از انتقاد تند سیدجواد هاشمی تا ستایش جهانگرد خارجی؛ کدام آینه راست می‌گوید؟

گروه اجتماعی: در روزهای اخیر، ویدیویی ترکیبی در فضای مجازی دست به دست می‌شود که به شکلی موجز و تاثیرگذار، دو دیدگاه کاملاً متضاد درباره مردم ایران را در برابر یکدیگر قرار داده و بحث‌های دامنه‌داری را برانگیخته است. از یک سو، سیدجواد هاشمی، بازیگر شناخته‌شده سینما و تلویزیون، در بخشی از یک مصاحبه، با نگاهی انتقادی و صریح، هموطنان خود را به چالش می‌کشد و از صفاتی چون «فضول»، «پرتوقع» و «پررو» سخن می‌گوید.

به گزارش بولتن نیوز، از سوی دیگر، چهره‌هایی غیرایرانی مانند اشپیتیم آرفی، فوتبالیست سابق، و درو بینسکی، جهانگرد مشهور، تصویری درخشان و ستایش‌آمیز از ایرانیان ارائه می‌دهند و آن‌ها را «مهربان‌ترین» و «مهمان‌نوازترین» مردم جهان می‌خوانند. این تقابل، این پرسش بنیادین را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند: هویت واقعی ما ایرانیان در کدام یک از این دو آینه نمایان است؟

بخش اول ویدیو به اظهارات سیدجواد هاشمی اختصاص دارد. او در مواجهه با این پرسش که «اگر در خارج از کشور از شما درباره ایران بپرسند چه می‌گویید؟»، پاسخ می‌دهد که خواهد گفت «ایران عالی است»، اما بلافاصله با یک «اما»ی بزرگ، این تصویر ایده‌آل را به نقد می‌کشد. او نوک پیکان انتقاد را به سمت بخشی از مردم گرفته و می‌پرسد: «بیاییم با خودمان رو راست باشیم، ما چجور مردمی هستیم؟ به هم کار نداریم؟ فضول نیستیم؟ پرتوقع نیستیم؟»

این جملات که با لحنی جدی و جستجوگر بیان می‌شود، بیش از آنکه یک قضاوت قطعی باشد، دعوتی به خودنگری و تامل است. هاشمی با این پرسش‌ها، جامعه را به بازنگری در رفتارهای اجتماعی و کنار گذاشتن تعارفات رایج فرا می‌خواند و به کنایه می‌گوید: «بعد اینقدر پررو هستیم می‌گیم بهتر از ما تو دنیا نیست!» این نگاه منتقدانه از درون، هرچند برای برخی تلخ و گزنده است، اما از دیدگاه طرفدارانش، یک ضرورت برای اصلاح و پیشرفت فرهنگی به شمار می‌رود.

در نقطه مقابل، ویدیو روایت‌هایی از غیرایرانیان را به تصویر می‌کشد که تجربه‌ای مستقیم از زندگی و سفر در ایران داشته‌اند. اشپیتیم آرفی در گفتگویی، خطاب به یک ایرانی می‌گوید: «شما ایرانی‌ها اصلاً قدر کشورتون رو نمی‌دونین!» و این جمله را با این واقعیت تکمیل می‌کند که هیچ کشوری در دنیا بدون مشکل نیست.
اما شاید تاثیرگذارترین بخش، صحبت‌های درو بینسکی، جهانگرد معروف، باشد. او که به کشورهای متعددی سفر کرده، با قاطعیت مردم ایران را این‌گونه توصیف می‌کند: «آن‌ها مهربان‌ترین، متواضع‌ترین و مهمان‌نوازترین انسان‌هایی هستند که در سیاره ما زندگی می‌کنند.»

بینسکی نکته‌ای کلیدی را برجسته می‌سازد که فراتر از یک تعریف ساده است: «اینجا یکی از معدود جاهایی است که در آن بوده‌ام و مردمش بدون اینکه بدانند چقدر پول داری، می‌خواهند تو را بشناسند.» این تجربه مستقیم از مهمان‌نوازی خالص و انسانیت فارغ از مادیات، تصویری قدرتمند می‌سازد که با انتقادات مطرح‌شده در بخش اول ویدیو در تضاد کامل قرار می‌گیرد. این نگاه از بیرون، به‌ویژه برای مردمی که سال‌ها تحت تاثیر تبلیغات منفی رسانه‌های جهانی بوده‌اند، اعتباری دوباره و حس غرور ملی را به همراه دارد.

این ویدیوی کوتاه، بیش از آنکه پاسخی نهایی ارائه دهد، یک میدان جدال فکری ایجاد کرده است. آیا نقد تند و بی‌پرده‌ی یک هنرمند داخلی نشان از دلسوزی برای اصلاح جامعه است یا نوعی خود تحقیری برای دیده‌شدن؟ و آیا ستایش یک جهانگرد خارجی، بازتاب‌دهنده واقعیت عمیق فرهنگی ماست یا صرفاً تجربه‌ای سطحی و محدود از یک مهمان؟

شاید حقیقت، نه در این آینه و نه در آن، بلکه در ترکیبی پیچیده از هر دو نهفته باشد. جامعه ایرانی، مانند هر جامعه دیگری، مجموعه‌ای از تضادهاست؛ ترکیبی از همان مردمی که درو بینسکی را شیفته انسانیت خود می‌کنند و همان‌هایی که شاید مصداق انتقادات سیدجواد هاشمی باشند. این ویدیو به ما یادآوری می‌کند که قضاوت درباره یک ملت ۸۵ میلیونی، کاری ساده نیست و شاید بهترین راه، حرکت از نقد درونی به سمت اصلاح و از ستایش بیرونی به سمت تقویت نقاط قوت باشد. در نهایت، این خود مردم ایران هستند که تصمیم می‌گیرند کدام تصویر را در آینه فردای خود بازتاب دهند.