالی اداری در اجرای دستور رییس جمهور موضوع احیا و تشکیل سازمان مدیریت و برنامه ریزی را از طریق ادغام دو معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی همچنین معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور تصویب کند.

سازمان برنامه گرفت

در مصوبه 26 آبان ماه شورای عالی اداری، شرح فعالیت‌ها و برنامه های سازمان مدیریت و برنامه ریزی نیز تعیین کرد.

براین اساس تمامی وظایف و اختیارات دو معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور و معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی همچنین وظایف سازمان مدیریت و برنامه ریزی که در مصوبه سال 1378 شورای عالی اداری مصوب شده بود به این سازمان محول شد.

در عین حال تمامی وظایف، اختیارات و فعالیت‌های مربوط به سازمان مدیریت در سطح استان از استانداری های کشور جدا شده و تشکیل سازمان مدیریت و برنامه ریزی استانها در دستور کار قرار گرفت. همچنین تاکید شد که تمامی موسسات تابعه و وابسته به معاونت برنامه ریزی و معاونت توسعه مدیریت، تابعه و وابسته سازمان مدیریت محسوب خواهند شد.

از دیگر برنامه های تعیین شده برای سازمان احیا شده این است که به منظور تمرکز زدایی و تبدیل سازمان به سازمانی هدایتگر، ناظر، چابک و حمایت کننده در زمینه توسعه زیرساخت های نرم افزاری دستگاه ها، سازمان مدیریت وبرنامه ریزی کشور موظف است آن بخش از وظایف و واحد های خود را که جنبه اجرایی دارد و قابل واگذاری به دستگاه های ملی و استانی و تشکل های غیر دولتی حرفه ای است مشخص و حداکثر ظرف شش ماه واگذار کند.

همچنین اداره سازمان مدیریت و برنامه ریزی بر عهده رییس جمهور و رییس سارمان قرار گرفت.

نوبخت در بهارستان ماند

بنابراین گزارش، در حالی مصوبه شورای عالی اداری برای تشکیل سازمان مدیریت و برنامه ریزی را رییس جمهور در ششم دی ماه ابلاغ کرد که به فاصله اندکی مصادف با هشتم دی نسبت به انتصاب رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نیز اقدام کرده و با صدور حکمی محمد باقر نوبخت - معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور - را به این سمت منصوب کرد تا برخی شایعات و گمانه زنی هایی که در مدت اخیر در رابطه با احتمال رفتن نوبخت از این سازمان و ورود افراد دیگر مطرح می شد پایان یافته باشد.

اما با وجود اینکه اغلب کارشناسان و نمایندگان مجلس اعتقاد دولت به احیای مجدد سازمان مدیریت و برنامه ریزی مورد توجه قرار می دهند در عین حال معتقدند که در تشکیل سازمان جدید نباید تنها به ادغام دو معاونت و تغییر اسم اکتفا شود و نیازمند پیش شرط های دیگری است.

ستاری فر از لازمه های سازمان مدیریت می گوید

این در حالی است که محمد ستاری فر- رییس سابق سازمان مدیریت و برنامه ریزی - معتقد است که تا پیش فرض‌های ضروری مورد توجه و بررسی قرار نگرفته، احیای این سازمان فایده ای ندارد. از آنچه که موجود است این گونه برمی‌آید که قرار است تنها اسم این سازمان احیا شود، در حالی که هیچ یک از ما به تغییر اسم اعتقادی نداریم و تمامی صاحبنظران خواهان مضامین سازمان برنامه هستند نه اسم و نشان آن.

وی تاکید دارد که فرض کنیم حتی اعلام شود سازمان مدیریت احیا شده است؛ اما اگر این سوال مطرح شود که این سازمان که تا روز قبل معاونت برنامه ریزی بوده و امروز سازمان مدیریت، چه فرقی با یکدیگر دارند و چه تحولی درآن رخ داده است به طور یقین کسی نمی تواند به آن پاسخ دهد و این در حالی است که اکنون همه منتظر احیای سازمان برنامه هستند، اما فراموش کرده‌اند باید نقش اصلی خود را در برپایی مجدد آن ایفا کنند.

به گفته ستاری‌فر اگر دولت محتوای دقیقی تصویب کند دیگر مهم نیست که به چه کسانی سپرده شود. اما این که قرار باشد اسم ها را بین خود تقسیم کنیم مشکلات چند برابر خواهد شد.

رییس سازمان مدیریت در اوایل دهه 80 ، با تاکید بر اهمیت نقش و جایگاه سازمان مدیریت و برنامه ریزی در توسعه کشور معتقد است که رمز توسعه یافتگی درکشورهایی که تا چند سال پیش جزو عقب افتاده ترین کشور ها بودند این است که اول گفتمان توسعه را تعریف کردند و بعد از آن نه روی کاغذ بلکه رهبران حاکمیت نهاد برنامه را شکل دادند و این نهاد در داخل حکمروایی دو کار مهم انجام داد؛ به آن‌ها برنامه داد و مسیر را مشخص کرد و دیگر این که نظم و تشکیلات را برای آن‌ها تعریف کرد؛ بنابراین باید این گفتمان توسعه در کشور ما نیز شکل بگیرد.

وی همچنین اشاره ای هم به ضرویات سازمان در صورت تشکیل داشت و توضیح داد که اگر فرض کنیم که عزم جدی برای تشکیل سازمان برنامه و احیای سند چشم انداز وجود داشته باشد، آنگاه رییس سازمان مدیریت در صورتی که از اختیارات لازم برخوردار باشد باید دو مهم یعنی نوسازی و باز سازی را در دستور کار قرار دهد؛ بنابراین سازمان برنامه نباید درگیر مسایل جزئی شده و باید سازمانی آینده نگر، چابک، مشاور ، نشان دهنده مسیر باشد.

