معادله ساده و بازیگران پیچیده
گروه سیاسی- حنیف غفاری، وزرای امور خارجه کشورهای 1+5 یک به یک راهی هتل کوبورگ وین می شوند تا در فاصله کمتر از 72 ساعت تا فرا رسیدن ضرب الاجل زمانی دوم تعیین شده پس از امضای توافقنامه ژنو با یکدیگر بر سر رسیدن به توافق نهایی رایزنی کنند. ترسیم مختصات نقطه ای که هم اکنون ایران و اعضای 1+5 در آن قرار دارند، با توجه به سه شاخصه مهم یعنی " قدر متیقنهای موجود"،" احتمالات پیش رو " و " بستر زمانی مذاکرات" باید سنجیده شود.
به گزارش بولتن نیوز، به عبارت بهتر، جهت ترسیم آنچه در مذاکرات می گذرد، هر سه مولفه مذکور باید به صورت همزمان و موازی در نظر گرفته شود. در این خصوص لازم است نکاتی مدنظر قرار گیرد:
1-قدر متیقنهای موجود در مذاکرات وین یکی "پیشرفت در کلیات" و دیگری "اختلافات باقیمانده"است. وجه اشتراک اظهارنظرهای صورت گرفته از سوی مقامات غربی و روسی، باقی مانده اختلافاتی است که بدون حل و فصل آنها اساسا امکان رسیدن به توافقی نهایی و قطعی وجود ندارد.در جریان مذاکرات وین 6،یعنی آخرین دور مذاکرات هسته ای قبل از پایان ضرب الاجل زمانی اول توافقنامه ژنو قرار بود رایزنی طرفین در خصوص حل و فصل اختلافات اساسی در حوزه " تعیین نیازهای اساسی" و متغیرهای وابسته به آن مانند میزان و نحوه و درصد غنی سازی و تعداد سانتریفیوژها به بن بست خورد. این اختلاف به حوزه "تحریمها و نحوه رفع آنها" نیز تسری پیدا کرد.پس از برگزاری مذاکرات وین 6، قرار بود در جریان مذاکرات نیویورک ( در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد) و مذاکرات وین 7 و مذاکرات مسقط نقاط اختلافی به صورتی جدی مورد بررسی قرار گرفته و در راستای حل و فصل آنها راهکاری کاربردی و حقوقی ارائه شود. با این حال در جریان رایزنی های فشرده صورت گرفته طی ماههای اخیر، پیشرفت لازم جهت رسیدن طرفین به توافق قطعی و نهایی صورت نگرفته است.تاکید طرفین بر اختلافات اساسی باقیمانده ،آن هم در فاصله کمتر از سه روز تا رسیدن ضرب الاجل سوم آذرماه، نشان از همین واقعیت ملموس دارد.
2-پروسه رسیدن ایران و اعضای 1+5 به توافق نهایی و قطعی کاملا مشخص است. در این خصوص لازم است نخست بر سر همه حوزه های اختلافی میان طرفین " تفاهمی اولیه" صورت گیرد. سپس این " تفاهم اولیه" باید به " جمع بندی مشترک" تبدیل شود و در نهایت این جمع بندی مشترک به " توافقی حقوقی" ختم شود.هم اکنون در برخی حوزه های اختلافی صرفا نوعی " تفاهم اولیه " وجود دارد و این تفاهم اولیه به جمع بندی مشترک و توافق حقوقی ختم نشده است. در برخی حوزه های دیگر مانند نحوه رفع تحریمهای چندجانبه شورای امنیت حتی این تفاهم اولیه نیز تا این لحظه صورت نگرفته است.
