چرا پیشرفت درون‌زا؟

گروه فرهنگی - سیّدمجتبی نعیمی: رهبر معظم انقلاب روز گذشته با جوانان نخبه‌ی کشور دیدار داشتند. دیداری که در آن، سخنان بسیار مهمی مطرح و به نوعی زیربنای پیشرفت علمی کشور معرفی شد. هرچند پرداختن به همه‌ی بخش‌های این بیانات باعث طولانی شدن کلام می‌شود اما به اندازه‌ی فرصت اندک این مقاله، به مهمترین بخش این صحبت‌ها خواهیم پرداخت. به نظر می‌رسد اشاره‌ی رهبر انقلاب به اهمیت درون‌زا بودن پیشرفت علمی کشور را باید از جمله ویژه‌ترین بخش‌های بیانات دیروز رهبر انقلاب دانست:

به گزارش بولتن نیوز «علت آنکه "پیشرفت علمی"، گفتمان اصلی کشور قرار گرفته این است که پیشرفت واقعی، بدون پیشرفت علمی و فناوری امکان پذیر نیست. البته این پیشرفت علمی نیز باید درون‌زا و متکی به استعدادهای درونی باشد زیرا حرکت، جهش و رشد علمی از درون، زمینه ساز وزانت، اعتبار، ارزش و ابهت کشور و ملت است.»

البته پیشرفت درون‌زا به معنی قهر کردن با دنیا و عدم استفاده از تجارب علمی، فنی و تکنولوژیکی سایر کشورها نیست. بلکه منظور از آن، عدم وابستگی به انتقال علوم از سایر مناطق دنیا به کشور و توجه اولیه و اساسی به تولید علم و صنعتی کردن آن در داخل کشور است:

«درون زا بودن پیشرفت علمی، امکان تعامل محترمانه و برابر علمی و فناوری با کشورهای دیگر را فراهم می‌کند ... نخبگان جوان و همه‌ی مسئولان و ملت ایران بدانند که تمرکز اصلی جبهه‌ای که امروز در مقابل نظام اسلامی قرار گرفته، جلوگیری از قدرتمند شدن علمی و فناوری ایران است.»

اما بیایید کمی در این مورد صحبت کنیم که چرا راهبرد پیشرفت‌ علمی کشور را باید در راستای "پیشرفت درون‌زا" تعریف کرد؟ اینکه مدل دیگر پیشرفت علمی که ورود دانش از سایر نقاط کشور به داخل است، چه مسائلی را می‌تواند برای ما ایجاد کند؟ اگر بخواهیم به این سوال جواب دهیم می‌توانیم حداقل دو عامل اساسی را در تبیین اتخاذ این رهیافت ذکر کنیم:

1. کینه‌ی قدیمی دشمنان ایران و اسلام به پیشرفت آنها:

امروزه بر کمتر کسی این مقوله پنهان مانده است که از قدیم الایام، دشمنان ایران چشم دیدن پیشرفت این سرزمین را نداشتند. از تحقیقات گسترده‌ای که تاریخ دانان درباره‌ی نفوذ یهودیان در دربار سلاطین ایرانی و تمدن‌های رقیب داشتند تا بعد از ورود اسلام و طمع ملل دیگر به کشوری که مهد تمدن اسلامی بوده و همین سی چهل سال اخیر که انقلاب اسلامی باعث ظهور قدرت جدیدی در منطقه شده است، همگی گواه دشمنی تاریخی چپاول‌گرانی‌ست که نمی‌خواستند ایران و اسلام پیشرفت کند.

حال اگر در این روزگار که شرایط بسیار تغییر کرده و با مرارت‌هایی که در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در کشور بر سر موضوع پیشرفت علمی کشیده شده، چشم امیدمان به انتقال علم از سایر مناطق جهان به ایران باشد، باید بیم هر نوع توطئه و کارشکنی را داد. هرچند قرار نیست با چشم سوظن به دنیا نگاه کنیم، اما باید پذیرفت در دنیایی که همه‌ی کشورها رفتارهای‌شان بر اساس منافع خودشان تعریف می‌کنند، اگر روزی این منفعت ایجاب کند که متحد تکنولوژیکی ایران تبدیل به دشمن آن شود، حتما این اتفاق می‌افتد. پس باید به قول معروف خودمان درست و حسابی مراقب دارایی‌های‌مان باشیم تا دیگران را دزد نسازیم.

2. انتقال ارزش‌های فرهنگی مغایر با جامعه‌‌ی ایرانی:

همه می‌دانیم هر محصول صنعتی که نتیجه‌ی فرایندهای علمی و تکنولوژیکی مختلف است، با خودش فرهنگ مخصوص به خود را می‌آورد. مثال ساده‌اش همین تلفن همراه است که حقیقتا بر سبک زندگی همه‌ی ما تأثیر گذاشته. و یا مثال جدی‌تر و در عین حال خطرناک‌ترش، وسایل دیجیتالی پوشیدنی مثل عینک‌ها و ساعت‌های هوشمند است که علاوه بر تغییر بنیادی‌تر سبک زندگی، توانایی عبور بیشتری از خط قرمزهای جامعه‌ی ایرانی را دارد.

حال اگر ما دست روی دست بگذاریم و اجازه دهیم تا سال‌های بعد، این کشورهای دیگر باشند که برای ما کالا تولید کنند، معلوم است که باید قید فرهنگ و اخلاق ایرانی و اسلامی خود را بزنیم. در حالی که اگر این جریان معکوس شود، علاوه بر حفظ هویت تاریخی و اجتماعی خود می‌توانیم صادر کننده‌ی نظام ارزشی‌مان به دنیا باشیم. انصافا اگر از منظر صدور انقلاب به این مقوله بنگرید، متوجه می‌شوید که در دنیای آینده، یکی از روش‌های صدور انقلاب اسلامی حتما از کانال پیشرفت علمی و تولیدات تکنولوژیکی متناسب با ارزش‌های دینی و انقلابی ما خواهد گذشت.