نسخه جنجالی ظریف برای فرار از «اسنپ‌بک»: از جنگ اوکراین تا میز مذاکره با واشنگتن

گروه سیاسی: در بحبوحه سکوت نسبی دیپلماتیک و در حالی که سرنوشت توافق هسته‌ای (برجام) در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین ایران، با اظهاراتی جنجالی، بار دیگر به کانون توجهات سیاسی بازگشته است. او در سخنانی که به سرعت در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، ضمن اعلام شمارش معکوس برای «مرگ برجام»، دلایل شکست احتمالی آن را برشمرد و راهکاری غیرمنتظره برای آینده پیشنهاد داد: مذاکرات جامع با ایالات متحده آمریکا. این اظهارات بلافاصله با واکنش تند منتقدان مواجه شد که آن را «وقاحت» و «فرار رو به جلو» خواندند.

به گزارش بولتن نیوز، بر اساس متن منتشر شده، ظریف با لحنی هشدارآمیز اعلام کرده است: «اگر کاری نکنیم، برجام دو هفته دیگر به تاریخ می‌پیوندد.» این جمله کوتاه، عمق بحرانی را که توافق هسته‌ای با آن روبروست، به تصویر می‌کشد. اما نکته مهم‌تر، ریشه‌یابی این وضعیت از منظر معمار اصلی برجام است. ظریف دو عامل کلیدی را مسبب رسیدن ایران به نقطه «اسنپ‌بک» (بازگشت خودکار تحریم‌ها) معرفی می‌کند: نخست، «نداشتن موضع بی‌طرف در جنگ اوکراین» و دوم، «تصویب قانون اقدام راهبردی در مجلس».

این تحلیل، به‌طور مستقیم سیاست خارجی دولت فعلی و مصوبات مجلس اصولگرا را هدف قرار می‌دهد. از دید او، فاصله گرفتن از بی‌طرفی در مناقشه اوکراین و همچنین قانونی که دولت را ملزم به کاهش تعهدات برجامی و افزایش سطح غنی‌سازی کرد، عملاً مسیر دیپلماسی را مسدود و ایران را در آستانه بازگشت کامل تحریم‌های بین‌المللی قرار داده است.

بخش غافلگیرکننده سخنان ظریف، نسخه‌ای است که برای آینده می‌پیچد. او پیشنهاد می‌کند که «در صورت تمدید اسنپ‌بک، وارد مذاکرات جامع با آمریکا و تاسیس دفاتر حفاظت منافع دو کشور شویم.» این پیشنهاد به معنای ارتقاء سطح تعامل مستقیم با ایالات متحده، حتی در شرایط بازگشت تحریم‌ها، و ایجاد کانال‌های ارتباطی رسمی‌تر (دفاتر حفاظت منافع به عنوان جایگزین سفارتخانه عمل می‌کنند) است. این رویکرد، تضاد آشکاری با سیاست‌های جاری دارد و بازگشتی به ایده حل مشکلات از طریق دیپلماسی مستقیم با واشنگتن را مطرح می‌کند.

همانطور که انتظار می‌رفت، این اظهارات با واکنش تند جریان‌های مخالف برجام و منتقدان عملکرد تیم دیپلماسی دولت روحانی مواجه شد. این سخنان «وقاحت و فرار رو به جلو» توصیف شده است. منتقدان معتقدند که «فضای امنی» برای ظریف و تیمش ایجاد شده که آنها را از «پاسخگو کردن» در قبال نتایج برجام فراری داده است.

این جریان فکری، ریشه مشکلات فعلی را نه در سیاست‌های دولت کنونی، بلکه در اساس و بنیان توافق هسته‌ای و عملکرد تیم مذاکره‌کننده سابق می‌داند. در بخش دیگری از این واکنش آمده است: «این نتیجه دادگاهی نکردن آنها است. به این پررویی نجومی و بی‌شرمی پایان دهید.» این عبارت تند، نشان‌دهنده شکاف عمیق سیاسی در داخل کشور بر سر نحوه مواجهه با غرب و مدیریت پرونده هسته‌ای است و عملاً خواستار محاکمه و برخورد قضایی با مسئولان سابق سیاست خارجی است.