3-معادله چند مجهولی شکل گرفته نه معلول پیچیدگی ذاتی مذاکرات هسته ای و نه معلول عوامل فرا زمینی و ماوراءالطبیعی است! "پیچیده سازی مذاکرات هسته ای" فرآیندی است که غرب در سه حوزه " دیپلماسی رسمی"،" دیپلماسی عمومی" و " دیپلماسی پنهان" آن را هدایت می کند. تبدیل کردن معادله ای ساده و گویا به معادله ای چند مجهولی محصول وجود معمایی سخت نبوده و متاثر از بازی پیچیده بازیگران درگیر در صحنه مذاکرات است. بارها عنوان شده است که صورتبندی مذاکرات هسته ای ایران و اعضای 1+5 به هیچ عنوان پیچیده نیست. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک طرف معادله خواستار دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته ای برای تامین نیازهای اساسی کشور است و در مقابل،اعضای 1+5 با نگاهی توسعه طلبانه و منفعت گرایانه در صدد جلوگیری از پیشرفت ایران در این حوزه هستند.ماهیت اختلافات موجود میان ایران و اعضای 1+5 از ابتدا نیز فنی و حقوقی نبوده است. مطالعات ادعایی و گمانه زنی های رسانه ای تاکنون مبنای برخی گزارشهای مغرضانه آژانس بین المللی انرژی اتمی و اعضای 1+5 را در تقابل با برنامه هسته ای صلح آمیز کشورمان را تشکیل داده است.
4-پس از ترسیم وضعیت موجود و چینش قدر متیقنها، به مرحله بررسی احتمالات می رسیم. بدیهی است که در این خصوص باید فاکتور و مولفه "زمان" را نیز در نظر گرفت. 4 احتمال پیش رو طی روزهای آتی عبارتست از: " شکست قطعی مذاکرات"،" رسیدن به توافق قطعی و نهایی"،" رسیدن به توافق موقتی مشابه توافقنامه ژنو" و " توافق بر سر کلیات ". در این میان دو گزینه نخست یعنی شکست قطعی مذاکرات و رسیدن به توافق قطعی و نهایی هر دو منتفی به نظر می رسد.از یک سو اعضای 1+5 رهاسازی مذاکرات را با توجه به پیشرفتهای کلی صورت گرفته غیر موجه می دانند و از سوی دیگر، پیش شرطها و مولفه های لازم در خصوص تحقق توافق نهایی و قطعی که شامل جزئیات نیز باشد عملا امکانپذیر نیست. زیاده خواهی ایالات متحده آمریکا و ناتوانی واشنگتن و دیگر اعضای 1+5 در اتخاذ تصمیمی سیاسی و واقعی که متضمن رسیدن به توافق نهایی باشد اصلی ترین عامل قرار گرفتن در وضعیت معلق موجود است. در چنین شرایطی گزینه های سوم و چهارم یعنی "،" رسیدن به توافق موقتی مشابه توافقنامه ژنو" و " توافق بر سر کلیات " موضوعیت بیشتری پیدا کرده است. به عبارت بهتر، اصلی ترین تفاوت احتمالی مذاکرات وین 6 ( مذاکرات ما قبل فرا رسیدن ضرب الاجل زمانی اول) و مذاکرات کنونی( مذاکرات ماقبل فرا رسیدن ضرب الاجل زمانی دوم )، در " علت تمدید" خواهد بود نه " اصل تمدید". بر این اساس " تمدید ناشی از توافق کلی یا موقت" جایگزین " تمدید ناشی از عدم توافق" خواهد شد. این جایگزینی از یک سو مفید و از سوی دیگر مضر است. جنبه مفید بودن این مسئله را می توان در فرصت یابی برای تمرکز بیشتر بر نقاط اختلافی و پرهیز از هیجان زدگی کاذب در مواجهه با طرف غربی ( به عنوان طرف زیاده خواه) دانست. اما جنبه منفی این موضوع فرسایش در مذاکرات هسته ای و ایجاد اصطحکهای تازه خواهد بود.از سوی دیگر، عدم اتخاذ " تصمیم تعیین کننده " از سوی ایالات متحده آمریکا و درجا زدن نسبی واشنگتن و دیگر اعضای 1+5 در همان نقطه مذاکرات وین 6 گویای عدم آمادگی اعضای 1+5 برای پذیرش حقوق حقه و واقعی ملت ایران است. در چنین شرایطی ضریب عدم اطمینان ایران نسبت به اعضای 1+5 به صورت تصاعدی در حال افزایش است.
