تخریب حمام تاریخی ربع رشیدی تبریز در سکوت نهادهای مسئول / یکی از ارزشمندترین بخش‌های میراث غازانی از بین رفت

به گزارش بولتن نیوز، توفیق وحید آذر: تبریز – در حالی که چند هفته از تخریب حمام تاریخی ربع رشیدی (حمام بیلانکوه) می‌گذرد، سکوت نهادهای علمی، فرهنگی و اجرایی استان نسبت به نابودی این اثر متعلق به دوره غازان‌خان و خواجه رشیدالدین فضل‌الله، با انتقاد کارشناسان میراث فرهنگی مواجه شده است.

این حمام که بخشی از مجموعه تاریخی و موقوفه ربع رشیدی به‌شمار می‌رفت، با استناد به پروانه ساخت صادرشده برای احداث بنای چندطبقه از سوی شهرداری تبریز، توسط ماشین‌آلات سنگین تخریب شد. چند سال قبل نیز تلاش ناموفقی برای تخریب این اثر صورت گرفته بود.

سکوت دستگاه‌ها؛ از میراث تا اوقاف و دانشگاه

به‌رغم اهمیت بالای این بنای تاریخی، هیچ‌یک از نهادهای مسئول از جمله سازمان میراث فرهنگی، اداره اوقاف، دانشگاه تبریز و مجموعه احیای ربع رشیدی تاکنون موضع رسمی مؤثری در خصوص این تخریب بیان نکرده‌اند؛ موضوعی که واکنش منفی فعالان فرهنگی و متخصصان حوزه میراث را در پی داشته است.

طبق مستندات موجود، بخش‌هایی از محوطه حمام متعلق به موقوفات ربع رشیدی دارای وقف‌نامه معتبر و تنفیذشده است و کارشناسان معتقدند اداره کل اوقاف باید پیش از اقدام به تخریب، در موضوع وقفیت ملک بررسی و ورود می‌کرد.

یک «جواهر» دیگر از تبریز حذف شد

با تخریب این حمام، فهرست آثار تاریخی از بین رفته تبریز بار دیگر طولانی‌تر شد؛ فهرستی که پیش‌تر آثاری همچون پل ونیار، عمارت بانک شاهی در کوچه برق لامع و ساختمان کنسولگری آلمان را نیز در خود دارد.

یک کارشناس میراث فرهنگی اظهار کرد:

"در فرض محالِ محق بودن مالک برای تخریب، نهادهای شهری می‌توانستند با خرید ملک یا توافق مالی، این اثر ارزشمند را برای شهر حفظ کنند. این نوع مدیریت میراث، نیازمند تصمیم‌گیری هوشمندانه و احساس مسئولیت اجتماعی است."

انتقاد از اولویت‌بندی شهرداری

در حالی‌که شهرداری تبریز طی ماه‌های اخیر هزینه‌های سنگینی برای تعویض گسترده جدول‌ها و آسفالت خیابان‌ها انجام داده، حتما جلوگیری از تخریب این حمام می‌توانست با هزینه‌ای کمتر از این پروژه‌ها ممکن باشد.

مطالبه عمومی: شفاف‌سازی و پاسخگویی

با توجه به جایگاه تاریخی ربع رشیدی به‌عنوان نخستین «دانشگاه بین‌المللی» جهان اسلام و نقش خواجه رشیدالدین در تاریخ علمی تبریز، فعالان فرهنگی خواستار شفاف‌سازی فرآیند صدور پروانه، بررسی وضعیت وقفیت، و توضیح نهادهای مسئول درباره عدم اقدام پیشگیرانه شده‌اند.

به گفته آنان، "حفظ ثروت‌های تاریخی یک شهر، مطالبه‌ای طبیعی و حداقلی است؛ به‌ویژه زمانی که مدیران و نهادها عنوان مسئولیت فرهنگی و شهری بر دوش دارند".