سربلندی ذوب آهن اصفهان، سربلندی ملت بزرگ ایران است

به گزارش بولتن نیوز - دکتر مجید مرادیان روزنامه نگار نوشت، ذوب آهن اصفهان به عنوان اولین صنعت فولاد و میراث ارزشمند ملی کشورمان، در طی ۵۸ سال قدمت و عمر با برکت خود، تا کنون دستاورد های بزرگ و مهمی را برای کشور و ملت بزرگ ایران به همراه داشته است. 

این شرکت به‌عنوان اولین و بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد ساختمانی و ریل در ایران شناخته می‌شود. با توجه به شرایط فعلی این «مادر صنعت»و ضرورت یاد آوری نقش و افتخارات آن در طی بیش از نیم قرن و پرداختن به مواردی از مشکلات و تنگناها و راهکارها، مطالبی جهت آگاهی بیشتر ملت بزرگ ایران، دولت مردان و تصمیم سازان مطرح می گردد:

«ذوب‌آهن اصفهان، ستون فقرات فولاد و سدّ تاریخی صنعت نوین ایران.»

تفسیر این مجتمع بزرگ صنعتی را می‌توان از دو منظر اصلی «تاریخی و ملی» و «اقتصادی و زیرساختی» بررسی کرد:

۱ *. تفسیر تاریخی و ملی* :

زایش صنعت نوین و پایه‌گذار زیرساخت: 

ذوب‌آهن اصفهان صرفاً یک کارخانه نیست؛ بلکه یک نقطه عطف و نماد آغازگر عصر صنعتی شدن ایران است. این شرکت که در دهه ۱۳۴۰ با همکاری اتحاد جماهیر شوروی ساخته شد، نخستین کارخانه فولادسازی کشور بود که مفهوم تولید انبوه فولاد و مصالح ساختمانی مدرن را به ایران آورد.

قبل از ذوب‌آهن، ایران فاقد زیرساخت تولید فولاد ساختمانی و ریل بود. با آغاز تولید در این شرکت، ایران از وابستگی کامل به واردات در تأمین مصالح حیاتی مانند تیرآهن و میلگرد رهایی پیدا کرد.

این مجموعه عظیم نه تنها صنعتی بود، بلکه یک مرکز آموزشی و انتقال فناوری نیز محسوب می‌شود و برای دهه‌ها، مرجع تربیت نیروی متخصص در حوزه متالورژی و فولاد در کشور بوده است.

۲ *. تفسیر اقتصادی و زیرساختی* :

- تولیدکننده ریل و سازه:

 این شرکت تنها تولیدکننده ریل راه‌آهن (قطارهای باری و مسافری) در ایران است. این انحصار، نقش حیاتی در توسعه زیرساخت حمل‌ونقل ریلی کشور دارد

از نظر اقتصادی، ذوب‌آهن اصفهان همواره یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مقاطع فولادی سنگین در ایران بوده است. تخصص این شرکت در تولید محصولات استراتژیک، اهمیت آن را دوچندان می‌کند.

- تأمین‌کننده ساخت‌وساز: 

تولید انواع تیرآهن، میلگرد و شمش، ذوب‌آهن را به یکی از ارکان اصلی صنعت ساخت‌وساز ایران تبدیل کرده است و محصولات آن بخش عظیمی از پروژه‌های عمرانی بزرگ کشور را تأمین می‌کند.

به حقیقت می توان گفت: ذوب‌آهن اصفهان همواره بیش از یک شرکت بوده و این مجموعه بزرگ ملی، تاریخ، اقتصاد و زیرساخت ایران مدرن را با هم درآمیخته است.

- دانشگاه بزرگ صنعتی:

این مجتمع بزرگ صنعتی به عنوان قلب تپنده، خط اول جبهه صنعت کشور و مرجع و کانون اصلی صنعتی شدن ایران، از ابتدای عملیات ساخت و راه اندازی تا کنون به یک دانشگاه بزرگ صنعتی و تخصصی، نیروها و متخصصین بسیار زیادی را که از همه نقاط مختلف کشور پذیرای آنها بود، تربیت نموده و تحویل جامعه بزرگ و سرافراز ایران نموده است.

گرچه در این مسیر با فراز و نشیب های مختلف، و گاهی سخت روبرو شده، اما با دستان توانمند مدیران و کارکنان سخت کوش خود، همواره از چالش‌ها و تنگناها عبور کرده است. هم اکنون نیز در این شرایط سخت با پیگیری های بی وقفه مدیریت و همدلی و همت جهادی کارکنان، بار  دیگر روزنه های امید در حال خود نمایی است.

تاریخ پر افتخار ذوب آهن اصفهان نشان داده که مشکلات و تنگناهای موجود همچون گذشته قابل حل است و این مجتمع بزرگ صنعتی همواره در طراز یک بنگاه مهم و استراتژیک ملی بوده و خواهد بود.

مدیریت عالی این شرکت سعی دارد با بهره گیری از همه ظرفیت ها و همکاری و همدلی همه کارکنان بتواند بر مشکلات فائق آید.

