راضیه شیخ – استاد دانشگاه و مدرس موسیقی

گروه فرهنگی: نقش و جایگاه هنر به ویژه موسیقی در زندگی اجتماعی افراد، نقشی پر رنگ و قابل اعتنا است. موسیقی در عصر آهن و زندگی صنعتی امروز، درمان آلام روحی و آشفتگی‌های روانی و ذهنی بشر پرمشغله و پرکار است. اثرات شنیدن و نواختن موسیقی بر کیفیت زندگی تاثیرات شگرفی دارد. اما در این میان حضور بانوان در عرصه موسیقی، به غنای بستر فرهنگی و معنوی جامعه و تلطیف فضای موسیقیایی کمک شایانی می‌کند.

به گزارش بولتن نیوزراضیه شیخ، استاد دانشگاه، مدرس موسیقی و یکی از فعالان برجسته موسیقی بانوان در استان گلستان، درباره جایگاه زنان در موسیقی چنین می‌گوید: 

موسیقی یکی از زیباترین زبان‌های جهان است؛ زبانی که بدون نیاز به کلمات، احساسات را منتقل می‌کند. این هنر، طی قرن‌ها با نقش‌آفرینی‌های متنوع زنان و مردان، شکل گرفته و تکامل یافته است. در این مسیر طولانی و سرشار از عشق، بانوان همواره نقشی مهم و اثرگذار ایفا کرده‌اند. هرچند در بسیاری از دوره‌های تاریخی شرایط برای زنان دشوار بوده و گاه به آنها اجازه فعالیت آزادانه در عرصه موسیقی داده نمی‌شده، اما علاقه و استعداد آنان موجب شده تا راه خود را پیدا کرده و بدرخشند.

این استاد دانشگاه درباره نحوه ورودش به دنیای موسیقی می گوید: «در ابتدا، علاقه بسیاری به ساز قانون داشتم؛ صدای ظریف و دل‌انگیزش روح من را نوازش می‌داد. اما به دلایل شخصی، دف را انتخاب کردم. سازی ساده‌تر اما پر از رمز و راز. دف با من سخن می‌گفت، گریه می‌کرد و می‌خندید و هر بار که آن را می‌نوازم، گویی با جهان یکی می‌شوم. برای من دف تنها یک ساز نیست؛ بلکه هم‌راز و پناهگاهی است که در هر ضربه‌اش تپش‌های قلب من جاری می‌شود.» 

من سال ها برای رسیدن به این جایگاه تلاش کردم. تجربه بنده در امر موسیقی نمونه‌ای روشن از تلاش و پشتکار بانوان در عرصه موسیقی است که با وجود محدودیت‌ها و چالش‌ها، پا پس نگذاشتیم و امروز هم به آموزش جوانان و نوجوانان مشغولم. 

وی در خصوص اثرات حضور بانوان در عرصه نوازندگی معتقد است: نوازندگی یکی از حوزه‌هایی است که حضور زنان در آن به وضوح مشهود است. بسیاری از بانوان نه تنها به نوازندگی پرداخته‌اند، بلکه به آهنگسازی، رهبری گروه‌های موسیقی و حتی ایجاد سبک‌های جدید نیز موفق شده‌اند. در کشور ما نیز، علی‌رغم چالش‌ها و سختی‌ها، زنان بسیاری توانسته‌اند بدرخشند و آثار زیبایی خلق کنند. از گذشته‌های دور، نام‌هایی مانند قمرالملوک وزیری و روح‌انگیز به عنوان پیشگامان موسیقی شناخته می‌شوند و هنرمندانی همچون پری زنگنه و بسیاری دیگر این مسیر را ادامه داده‌اند.

این استاد دانشگاه حضور زنان را باعث تلطیف فضای موسیقی می داند و در این باره بیان داشت: یکی از ویژگی‌های برجسته نوازندگی زنان، احساسی است که به موسیقی می‌بخشند. هنگامی که یک زن ساز می‌نوازد، عمق احساسات او در صدای ساز شنیده می‌شود. این امر موجب می‌شود که رنگ و بوی موسیقی زنانه با سایر اشکال موسیقی متفاوت باشد و تنوع بیشتری به دنیای هنر بیافزاید.

این فعال موسیقی در خصوص شرایط فعلی موسیقی اظهار داشت: خوشبختانه در روزگار کنونی شرایط برای دختران به مراتب بهتر شده است. دسترسی به کلاس‌های موسیقی راحت‌تر شده و خانواده‌ها به طور فزاینده‌ای از فعالیت‌های موسیقایی فرزندان خود حمایت می‌کنند. به همین دلیل، تعداد دخترانی که به نوازندگی سازهای مختلف می‌پردازند، روز به روز در حال افزایش است. از پیانو و ویولن گرفته تا گیتار و سازهای کوبه‌ای، زنان در همه عرصه‌ها فعال هستند. در گروه‌های موسیقی نیز حضور زنان در سبک‌های سنتی، کلاسیک و حتی سبک‌های مدرن مانند جَز و راک به وضوح دیده می‌شود. با این حال، همچنان چالش‌هایی وجود دارد. گاهی فرصت‌های برابر با مردان برای زنان فراهم نمی‌شود یا حمایت کافی از نوازندگان زن صورت نمی‌گیرد. اما حقیقت این است که هرچقدر جامعه، خانواده‌ها و مسئولین فرهنگی بیشتر از زنان حمایت کنند، راه موفقیت برای آنها هموارتر خواهد شد.

این مدرس موسیقی رسیدن به آرزوهای دنیای موسیقی را غیر ممکن ندانست و اذعان داشت: نوازندگان زن تنها در عرصه هنر تأثیر نمی‌گذارند؛ آنها به عنوان الگو برای دیگر دختران عمل می‌کنند. عشق و پشتکار آنان به دیگر دختران نشان می‌دهد که با وجود تمام دشواری‌ها، رسیدن به آرزوها ممکن است. موسیقی یک زبان جهانی است و هرچه حضور زنان در آن بیشتر باشد، دنیا به مکان زیباتر و مهربان‌تری تبدیل خواهد شد.

در نهایت باید گفت که موسیقی بدون حضور زنان ناقص خواهد بود. بانوان با استعداد و علاقه خود به این هنر عمق و زیبایی بیشتری می‌بخشند. اگر حمایت‌های بیشتری از آنان صورت گیرد، بدون تردید آینده موسیقی درخشان‌تر و دل انگیزتر خواهد شد.