دوره اصلاحات زمان افول عکاسی مستند بود

گروه فرهنگ و هنر، روشن نوروزی معتقد است، با ظهور دولت اصلاحات در اواسط دهه 70 و فعالیت عکاسان در مطبوعات و خبرگزاری‌ها، عکاسی مستند اجتماعی از دوره طلایی خود فاصله گرفت.

به گزارش بولتن نیوز، این عکاس به بهانه برگزاری سومین نمایشگاه پروژه عکاسی «تداوم» در اردیبهشت ماه، در گفت‌وگویی، اظهار کرد: عکاسی مستند اجتماعی در دهه‌ 60 تا اواسط دهه 70 دوران درخشانی را به خود دید. در اواسط دهه 70 و با ظهور دولت اصلاحات و فعالیت چشمگیر مطبوعات که از آن به عنوان «بهار مطبوعات» یاد می‌شود، بسیاری از عکاسان قدرتمند در حوزه عکاسی مستند اجتماعی به سمت روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها رفتند و حوزه مستند خیلی ناگهانی جایش را با حوزه عکاسی خبری عوض کرد.

او افزود: خیلی از عکاسانی که غم نان داشتند به دلیل فضای نامناسب مالی و اقتصادی عکاسی مستند اجتماعی، خیلی سریع جذب عکاسی خبری شدند. همین مسئله باعث شد که در یک مقطعی عکاسی مستند به شدت دچار رکود و افول شود. شهرت و پول بیشتر در عکاسی خبری موجب شد عکاسان ما به این حوزه گرایش بیشتری داشته باشند و کارهای مستند خود را نهایتا در یکی دو نمایشگاه به نمایش بگذارند که آن‌طور که باید و شاید دیده نمی‌شد.

نوروزی در ادامه گفت: زرق و برق، سر و صدا و بازتابی که در عکاسی خبری هست در عکاسی مستند وجود ندارد. با اینکه عکاسی خبری هم سختی‌ها و ویژگی‌های خاص خود را دارد اما پیچیدگی‌های عکاسی مستند اجتماعی، این حوزه را از سایر حوزه‌های عکاسی متمایز کرده است. همین چند روز پیش بود که عکس‌های آرش خاموشی از مراسم بخشش جوان محکوم به اعدام در شهرستان نور سروصدای زیادی به پا کرد و عکس‌ها به سرعت در فضاهای مجازی منتشر و دیده شد.

او همچنین عنوان کرد: دهه 80 و 90 دوران افول عکاسی مستند اجتماعی بود. در دوره‌ای سرویس عکس خبرگزاری‌هایی چون ایسنا و فارس رقابت فشرده‌ای را آغاز کردند و این باعث شد عکاسانی که پیش از این کارهای شاخصی در زمینه مستند داشتند به عکاسی خبری و حضور در خبرگزاری‌ها و مطبوعات روی بیاورند.

این عکاس درباره برگزاری نمایشگاه «تداوم» نیز گفت: سومین نمایشگاه پروژه عکاسی «تداوم» به مناسبت بازگشایی گالری «شماره 6» در مکان جدید و با حضور عکاسان صاحب‌نام در حوزه عکاسی مستند اجتماعی 26 اردیبهشت‌ماه افتتاح می‌شود. پروژه «تداوم» به طور تخصصی به عکاسی مستند اجتماعی می‌پردازد. آغاز این پروژه خیلی جدی نبود اما رفته‌رفته شکل و ساختار منظمی پیدا کرد. پیش از این نخستین دوره این نمایشگاه با موضوع عکاسی مستند دوره قاجار با کنتخبی از عکس‌های آرشیوهای شخصی برگزار شد. دومین دوره هم مربوط به عکس‌های مستند اجتماعی دهه‌های 40 و 50 شمسی بود که آثار بیش از 20 عکاس مطرح مستند اجتماعی در آن به نمایش گذاشته شد.

نوروزی ادامه داد: نمایشگاهی که امسال برگزار می‌شود، سومین دوره پروژه «تداوم» است که به عکس‌های مستند اجتماعی دهه‌های 60 و 70 در ایران می‌پردازد. در این نمایشگاه که تا دوم خردادماه میزبان علاقه‌مندان خواهد بود 18 عکاس با آثارشان حضور خواهند داشت. گالری «شماره 6» تنها گالری در ایران است که نگاهی ویژه به عکاسی مستند اجتماعی دارد. در جایزه عکس شید هم از این گالری به دلیل فعالیتش در این زمینه تقدیر شد.

او به اهمیت برگزاری این نمایشگاه اشاره و اظهار کرد: برگزاری این نمایشگاه از چند جنبه حائز اهمیت است. تاثیر بسیاری از اسامی و نام‌های بزرگ نسل قبل عکاسی، باعث ورود افراد زیادی به عکاسی اجتماعی در نسل‌های بعد شد. برگزاری این نمایشگاه نوعی ادای دین نسل جدید به عکاسان نسل قبل است. ما شاگردی عکس‌های آن‌ها را کردیم.

نوروزی افزود: از دیگر موارد قابل توجه این نمایشگاه، نمایش عکس‌هایی است که نسل جدید آن‌ها را کمتر دیده‌اند. خیلی از ما عکس‌های نسل قبل را که آثار درخشانی در زمینه عکاسی مستند اجتماعی بودند هنوز ندیده‌ایم. اینکه ما امروز شاهد کپی کردن آثار قدیمی‌ها توسط نسل جوان هستیم به دلیل همین مهجورماندگی آثار نسل قبل است. خیلی از کسانی که فکر می‌کنند در محتوا و استایل عکاسی مستند نوآوری می‌کنند خبر ندارند که پیش از این کسانی بودند که این راه را رفته‌اند و عکس‌های قابل توجهی در این زمینه در آرشیوهای مختلف وجود دارد.

این عکاس خاطر نشان کرد: چندی پیش که با یکی از دوستان عکس‌های کتاب دوسالانه عکاسی دهه 70 را می‌دیدیم متوجه شدم عکس‌های قوی و خوبی در زمینه مستند کار شده که متأسفانه خیلی‌ها هنوز آن را ندیده‌اند. چون کتاب‌ها تجدید چاپ نشد هنوز عکس‌های امید صالحی و مسعود خامسی‌پور و ساسان مؤیدی دیده نشده است. برگزاری این نمایشگاه نوعی تلنگر به بچه‌های نسل حالاست که بتوانند به لحاظ مفهوم و موضوع عکس‌هایی بگیرند که 20 سال پیش گرفته نشده‌اند و نوآوری واقعی در کارهایش داشته باشند.