امیدها به دست برتر هوش مصنوعی ایران در جهان

به گزارش بولتن نیوز به نقل از خراسان، صادق غفوریان-«هوش مصنوعی» در ایران از موضوعاتی است که به ویژه در بخش «تولید علم» در آینده نزدیک حرف های بسیاری برای گفتن در جهان دارد. اگرچه هوش مصنوعی در ساختارهای اداری، تدوین سند ملی و تاسیس مرکز ملی با تاخیر به عرصه فعالیت های رسمی و دولتی گام نهاده است اما دانشمندان جوان این سرزمین در حوزه تولیدات علمی هوش مصنوعی هیچ گاه بیکار نبودند و آن طور که دکتر بهروز مینایی، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی و رباتیک و رئیس دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه علم و صنعت ایران به خراسان می گوید، ورود ایران به عرصه «هوش مصنوعی توزیع پذیر»، کشور ما را در آینده نزدیک به قله های این فناوری در جهان می رساند. مطالبی که ما در گفت وگو با دکتر مینایی می شنویم، حس غرور را بر می انگیزد و توان و اراده بزرگ ایرانی را نوید می دهد.

ماجرای رتبه بندی ها چیست؟

اما برای این که موضوع رتبه بندی های جهانی در عرصه هوش مصنوعی را دقیق تر بررسی و زیر و بم جایگاه های جهانی و رتبه بندی های مختلف را رصد کنیم، ابتدا باید به مهم ترین نظام بندی های رتبه بندی هوش مصنوعی نظری بیفکنیم.
دهقانی فیروزی آبادی معاون علمی و فناوری رئیس جمهور سه روز قبل با اشاره به یکی از این رتبه بندی ها گفت: «ایران از نظر تولید هوش مصنوعی رتبه ۱۷ دنیا را دارد، ولی ازنظر کاربرد هوش مصنوعی رتبه ۷۷ جهان هستیم.»
البته در کنار این رتبه بندی که معاون رئیس جمهور به آن اشاره کرد، رتبه بندی مطرح «Tortoise Media» هم در این زمینه فعالیت کشورها را رصد و رتبه بندی می کند. عصر دیروز سه شنبه، ما به پایگاه اطلاع رسانی این موسسه مراجعه کردیم و در جدول این سامانه، نام ایران را در میان 62 کشوری که در جدول قرار داده است، نیافتیم. این را هم بگوییم که «Tortoise Media»، کشورها را بر اساس ظرفیت هوش مصنوعی در سطح بین المللی رتبه بندی می کند. آن طور که این سامانه اعلام کرده است، رتبه بندی کنونی چهارمین رتبه بندی از شاخص جهانی هوش مصنوعی است که در 28 ژوئن 2023 (خرداد1402) منتشر شده است.
حال این که چرا ما در این رتبه بندی، جای نداریم، بر می گردد به تعلل ها و تاخیری که کشور در عرصه هوش مصنوعی تا امروز به آن مبتلا بوده است. ما درباره این رتبه بندی از دکتر بهروز مینایی، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی سوال کردیم که وی پاسخ داد: «چهار نظام رتبه بندی مشهور در دنیا در حوزه هوش مصنوعی فعال است؛ در رتبه بندی «اسکوپوس» که بیشتر بر مدار تعداد مقالات و ارجاعات علمی تمرکز دارد، ما دارای رتبه 17 هستیم که نشان دهنده این واقعیت است که ایران در بخش تولید علم و مقاله در موضوع هوش مصنوعی، جایگاه قابل قبولی در دنیا دارد».
«مینایی» در ادامه این بخش به موضوع رتبه بندی ایران در بخش کاربرد هوش مصنوعی در حوزه اداره کشور هم اشاره می کند: «رتبه بندی دیگری در هوش مصنوعی وجود دارد با عنوان (Oxford Insights) که آمادگی دولت ها در کاربست هوش مصنوعی را بررسی می کند که بر این اساس رتبه 78 را برای ایران برشمرده است. دلیل این رتبه هم ، این است که آکسفورد بر اساس اطلاعاتی که خودش تحلیل کرده ، چنین رتبه ای را برای ایران لحاظ کرده است نه بر اساس اطلاعات واقعی کشور که از ما اخذ کرده باشند.دکتر مینایی به رتبه بندی های «Tortoise Media» از آقای جیمز هاردینگ و «HAI» از دانشگاه استندفورد هم اشاره می کند و می گوید: این رتبه بندی اساسا از ایران هیچ اطلاعاتی ندارد؛ به همین دلیل است که نام ایران در جدول بررسی هایشان قرار ندارد و الا امروز فعالیت ها و تعداد مقالات و تولید ایران در حوزه هوش مصنوعی مشخص است.

