پنج دور مذاکره عراقچی با ویتکاف؛ نگاهی انتقادی به نتایج و پیامدها

گروه بین الملل: با حمله نظامی اخیر ایالات متحده به ایران، پرسش‌هایی جدی درباره دستاوردها و نحوه هدایت مذاکرات پیشین میان ایران و آمریکا به‌ویژه توسط تیم مذاکراتی به سرپرستی سید عباس عراقچی مطرح شده است. اکنون، با نگاهی به روند مذاکرات پنج‌گانه انجام‌شده در عمان و ایتالیا، تحلیلگران بسیاری بر این باورند که فضای گفت‌وگو بیش از آنکه منجر به دستاوردی ملموس برای منافع ملی ایران شود، بیشتر به یک نمایش دیپلماتیک و رسانه‌ای شباهت داشته است.

به گزارش بولتن نیوز، در جریان این مذاکرات، تیم ایرانی تلاش داشت تا از طریق گفت‌وگو با طرف آمریکایی، زمینه‌ای برای کاهش تنش‌ها و رسیدن به توافق فراهم کند. با این حال، برخی شواهد و اظهارنظرها نشان می‌دهد که طرف آمریکایی، به‌ویژه در دوره دولت ترامپ، آمادگی یا تمایلی برای ارائه پیشنهادهای مشخص در زمینه رفع تحریم‌ها نداشته است.

سید عباس عراقچی که یکی از چهره‌های اصلی مذاکرات هسته‌ای بود، پس از هر دور مذاکره، بر تمایل و جدیت آمریکایی‌ها برای دستیابی به توافق تأکید می‌کرد. اما به گفته برخی از اعضای تیم مذاکراتی، در طول این پنج دور مذاکره، حتی یک پیشنهاد مکتوب یا گفت‌وگویی رسمی پیرامون چگونگی رفع تحریم‌های بانکی، نفتی و مالی ایران از سوی طرف آمریکایی ارائه نشد. این موضوع موجب تعجب و انتقاد نخبگان سیاسی و کارشناسان دیپلماسی کشور شده است.

برخی تحلیل‌ها بر این باورند که تأکید عراقچی بر امکان توافق با آمریکا، بدون توجه به نقش تأثیرگذار اسرائیل در ساختار تصمیم‌سازی ایالات متحده و همچنین نادیده‌گرفتن مواضع و رفتارهای دولت ترامپ، منجر به اشتباه در تحلیل و هدایت مسیر گفت‌وگوها شده است. تکرار برخی مواضع دولت ترامپ توسط تیم ایرانی نیز باعث شده تا برخی این اقدامات را ناهماهنگ و فاقد درک کافی از شرایط منطقه و ساختار سیاست خارجی آمریکا ارزیابی کنند.

از سوی دیگر، انتشار کتاب و سخنرانی‌هایی درباره قدرت دیپلماسی و ساختار مذاکرات، بدون توجه به خروجی عملی آن‌ها، این تصور را در فضای عمومی ایجاد کرده که بخشی از این تلاش‌ها بیش از آنکه هدفی راهبردی دنبال کنند، بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته‌اند.

با توجه به شرایط حساس کنونی، بسیاری از صاحب‌نظران بر لزوم بازنگری در شیوه‌های مذاکراتی، استفاده مؤثرتر از ظرفیت‌های دیپلماسی و بهره‌گیری از مدیران کارآمدتر تأکید دارند. به باور این گروه، برای پیشبرد منافع ملی و حفاظت از حقوق ملت ایران، نیاز است که تیم‌های مذاکره‌کننده با درکی عمیق‌تر از ساختار قدرت در نظام بین‌الملل، وارد گفت‌وگو شوند و با شفافیت کامل، مطالبات کلیدی کشور از جمله رفع واقعی تحریم‌ها را پیگیری کنند.