با بررسی وضعیت فعلی ذوب آهن اصفهان علیرغم همه مشکلات و تنگناهای موجود، اهداف و  اقدامات قابل توجهی  در جهت برون رفت تا رسیدن به نتیجه مطلوب در حال انجام است.

چند ویژگی کلیدی 

- ذوب‌آهن اصفهان صرفاً یک کارخانه نیست؛ بلکه یک نقطه عطف و نماد آغازگر عصر صنعتی شدن ایران است
-دارای غنی‌ترین تاریخچه و انباشت دانش فنی (قطب آموزش صنعتی):

اهمیت قدمت و تجربه به‌ عنوان اولین کارخانه ذوب فلزات در ایران (دهه ۴۰ شمسی)، نشان می دهد این دانشگاه صنعتی بزرگ دارای غنی‌ترین تاریخچه و انباشت دانش فنی در حوزه فولاد کشور است. به‌ واسطه سابقه طولانی، مرکز تربیت نیروهای متخصص، مهندسین متالورژی و کارگران ماهر برای کل صنعت فولاد ایران بوده است. و برآورد می شود تا کنون بیش از ۱۲۰هزار نفر از سراسر کشور آموزش تخصصی دیده اند.

 مزیت کوره بلند

این شرکت در فرآیند تولید فولاد از روش کوره‌بلند استفاده می‌کند. این روش قدیمی و تثبیت‌شده، آن را قادر به تولید مقاطع سنگین‌تر و با استانداردهای خاص می‌کند که در روش‌های دیگر (مانند کوره‌های القایی) دشوار است.تنوع محصولات سنگین، متخصص در تولید مقاطع سنگین ساختمانی (مانند تیرآهن‌های بال‌پهن و انواع خاص پروفیل‌ها) است که برای سازه‌های عظیم و پل‌سازی‌ها ضروری هستند.

صادرات محور

بخش قابل توجهی از تولیدات خود را به بازارهای بین‌المللی صادر می‌کند و به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان مهم ارز برای کشور عمل می‌کند.

نگاهی به مهم‌ترین دستاوردهای ملی ذوب آهن اصفهان 

دستاوردهای این شرکت صرفاً اقتصادی نیستند، بلکه تأثیر مستقیمی بر توسعه زیرساختی و ملی کشور داشته‌اند.

۱. خودکفایی در ریل و شبکه ریلی کشور
۲. تأمین مصالح ساختمانی بزرگ‌ترین پروژه‌ها، تقریباً تمام پروژه‌های بزرگ زیرساختی. این شرکت عملاً بنیان‌گذار فیزیکی معماری و صنعت مدرن ایران بوده است.

۳. تبدیل اصفهان به قطب فولاد ایران

راه‌اندازی ذوب‌آهن در دهه چهل، زیربنای شکل‌گیری خوشه صنعتی بزرگ فولاد در منطقه اصفهان شد. این امر منجر به ایجاد اشتغال گسترده، توسعه شهرهای اطراف کارخانه (مانند زرین‌شهر) و شکل‌گیری یک اکوسیستم صنعتی منسجم در این استان شد.

۴. اولین در صادرات محصولات فولادی

در سال‌های مختلف، ذوب‌آهن  به دلیل کیفیت برتر محصولات فولادی یکی از شرکت‌های پیشرو در صادرات فولاد و مقاطع فولادی بوده است. این دستاورد به معنای کسب استانداردهای بین‌المللی و توانایی رقابت در بازارهای جهانی است که اعتبار ملی و صنعتی کشور را ارتقاء بخشیده است.

به طور خلاصه، ذوب‌آهن اصفهان همواره بیش از یک شرکت بوده؛ این مجموعه تاریخ، اقتصاد و زیرساخت ایران مدرن را با هم درآمیخته است.

مهمترین مشکلات فعلی ذوب آهن و راه های برون رفت

برای بررسی مهمترین مشکلات فعلی شرکت ذوب‌آهن اصفهان و یافتن راهکارهای برون‌رفت، نیازمند تحلیل دقیق‌ از وضعیت فعلی و چالش‌های پیش روی این صنعت هستیم.

مهمترین مشکلات فعلی

- فرسودگی بعضی تجهیزات و نیاز به نوسازی

- تنش‌های انرژی (برق و گاز):

در سال‌های اخیر، محدودیت‌های اعمال شده در تأمین برق و گاز، به‌ویژه در فصول اوج مصرف، تولید را با اختلالات جدی مواجه کرده است.

- ۵۸ سال محرومیت از سوبسید و یارانه انرژی(به دلیل مصرف کک که بخش مهمی از آن وارداتی است):

این محرومیت باعث کاهش قابل توجه حاشیه سود شرکت می گردد. در حالیکه تولید کنندگان فولاد به روش کوره های قوس، از یارانه انرژی برخوردارند.