5-یکی از اصلی ترین عوامل باقی ماندن اختلافات و کارشکنی اعضای 1+5 در مذاکرات هسته ای، تاثیرگذاری بازیگران مخرب منطقه ای و بین المللی در صحنه مذاکرات است. هشدار محرمانه اخیر مقامات آل سعود به دولت فرانسه در خصوص کاهش خرید تسلیحاتی ریاض از پاریس در صورت امضای توافق هسته ای با ایران و همچنین رایزنی های گسترده رژیم صهیونیستی با مقامات آمریکا و تروییکای اروپایی در خصوص عدم توافق هسته ای با ایران به همراه دهها مورد و مصداق دیگر نشان از ماهیت واقعی بازیگرانی است که در پشت میز مذاکرات و رو به روی دیپلماتهای ما نشسته اند. در این میان متاسفانه نقش منفعلانه دو کشور چین و روسیه و حتی در مواردی نقش بازدارنده مسکو در حل مسائل اختلافی اصلی مانند نحوه تامین نیازهای اساسی ایران و نحوه برداشتن تحریمهای شورای امنیت ( که این مسئله نیز نشات گرفته از محاسبات منفعت گرایانه روسیه و چین است) نیز در ایجاد و استمرار شرایط فعلی بی تاثیر نبوده است. بدیهی است که در چنین شرایطی گارد بسته جمهوری اسلامی ایران در برابر بازیگران مخرب مذاکرات هسته ای باید محکم تر شود. از سوی دیگر، اعضای 1+5 باید نسبت به این نکته آگاه باشند که بازی مخرب آنها در تقابل با حقوق حقه ملت ایران به صورتی جدی از سوی افکار عمومی رصد می شود. بی اعتمادی مطلق نسبت به آمریکا و متحدان اروپایی واشنگتن از یک سو و نگاه پرسشگرایانه جدی از کشورهای روسیه و چین باید در تیم مذاکره کننده هسته ای ما حرف اول و آخر را بزند. عدول از این مبنای رفتاری ،که برگرفته از آموزه های متعالی انقلاب اسلامی ما و فرمایشات امام راحل (ره) و مقام معظم رهبری می باشد منجر به طغیان و زیاده خواهی بیشتر طرف مقابل خواهد شد.
به گزارش بولتن نیوز، به عبارت بهتر، جهت ترسیم آنچه در مذاکرات می گذرد، هر سه مولفه مذکور باید به صورت همزمان و موازی در نظر گرفته شود. در این خصوص لازم است نکاتی مدنظر قرار گیرد:
1-قدر متیقنهای موجود در مذاکرات وین یکی "پیشرفت در کلیات" و دیگری "اختلافات باقیمانده"است. وجه اشتراک اظهارنظرهای صورت گرفته از سوی مقامات غربی و روسی، باقی مانده اختلافاتی است که بدون حل و فصل آنها اساسا امکان رسیدن به توافقی نهایی و قطعی وجود ندارد.در جریان مذاکرات وین 6،یعنی آخرین دور مذاکرات هسته ای قبل از پایان ضرب الاجل زمانی اول توافقنامه ژنو قرار بود رایزنی طرفین در خصوص حل و فصل اختلافات اساسی در حوزه " تعیین نیازهای اساسی" و متغیرهای وابسته به آن مانند میزان و نحوه و درصد غنی سازی و تعداد سانتریفیوژها به بن بست خورد. این اختلاف به حوزه "تحریمها و نحوه رفع آنها" نیز تسری پیدا کرد.پس از برگزاری مذاکرات وین 6، قرار بود در جریان مذاکرات نیویورک ( در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد) و مذاکرات وین 7 و مذاکرات مسقط نقاط اختلافی به صورتی جدی مورد بررسی قرار گرفته و در راستای حل و فصل آنها راهکاری کاربردی و حقوقی ارائه شود. با این حال در جریان رایزنی های فشرده صورت گرفته طی ماههای اخیر، پیشرفت لازم جهت رسیدن طرفین به توافق قطعی و نهایی صورت نگرفته است.تاکید طرفین بر اختلافات اساسی باقیمانده ،آن هم در فاصله کمتر از سه روز تا رسیدن ضرب الاجل سوم آذرماه، نشان از همین واقعیت ملموس دارد.
