راه نجات هوای کلان‌شهرها: پایان گرمایش گازی، آغاز برقی‌سازی هوشمند

گروه اجتماعی: در دهه‌های اخیر، سیاست گازرسانی گسترده به کلان‌شهرهای ایران با هدف تأمین گرمایش خانگی و صنعتی، به‌عنوان راهکاری اقتصادی و در دسترس تلقی می‌شد. اما امروز، با تشدید بحران آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی، این سیاست نه‌تنها ناکارآمد، بلکه به‌نوعی ضد توسعه پایدار ارزیابی می‌شود. پدیده‌ی اینورسیون (وارونگی دما) که در فصول سرد سال در تهران، مشهد، اصفهان و سایر کلان‌شهرها رخ می‌دهد، باعث حبس آلاینده‌ها در لایه‌های پایین جو شده و تنفس را برای میلیون‌ها شهروند دشوار می‌سازد.

به گزارش بولتن نیوزدر این میان، یکی از عوامل اصلی تشدید آلودگی، احتراق گاز طبیعی در واحدهای گرمایشی خانگی و تجاری است. برخلاف تصور رایج، گاز طبیعی نیز در فرآیند سوختن، مقادیر قابل‌توجهی دی‌اکسیدکربن، اکسیدهای نیتروژن و ذرات معلق تولید می‌کند. این آلاینده‌ها در شرایط اینورسیون، به‌جای صعود به لایه‌های بالایی جو، در سطح شهر باقی می‌مانند و موجب افزایش بیماری‌های تنفسی، قلبی و مرگ‌ومیر زودرس می‌شوند

راهکار چیست؟ تجربه‌ی کشورهای پیشرو مانند آلمان نشان می‌دهد که تولید گرما در نیروگاه‌های دور از شهر و انتقال آن از طریق شبکه‌های برق یا آب گرم، راهی مؤثر برای کاهش آلودگی در مراکز جمعیتی است. در این مدل، گاز یا سایر سوخت‌ها در نیروگاه‌های خارج از شهر سوزانده می‌شوند و انرژی حاصل، به‌صورت برق یا آب گرم به منازل و ادارات منتقل می‌شود. این روش نه‌تنها بهره‌وری انرژی را افزایش می‌دهد، بلکه امکان کنترل و فیلتر آلاینده‌ها در مبدأ را فراهم می‌سازد

در کنار اصلاح سیاست گرمایش، برقی‌سازی ناوگان حمل‌ونقل شهری نیز ضرورتی انکارناپذیر است. خودروهای بنزینی و دیزلی، سهم عمده‌ای در تولید گازهای آلاینده دارند. جایگزینی این وسایل با خودروهای برقی، به‌ویژه در ناوگان تاکسی، اتوبوس و حمل‌ونقل عمومی، می‌تواند به‌طور مستقیم کیفیت هوا را بهبود بخشد. اما این تحول نیازمند زیرساخت گسترده‌ای از ایستگاه‌های شارژ سریع و هوشمند است که در حال حاضر در ایران بسیار محدود است

در نهایت، سیاست‌گذاران باید بپذیرند که ادامه‌ی مسیر فعلی، به معنای تداوم بحران سلامت، کاهش بهره‌وری اقتصادی و افزایش نارضایتی عمومی است. تغییر الگوی گرمایش شهری از گاز به برق، توسعه‌ی انرژی‌های تجدیدپذیر، و سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل برقی، نه‌تنها راهی برای نجات هوای کلان‌شهرهاست، بلکه گامی در جهت توسعه‌ی پایدار، عدالت زیست‌محیطی و آینده‌ای سالم‌تر برای نسل‌های بعدی است.