طرف های غربی به دنبال فشار بر بازار ارز و طلا در ایران برای پذیرش شرایط اروپا هستند

گروه اقتصادی: افزایش قیمت ارز و طلا موقتی و حاصل جو روانی بازار است. طرف های غربی در اروپا و آمریکا چند هدف را از افزایش قیمت بازار ارز و طلا دنبال می کنند اولا فشار بر دولت، تا آنها را مجبور به مذاکره با آمریکا کنند. دوما بازار ارز را در شرایط فشار روانی قرار دهند. سوما به دنبال مجبور کردن ایران به پذیرش سه شرط هستند

به گزارش بولتن نیوز، برخی کارشناسان با اشاره به آنچه در بازار ارز می گذرد معتقدند: رشد قیمت ها در روزهای اخیر با واقعیت درآمدها، صادرات، واردات و تقاضای بازار ارز ایران در این روزها متناسب نیست و بیشتر از ناحیه فشار و جو روانی بازار ایجاد شده است. طرف های غربی از طریق فشار بر رئیس جمهور و دیپلمات های ایرانی در نیویورک، اثرگذاری بر بازارهای سنتی ارز کشورهای اطراف ایران از طریق صندوق های مستقر در نیویورک و لندن و بازار رمز ارزها، اثرگذاری بر فضای رسانه ای و سیاسی در داخل ایران و... تلاش می کنند که بازگشت تحریم ها را با فشار روانی زیاد بزرگ جلوه دهند و اثر آن بر بازار ارز وطلا را پیش خور کنند تا بتوانند بر تصمیم سیاستمداران ایرانی اثرگذار باشد و جمهوری اسلامی را مجبور کنند که شرایط اروپا را بپذیرد. اما این حجم فشار در یک هفته موقتی است و نمی تواند ادامه دار باشد. 

این کارشناسان می گویند که این موضوع ادامه دار نیست و احتمالا با بازگشت پزشکیان، تیرشان به خطا خواهد خورد و از هفته آینده بازار ارز نیز آرام خواهد گرفت و متاثر از شاخص های بنیادی اقتصاد مثل عرضه و تقاضا و نقدینگی و تورم خواهد بود. در نتیجه مسوولان ایران باید چند روز صبر کنند تا سفر رئیس جمهور به پایان برسد و جو روانی بازار کاهش یابد. 

افزایش قیمت ها حاصل جو روانی بازار ارز و طلا و پیش خور کردن رشد قیمت حاصل از بازگشت تحریم هاست

عده ای از کارشناسان بازار ارز نیز می گویند که بخش عمده افزایش قیمت ارز اتفاق افتاده در هفته اخیر، به دلیل جو روانی حاصل از بازگشت تحریم ها، حضور تیم رئیس جمهور و وزیرخارجه در سازمان ملل، و پیش خور کردن تحریم هاست. موضوع پیش خور کردن در نیمه دوم سال 96، سال 97 و سال های بعد و به قدرت رسیدن دوباره ترامپ تجربه شده و بارها تکرار شده و به دلیل واکنش بازار قبل از اتفاقات و تصمیمات سیاسی رخ می دهد.

یعنی بازار با فرض قطعی شدن اتفاقات آینده، قیمت ها را پیش خور می کند اما به این معنی نیست که قرار است در زمان بازگشت تحریم ها نیز به همین میزان قیمت ها رشد کند زیرا رشد قیمت انجام شده و عامل جدیدی در کار نیست و تمام فشار حداکثری آمریکا اثر خود راتخلیه کرده است. براین اساس بازار از آن پس تحت تاثیر تورم و شاخص های دیگر و اثر تحریم های اروپا در حوزه یورو خواهد بود نه جو روانی و فشارهای سیاسی فعلی اروپا و آمریکا.

براین اساس آنچه در بازار رخ داده واقعی نیست و حاصل از جو روانی بازار و فشارهای متعدد اروپا و آمریکا است و هر اتفاق و خبر مثبت می تواند قیمت ها را کاهش دهد.

بیشتر بخوانید: هشدار به بانک مرکزی: بازار ارز در تسخیر ابزارهای مالی نوین غربی؛ زمان تغییر فرا رسیده است

اقتصاددانان ایرانی مانند دکتر محمد قاسمی، استاد دانشگاه تهران، در مصاحبه‌ای با خبرگزاری‌های داخلی هشدار دادند که این افزایش‌ها بیشتر روانی هستند تا واقعی. او می‌گوید: "بازارهای ایران همیشه حساس به اخبار سیاسی بوده‌اند. شایعات فعال شدن ماشه، بدون پایه و اساس، باعث هجوم مردم به بازار ارز و طلا شده و این خود به خود قیمت‌ها را بالا می‌برد." اما این جهش‌ها نه تنها بر خانوارهای کم‌درآمد فشار می‌آورد، بلکه می‌تواند به تورم بیشتر منجر شود، در حالی که اقتصاد ایران هنوز از اثرات تحریم‌های پیشین رنج می‌برد.