- نوسانات نرخ ارز و قیمت مواد اولیه :

بخش قابل توجهی از مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز (مانند کنسانتره سنگ آهن، قراضه، و قطعات یدکی تخصصی) یا از خارج وارد می‌شوند و یا قیمت‌گذاری آن‌ها تحت تأثیر نرخ ارز قرار دارد. نوسانات شدید ارزی، پیش‌بینی و مدیریت هزینه‌ها را دشوار می‌کند.این مشکل باعث افزایش ناگهانی هزینه‌های تولید و زیان و از طرفی فشار بر سودآوری است.

- رقابت شدید داخلی و خارجی:

بازار فولاد ایران شاهد رقابت شدیدی بین تولیدکنندگان داخلی است. همچنین، ورود فولاد خارجی (به‌ویژه از چین) با قیمت‌های رقابتی، فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان داخلی وارد می‌کند.

- محدودیت‌های زیست‌محیطی و پسماندها:

صنایع فولادی همواره با چالش‌های زیست‌محیطی، از جمله آلودگی هوا، مدیریت پسماندها (مانند سرباره) و مصرف بالای آب روبرو هستند. افزایش حساسیت‌های زیست‌محیطی و سخت‌گیری‌های قانونی، نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان برای رفع این مشکلات است. انجام پروژه های مرتبط از محل عوارض زیست محیطی در این بخش بسیار تاثیر گذار است.

-  چالش‌های مدیریتی و ساختاری (در برخی مواقع):

برخی کارخانجات قدیمی ممکن است با چالش‌های ساختاری، بوروکراسی اداری، و نیاز به به‌روزرسانی مدل‌های مدیریتی برای انطباق با بازارهای مدرن روبرو باشند.

* *راهکارهای برون‌رفت* 

- نوسازی و به‌روزرسانی تکنولوژی:

اولویت‌دهی به نوسازی خطوط تولید فرسوده، سرمایه‌گذاری در تجهیزات کم‌مصرف‌تر و با راندمان بالاتر. اجرای پروژه‌های تحقیق و توسعه برای بهبود فرآیندهای تولید و کاهش مصرف انرژی

که افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌های عملیاتی، بهبود کیفیت محصول، و افزایش تاب‌آوری در برابر محدودیت‌های انرژی را در بر دارد.

- مدیریت بهینه انرژی و تنوع‌بخشی به منابع:

اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف انرژی در ساعات اوج بار. سرمایه‌گذاری در تولید انرژی از منابع پایدار (خورشیدی، گازی) برای تأمین بخشی از نیازهای مجموعه. بهینه‌سازی مصرف گاز و تلاش برای استفاده از تکنولوژی‌های کم‌مصرف‌تر.

- استراتژی‌های مدیریت مواد اولیه و ارزی:

عقد قراردادهای بلندمدت با تأمین‌کنندگان اصلی سنگ آهن برای تثبیت قیمت. افزایش سهم استفاده از قراضه در سبد مواد اولیه (در صورت امکان فنی و اقتصادی). استفاده از ابزارهای پوشش ریسک ارزی.

- تمرکز بر مزیت‌های رقابتی و محصولات استراتژیک:

 تقویت جایگاه خود به‌عنوان تولیدکننده اصلی ریل و مقاطع سنگین. سرمایه‌گذاری بر روی تحقیق و توسعه برای تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر و سفارشی‌سازی محصولات برای مشتریان کلیدی.

- سرمایه‌گذاری در فناوری‌های سبز و مدیریت پسماند:

بهره‌گیری از تکنولوژی‌های کاهش آلودگی هوا، بازیافت سرباره و سایر پسماندها برای تولید محصولات جدید (مانند مواد اولیه بتن یا آسفالت). مدیریت بهینه مصرف آب و تلاش برای تصفیه و بازچرخانی آن.

- توسعه مدل‌های کسب‌وکار و چابکی سازمانی:

اصلاح ساختار سازمانی برای افزایش سرعت تصمیم‌گیری و انعطاف‌پذیری. استفاده از رویکردهای نوآورانه در بازاریابی و فروش، و توسعه همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان.

- بهره گیری از همه توانمندی‌های سازمان بویژه در حوزه منابع انسانی  و شایسته سالاری واقعی در همه رده های سازمانی و همچنین بکارگیری نیروهای متخضص، دلسوز و متعهد.
- حذف کارکنان مزاحم و فرصت سوز
- پیگری جدی جهت بهره مندی ذوب آهن از یارانه انرژی و احقاق حق از طریق مراجع قانونی(مصوبات مجلس شوری اسلامی و هیات دولت).
- پیگیری لازم جهت بهره مندی از عوارض زیست محیطی با یک نتیجه برد،برد(مردم،جامعه و صنعت).

نتیجه گیری:

«پایداری ذوب‌آهن اصفهان، به‌معنای پایداری زنجیره فولاد و اقتصاد ملی است.

برون‌رفت از مشکلات، نیازمند یک رویکرد چندوجهی، سرمایه‌گذاری مستمر و اتخاذ تصمیمات استراتژیک بلندمدت و تکمیل کننده این زنجیره نیز، بر حمایت لازم مسئولین و همت جهادی، همدلی و همکاری بین کارکنان و مدیریت استوار است.