چهار حوزه مورد توجه رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی

ستاری فرافزود: از مهمترین وظایف رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی چگونگی چیدمان نیروی انسانی برای اهداف و گفتمان است چرا که باید برای بند بند کلمات چشم انداز نیروی متخصص وجود داشته باشد از این رو کار وی کمی سخت است، اما باید از بین نیروهایی که در کشور داریم انتخابات درستی انجام شود.

وی در این باره چهار حوزه مهم در سازمان مدیریت را مورد اشاره قرار داد و گفت که با توجه به اینکه حوزه‌های داخلی از اهمیت خاصی برخوردار است. باید چند حوزه مهم مورد توجه قرار گیرد.اول اینکه باید چهار گروه در سازمان برنامه شکل بگیرد تا به میزانی که تعادل و توازن و هماهنگی و همگرایی بین این بخش ها وجود دارد بتوان توسعه برداشت کرد.

رییس سابق سازمان برنامه در این باره توضیح داد: گروه اول شامل نظریه پردازان آینده نگر، توسعه گرا با اندیشه ملی و جهانی که راهبرد را نشان دهد.این درحالی است که اکنون سازمان چنین گروهی نداشته و در آن دچار خلاء است. گروه دوم نظریه پردازان بخش ها که حوزه های مختلف را رصد می کنند. که از این قبیل نیروها نیز قبلا در سازمان حضور داشتند، اما اکنون جای آنها خالی است. با این وجود این نیروها در کشور وجود دارند و اگر حکمروایی به گفتمان رسیده و بخواهد می توانند بیایند و از توان و تجربه آنها استفاده کنند.‌ گروه سوم هم برنامه ریزان و تکنسین ها هستند که بتوانند برای منابع، مصارف و مدل سازی، دخل و خرج را برنامه ریزی کنند یعنی بودجه را بنویسند سازمان در این مورد هم تا حد زیادی خالی شده و لازم است آنها را برگردانیم. همچنین چهارمین بخش، گروه تلفیق هستند یعنی تفاوت بین گروه‌ها را به نقطه مشترکی رسانده و به آنها برایند بدهد.این درحالی است که تاکنون چنین مجموعه ای کاملی نداشته‌ایم.

این اقتصاددان این را هم تاکید کرد که سازمان برنامه باید به حدی قدر بوده و مختار باشد که بتواند با احساس تکلیف و تشخیص ریشه معضلات به حل آن ورود پیدا کند.

توصیه برای بودجه

به گزارش ایسنا، در حالی یکی از مسایلی که رییس سازمان آن را مدنظر قرار خواهد داد بودجه و برنامه است که ستاری فر در این باره نیز توصیه می کند که به بحث بودجه وارد نشود، بلکه به طور جدی به برنامه ورود پیدا کند.چرا که بودجه برنامه ای یکساله است که تا این مرحله مربوط به دولت است، اما نباید به موافقت نامه و نحوه هزینه کرد وارد شود. اگر قرار باشد سازمان مدریریت وارد جزییات شود کوته نگر خواهد شد و جهت ها را از دست می‌دهد نه تنها خود به انحراف رفته بلکه دستگاه ها را نیز به انحراف می کشد چون وقتی به اعداد بودجه وارد شدیم وزارتخانه ها هم درگیر این موضوع و کسری های آن شده و از مسیر و وظیفه اصلی خارج شدند.

وی همچنین از مهمترین بخش‌هایی که باید رییس سازمان برنامه مد نظر قرار دهد رامشخص کردن چگونگی تقسیم کار ملی و استانی برشمرد و گفت که باید تعیین شود که می خواهد تمامی امور در دست این سازمان قرار گیرد و یا بودجه‌ را بین استان‌ها پخش کند، یعنی استانها قدرت پیدا کنند از این رو سازمان برنامه باید بودجه را استانی کند.

رییس سابق سازمان مدیریت و برنامه ریزی اشاره‌ای هم به نحوه ادغام دو معاونت برنامه ریزی و معاونت توسعه مدیریت داشد و یادآور شد که اگر قرار است بار دیگر امور استخدامی و اداری با برنامه و بودجه ادغام شود باید بخش امور اداری و استخدامی سازمان برنامه نظام سازی کند به عبارتی دیگر مشخص شود که انتظار از سازمانها چیست و قدرت بین شهرستانها و استانها چگونه تقسیم شود؟

سازمان مدیریت سبک شود

اما رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نسبت به سبک سازی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و تعیین تکلیف رابطه این سازمان با واحدهای استانی تأکید دارد.

تاجگردون گفته که سازمان مدیریت در مقابل نقاط قوت، نقاط ضعفی هم داشته و کسی نمی‌تواند این را کتمان کند. یکی از این ضعف‌ها سنگینی این سازمان بود به نحوی که موضوعات غیرمرتبط به بودجه و برنامه به این سازمان اضافه شده و سازمان را سنگین کرده در نتیجه رفتار آن قدری به واسطه این سنگینی مداخله جویانه می‌شد.

وی همچنین با اعتقاد به اینکه تشکیلات جدیدی که با عنوان سازمان مدیریت به راه می‌افتد باید به سبک سازی این سازمان توجه کند افزود: این در حالی است که عدم وابستگی و عدم ارتباط با واحدهای استانی ازدیگر ضعف‌های سازمان مدیریت و برنامه ریزی است از این رو باید در ساختار جدید رابطه سازمان مدیریت با استان‌ها تعیین تکلیف شود و تفویض اختیارهای مجددی به استان‌ها صورت گیرد تا مشخص شود چه کسی باید پاسخگو باشد.