دیروز جمعه پس از چند ماه بحث و مذاکره، اکثر اعضای شورای امنیت سازمان ملل با لغو تحریم‌های ایران مخالفت کردند تا فرآیند مکانیسم ماشه یک گام به جلوتر برود. در این رای‌گیری 9 کشور آمریکا، انگلیس، فرانسه، دانمارک، یونان، اسلوونی، پاناما، سیرالئون و سومالی به لغو تحریم‌ها رای منفی دادند و چهار کشور روسیه، چین، پاکستان و الجزایر از لغو تحریم‌های ایران حمایت کردند. در صورتی که اتفاق دیگری نیفتد و مذاکره دیگری رخ ندهد، ظرف مدت حدودا یک هفته بعد اجرایی شدن مکانسیم ماشه شروع می‌شود و تحریم‌های 6گانه تا 26 مهر ماه امسال دوباره برمی‌گردند. این موضوع روی بازارها آثار مختلف و با شدت متفاوتی دارد.

تحریم‌های 6گانه کدام هستند؟

تحریم‌هایی که قرار است برگردند مربوط به 6 قطعنامه‌ای هستند که شورای امنیت در فاصله سال‌های 2006 تا 2010 علیه ایران تصویب کرد. این تحریم‌ها عمدتا فعالیت‌های هسته‌ای و فناوری‌های حساس را در برمی‌گیرد اما حمل‌ونقل دریایی و هوایی و تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی و مالی را نیز شامل می‌شود. طبق این تحریم‌ها، دولت‌های دیگر می‌توانند به صلاحدیدشان محموله‌هایی به مقصد ایران یا مبدا آن را چه در آب‌های آزاد و چه در خاک خودشان بازرسی کنند. علاوه بر این، نظارت بر بانک‌های ایرانی و شرکت‌های مربوط به آنها می‌تواند سخت‌تر شود که ممکن است بر تجارت اثر بگذارد. یکی از مهمترین موضوعات در حال حاضر، فروش نفت است. البته چین و روسیه تاکید کرده‌اند که با رویکرد کشورهای دیگر همراهی نمی‌کنند و اگر این چنین باشد، خرید نفت ایران از سوی چین ادامه پیدا می‌کند. این موضوع می‌تواند آثار مکانیسم ماشه روی بازار را کم کند.

دلار در شرایط فعال شدن ماشه چقدر می‌شود؟

فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند قیمت ارز را از دو منظر بالا ببرد. اولین مورد، کاهش خرید نفت یا درآمدهای نفتی است. در این صورت کنترل بازار ارز برای بانک مرکزی و سیاست‌گذار پولی دشوارتر می‌شود. اگر این موضوع با همراهی چین و برخی مسائل دیگر رفع شود، همچنان دلار می‌تواند بر اساس تورم انتظاری بالا برود. طبق پژوهشی که مدتی پیش معاونت بین‎الملل اتاق بازرگانی ایران منتشر کرد، فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند در سال 2025 نرخ دلار را در سناریوی خوشبینانه به 115 هزار تومان و در سناریوی بدبینانه به 165 هزار تومان برساند. البته در سناریوی محتمل قیمت دلار 135 هزار تومان برآورد شده است.

طلا پس از فعال شدن ماشه چه سرنوشتی دارد؟

یکی از تاثیرات فعال شدن ماشه افزایش قیمت طلا در بازار است. در این شرایط قیمت طلا نیز به دلیل رشد دلار بالا می‌رود. البته وضعیت قیمت طلای جهانی نیز به طور کلی صعودی است و همین موضوع می‌تواند رشد قیمت طلا و صندوق‌ سرمایه گذاری طلا که متاثر از قیمت دلار و طلای جهانی است را مضاعف کند. بالا رفتن قیمت طلا نیز به نوبه خودش دوباره موجب استقبال از آن از سوی مردم می‌شود و می‌تواند آن را با حباب مثبت بالایی هم روبرو کند. طبق آمار و ارقام خرید طلای آتی، قیمت هر گرم طلای 18 عیار می‌تواند در اواخر بهمن ماه امسال از مرز 11 میلیون تومان عبور کند. این شرایط باعث رشد قابل توجه سرمایه‌گذاری‌های مبتنی بر طلا از جمله صندوق‌های طلا می‌شود.

حال و روز بورس پس از فعال شدن ماشه چطور است؟

فعال شدن ماشه دو اثر روی بورس دارد. در کوتاه‌مدت واکنش بازار به بازگشت تحریم‌ها نزولی خواهد بود و موجب افت شاخص کل و شاخص هم‌وزن می‌شود. با این حال، پس از مدتی احتمالا اثر این موضوع از بین برود و برخی از سهامی که بنیاد خوبی دارند، راه خود را از بقیه جدا کنند. حتی ممکن است بازار به دلیل بالا رفتن ارزش دارایی‌های شرکت‌ها پس از مدتی شاهد رشد هم باشد. البته باید به این موضوع هم توجه کرد که برخی از صنایع آسیب بیشتری از بازگشت تحریم‌ها می‌بینند و باید در انتخاب صنایع دقت کافی داشت.