2-پروسه رسیدن ایران و اعضای 1+5 به توافق نهایی و قطعی کاملا مشخص است. در این خصوص لازم است نخست بر سر همه حوزه های اختلافی میان طرفین " تفاهمی اولیه" صورت گیرد. سپس این " تفاهم اولیه" باید به " جمع بندی مشترک" تبدیل شود و در نهایت این جمع بندی مشترک به " توافقی حقوقی" ختم شود.هم اکنون در برخی حوزه های اختلافی صرفا نوعی " تفاهم اولیه " وجود دارد و این تفاهم اولیه به جمع بندی مشترک و توافق حقوقی ختم نشده است. در برخی حوزه های دیگر مانند نحوه رفع تحریمهای چندجانبه شورای امنیت حتی این تفاهم اولیه نیز تا این لحظه صورت نگرفته است.
3-معادله چند مجهولی شکل گرفته نه معلول پیچیدگی ذاتی مذاکرات هسته ای و نه معلول عوامل فرا زمینی و ماوراءالطبیعی است! "پیچیده سازی مذاکرات هسته ای" فرآیندی است که غرب در سه حوزه " دیپلماسی رسمی"،" دیپلماسی عمومی" و " دیپلماسی پنهان" آن را هدایت می کند. تبدیل کردن معادله ای ساده و گویا به معادله ای چند مجهولی محصول وجود معمایی سخت نبوده و متاثر از بازی پیچیده بازیگران درگیر در صحنه مذاکرات است. بارها عنوان شده است که صورتبندی مذاکرات هسته ای ایران و اعضای 1+5 به هیچ عنوان پیچیده نیست. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک طرف معادله خواستار دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته ای برای تامین نیازهای اساسی کشور است و در مقابل،اعضای 1+5 با نگاهی توسعه طلبانه و منفعت گرایانه در صدد جلوگیری از پیشرفت ایران در این حوزه هستند.ماهیت اختلافات موجود میان ایران و اعضای 1+5 از ابتدا نیز فنی و حقوقی نبوده است. مطالعات ادعایی و گمانه زنی های رسانه ای تاکنون مبنای برخی گزارشهای مغرضانه آژانس بین المللی انرژی اتمی و اعضای 1+5 را در تقابل با برنامه هسته ای صلح آمیز کشورمان را تشکیل داده است.
4-پس از ترسیم وضعیت موجود و چینش قدر متیقنها، به مرحله بررسی احتمالات می رسیم. بدیهی است که در این خصوص باید فاکتور و مولفه "زمان" را نیز در نظر گرفت. 4 احتمال پیش رو طی روزهای آتی عبارتست از: " شکست قطعی مذاکرات"،" رسیدن به توافق قطعی و نهایی"،" رسیدن به توافق موقتی مشابه توافقنامه ژنو" و " توافق بر سر کلیات ". در این میان دو گزینه نخست یعنی شکست قطعی مذاکرات و رسیدن به توافق قطعی و نهایی هر دو منتفی به نظر می رسد.از یک سو اعضای 1+5 رهاسازی مذاکرات را با توجه به پیشرفتهای کلی صورت گرفته غیر موجه می دانند و از سوی دیگر، پیش شرطها و مولفه های لازم در خصوص تحقق توافق نهایی و قطعی که شامل جزئیات نیز باشد عملا امکانپذیر نیست. زیاده خواهی ایالات متحده آمریکا و ناتوانی واشنگتن و دیگر اعضای 1+5 در اتخاذ تصمیمی سیاسی و واقعی که متضمن رسیدن به توافق نهایی باشد اصلی ترین عامل قرار گرفتن در وضعیت معلق موجود است. در چنین شرایطی گزینه های سوم و چهارم یعنی "،" رسیدن به توافق موقتی مشابه توافقنامه