سه دلیل تمرکز غرب بر بازار ارز و طلا

طرف های غربی در اروپا و آمریکا چند هدف را از افزایش قیمت بازار ارز و طلا دنبال می کنند اولا فشار بر دولت، رئیس جمهور و تیم دیپلماسی ایران که به نیویورک سفر کرده است تا استیصال و فشار روانی حاصل از بازگشت تحریم ها را القا کنند و آنها را مجبور به مذاکره و گفت وگو با آمریکا کنند. دوما فشار بر بازار ایران و افزایش قیمت ارز در داخل است تا رسانه ها و فعالان سیاسی و مردم را در شرایط فشار روانی حاصل از بازگشت تحریم ها قرار دهند. سوما به دنبال انجام مذاکرات بین ایران و اروپا برای پذیرش سه شرط هستند.

همزمان با عملکرد دولت های انگلیس و آمریکا و اثرگذاری بر بازارهای ارز سنتی ایران در هرات، سلیمانیه وجبل علی، و نشان دادن رشد بالای قیمت ارز در داخل ایران، تحرکات دیپلماتیک در پشت پرده با حضور چهره‌های غیرمنتظره به مذاکرات نیویورک باز شده و تلاش مرموزی برای مذاکره مستقیم پزشکیان و «استیو ویتکاف» با میانجیگری مکرون و جنگ روانی به سبک ترامپ صورت گرفته است.

فشار بر تیم دیپلماسی ایران در نیویورک

ناظران سیاسی می گویند که در بحبوحه رایزنی‌های دیپلماتیک در مقر سازمان ملل متحد، تحولی غیرمنتظره در حال شکل‌گیری است که می‌تواند مسیر مذاکرات ایران و غرب را تحت تأثیر قرار دهد. گزارش‌ها از تلاش‌های فشرده و پیام‌های مکرر «استیو ویتکاف»، چهره نزدیک به دونالد ترامپ، برای برگزاری دیداری مستقیم با مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، حکایت دارند.

بر اساس اطلاعات به دست آمده، چندین پیام خصوصی از سوی ویتکاف برای هیئت ایرانی ارسال شده و حتی رئیس‌جمهور فرانسه نیز رسماً درخواست ملاقات این چهره آمریکایی با دکتر پزشکیان را به او ارائه کرده است. این تلاش‌ها در حالی صورت می‌گیرد که به نظر می‌رسد هدف اصلی هیئت آمریکایی در نیویورک، فراتر از بحث‌های متداول هسته‌ای، زمینه‌سازی برای همین دیدار خاص است.

اگرچه در ظاهر، اروپایی‌ها از زبان مکرون درخواست‌های سه‌گانه‌ای را مطرح کرده‌اند، اما تمرکز اصلی آمریکایی‌ها نه بر فعال‌سازی «مکانیزم ماشه»، بلکه بر انجام یک مذاکره مستقیم با رئیس‌جمهور ایران است. تحلیلگران این رویکرد را نه یک تلاش دیپلماتیک واقعی، بلکه یک «جنگ روانی» پیچیده می‌دانند که یادآور تاکتیک‌های دولت ترامپ برای تحت فشار قرار دادن ایران در عرصه بین‌المللی است.

در نگاه اولیه، هدف از این مذاکره مستقیم، ایجاد فضایی از بلاتکلیفی و فشار روانی در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران است. در این سناریو، امانوئل مکرون خود را به عنوان یک میانجی بی‌طرف به مقامات ایرانی معرفی کرده تا بتواند مقدمات این ملاقات بحث‌برانگیز را فراهم آورد. اینکه آیا تیم ایرانی به این درخواست که هدف آن بیشتر یک نمایش سیاسی به نظر می‌رسد تا یک گشایش دیپلماتیک، پاسخ مثبت خواهد داد یا خیر، مهم‌ترین پرسش در راهروهای سازمان ملل طی ساعات آینده خواهد بود.