رتبه بندی به روایت خودمان

از دبیر ستاد توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی و رباتیک ایران می خواهم با توجه به توان فعلی کشور، برآوردی از جایگاه تقریبی ایران در این رتبه بندی ها بیان کند که او در نقد رتبه 78 ایران به روایت موسسات خارجی، این طور می گوید: با توجه به برآوردهایی که مرکز همکاری های تحول و پیشرفت ریاست جمهوری از حوزه صنعتی، کاربست و تعداد شرکت های دانش بنیان هوش مصنوعی با توجه به میزان تولید ناخالص داخلی انجام داده، نظر بنده این است که ما هم‎اکنون در حدود رتبه 35 در جهان قرار داریم.

چرا در رتبه بندی ها نیستیم؟

سوال بعدی ما از مینایی این است که چرا در این رتبه بندی ها نیستیم یا کمرنگ هستیم؟ او پاسخ می دهد: ما معمولا تحریم بوده ایم و اطلاعات ما به طور دقیق به آن ها منتقل نمی شود یا آن ها خودشان تمایل به تحلیل اطلاعات ما ندارند. همچنین این که حوزه هوش مصنوعی تاکنون در کشور متولی خاصی نداشته از این رو آن طور که باید نتوانسته ایم با موسسات بین المللی بابت تحلیل اطلاعات و جای گرفتن در رتبه بندی ها تعامل و ارتباطات دوسویه داشته باشیم. دکتر مینایی تاکید می کند: با توجه به رسمیت یافتن فعالیت های هوش مصنوعی در کشور به ویژه با دستور راه اندازی مرکز ملی هوش مصنوعی توسط رئیس جمهور، به مرور جایگاه ایران در رتبه بندی های جهانی را اصلاح و زمینه تعامل با موسسات بین المللی را فراهم می کنیم.

امید به آینده

امید به آینده هوش مصنوعی، سوال بعدی من از مینایی است که در پاسخ این طور می شنوم: «اگر عزم کشور به این حوزه معطوف شود و با فراهم آوری زمینه ها از خروج متخصصان هوش مصنوعی جلوگیری کنیم، بی شک در 10 سال آینده در میان 10 کشور برتر در هوش مصنوعی خواهیم بود. ما البته رقبایی جدی در منطقه همچون عربستان و امارات داریم که این کشورها سرمایه گذاری فراوانی را در بخش زیرساخت های پردازشی هوش مصنوعی متمرکز کرده اند.» دکتر مینایی این طور می گوید: با این حال به آینده هوش مصنوعی در کشور امیدواریم به ویژه گام های بلند دانشمندان جوان ما در خطوط جدید حوزه هوش مصنوعی توزیع پذیر وترکیب آن با مدل های زبانی بزرگ، این قابلیت را دارد که ان‎شاء ا... در صورت موفقیت در ترکیب، دست برتر هوش مصنوعی در دنیا از آن ما خواهد بود. در حال حاضر با کنسرسیوم هایی که در بخش خصوصی با کمک معاونت علمی ریاست جمهوری در حوزه زیرساخت های پردازشی راه اندازی شده، چشم امید داریم که ان شاءا... به زودی و زودتر از 10 سال به جمع 10 کشور برتر در هوش مصنوعی جهان برسیم.