ژنو" و " توافق بر سر کلیات " موضوعیت بیشتری پیدا کرده است. به عبارت بهتر، اصلی ترین تفاوت احتمالی مذاکرات وین 6 ( مذاکرات ما قبل فرا رسیدن ضرب الاجل زمانی اول) و مذاکرات کنونی( مذاکرات ماقبل فرا رسیدن ضرب الاجل زمانی دوم )، در " علت تمدید" خواهد بود نه " اصل تمدید". بر این اساس " تمدید ناشی از توافق کلی یا موقت" جایگزین " تمدید ناشی از عدم توافق" خواهد شد. این جایگزینی از یک سو مفید و از سوی دیگر مضر است. جنبه مفید بودن این مسئله را می توان در فرصت یابی برای تمرکز بیشتر بر نقاط اختلافی و پرهیز از هیجان زدگی کاذب در مواجهه با طرف غربی ( به عنوان طرف زیاده خواه) دانست. اما جنبه منفی این موضوع فرسایش در مذاکرات هسته ای و ایجاد اصطحکهای تازه خواهد بود.از سوی دیگر، عدم اتخاذ " تصمیم تعیین کننده " از سوی ایالات متحده آمریکا و درجا زدن نسبی واشنگتن و دیگر اعضای 1+5 در همان نقطه مذاکرات وین 6 گویای عدم آمادگی اعضای 1+5 برای پذیرش حقوق حقه و واقعی ملت ایران است. در چنین شرایطی ضریب عدم اطمینان ایران نسبت به اعضای 1+5 به صورت تصاعدی در حال افزایش است.
5-یکی از اصلی ترین عوامل باقی ماندن اختلافات و کارشکنی اعضای 1+5 در مذاکرات هسته ای، تاثیرگذاری بازیگران مخرب منطقه ای و بین المللی در صحنه مذاکرات است. هشدار محرمانه اخیر مقامات آل سعود به دولت فرانسه در خصوص کاهش خرید تسلیحاتی ریاض از پاریس در صورت امضای توافق هسته ای با ایران و همچنین رایزنی های گسترده رژیم صهیونیستی با مقامات آمریکا و تروییکای اروپایی در خصوص عدم توافق هسته ای با ایران به همراه دهها مورد و مصداق دیگر نشان از ماهیت واقعی بازیگرانی است که در پشت میز مذاکرات و رو به روی دیپلماتهای ما نشسته اند. در این میان متاسفانه نقش منفعلانه دو کشور چین و روسیه و حتی در مواردی نقش بازدارنده مسکو در حل مسائل اختلافی اصلی مانند نحوه تامین نیازهای اساسی ایران و نحوه برداشتن تحریمهای شورای امنیت ( که این مسئله نیز نشات گرفته از محاسبات منفعت گرایانه روسیه و چین است) نیز در ایجاد و استمرار شرایط فعلی بی تاثیر نبوده است. بدیهی است که در چنین شرایطی گارد بسته جمهوری اسلامی ایران در برابر بازیگران مخرب مذاکرات هسته ای باید محکم تر شود. از سوی دیگر، اعضای 1+5 باید نسبت به این نکته آگاه باشند که بازی مخرب آنها در تقابل با حقوق حقه ملت ایران به صورتی جدی از سوی افکار عمومی رصد می شود. بی اعتمادی مطلق نسبت به آمریکا و متحدان اروپایی واشنگتن از یک سو و نگاه پرسشگرایانه جدی از کشورهای روسیه و چین باید در تیم مذاکره کننده هسته ای ما حرف اول و آخر را بزند. عدول از این مبنای رفتاری ،که برگرفته از آموزه های متعالی انقلاب اسلامی ما و فرمایشات امام راحل (ره) و مقام معظم رهبری می باشد منجر به طغیان و زیاده خواهی بیشتر طرف مقابل خواهد شد.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