اثر فعال شدن مکانیزم ماشه بر بازار ارز

شایعه فعال شدن مکانیزم ماشه، پس از رد شدن یک قطعنامه پیشنهادی در شورای امنیت سازمان ملل متحد آغاز شد، منجر به جهش ناگهانی قیمت دلار، طلا و کالاهای اساسی در بازارهای داخلی شده است. اما آیا واقعاً مکانیزم ماشه فعال شده و تحریم‌ها بازگشته‌اند؟ یا این تنها یک کمپین رسانه‌ای برای اعمال فشار بر دولت ایران است تا در مذاکرات هسته‌ای کوتاه بیاید؟

کارشناسان بازار ارز می گویند: واکنش بازار ارز قبل از اعمال هر نوع تحریم، فوری است و نوعی پیش خور کردن قیمت ها را به همراه دارد. این موضوع در سال های 1398 و در مقاطع بعدی نیز رخ داده و هر بار که ترامپ به قدرت رسیده، بازار با واکنش فوری، تغییر قیمت ها را پیش خور می کند. اما با شروع تحریم ها عملا اتفاق تازه دیگری در رشد قیمت ها رخ نمی دهد زیرا اثر هر تحریم را قبلا پیش خور کرده است. رشد قیمت ها در سال 1403 عملا واکنش به قدرت گرفتن دوباره ترامپ و هر نوع فشاری است که ممکن است از ناحیه دولت ترامپ وارد شود. اکنون رشد قیمت ها در هفته اخیر نیز واکنش به مکانیزم ماشه است و به این معنی نیست که قرار است بازهم رشد قیمت با همین روند صعودی باشد.

فشارهای بازار دلار به حداکثر رسیده و رشد قیمت تازه ای نخواهد داشت اما از ناحیه بازار یورو و تحریم های اروپا با فعال شدن ماشه و بازگشت تحریم ها، می توان انتظار داشت که رشد قیمت هایی را شاهد باشیم. 

از سوی دیگر، ناظران با تمرکز ویژه بر نقش کلیدی روسیه و چین به عنوان متحدان استراتژیک ایران در ماه‌های اخیر، موضوعات دیگری را مطرح می کنند که می تواند در آینده اثر بازگشت تحریم ها را کم رنگ کند.

در رأی‌گیری شورای امنیت در ارتباط با عدم اجرای مکانیزم ماشه، تنها چهار کشور – روسیه، چین، پاکستان و الجزایر رای دادند و خواستار عدم اجرای تحریم های سازمان ملل شدند اما بقیه از جمله آمریکا و اروپا خواستار اجرای مکانیزم ماشه بوده اند.

علاوه بر این، روسیه و چین آشکارا اعلام کرده‌اند که snapback را "غیرقانونی و نامعتبر" می‌دانند و به آن پایبند نخواهند بود. در بیانیه‌ای مشترک، این دو کشور تأکید کردند که تجارت با ایران را بدون توجه به تحریم‌های سازمان ملل ادامه خواهند داد، که این امر می‌تواند تأثیر تحریم‌ها را بر اقتصاد ایران کاهش دهد.

تحلیلگران معتقدند که این حمایت‌ها نه تنها دیپلماتیک، بلکه اقتصادی نیز بوده، با افزایش تجارت دوجانبه میان ایران، روسیه و چین در ماه‌های ژوئن تا سپتامبر ۲۰۲۵، که کمک کرده تا ایران بخشی از فشارهای تحریم‌های موجود را تحمل کند.

ضعف های برجام

برجام، علی‌رغم ضعف‌هایش، توانست جلوی برخی فشارها را بگیرد، اما نتوانست تحریم‌های آمریکایی را خنثی کند. سیاست فشار حداکثری ترامپ، که شامل تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا بود، اقتصاد ایران را به شدت تحت تأثیر قرار داد. تورم، کاهش ارزش ریال و مشکلات ارزی، همه بخشی از این فشار بودند. روحانی ادعا می‌کند که جلوگیری از تحریم‌های سازمان ملل، جلوی بدتر شدن اوضاع را گرفت، اما منتقدان می‌گویند که این "پیروزی‌ها" تأثیر محدودی داشتند. آمریکا توانست تحریم‌های خودش را ادامه دهد و حتی شرکت‌های اروپایی را از تجارت با ایران بازدارد.

اروپایی‌ها در سال ۲۰۲۰ از اسنپ‌بک حمایت نکردند چون می‌خواستند برجام را حفظ کنند. اما حالا، در سال ۲۰۲۵، همان اروپایی‌ها تهدید به فعال کردن ماشه کرده‌اند. زیرا شرایط سیاسی تغییر یافته و ایران باید متناسب با تغییر شرایط، برنامه هایی برای عدم اجرای تحریم ها و مقابله و دور زدن آنها داشته باشد.