خودرو در اتوبان ناترازی

گروه اقتصادی: ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در روزهای اخیر به عنوان خودروسازان بزرگ کشور، گزارش فعالیت ماهانه دوره یک ماهه منتهی به پایان مرداد سال جاری را در سایت کدال منتشر کردند. بر پایه این گزارشات مجموع میزان تولید این 3 شرکت خودروسازی به 388 هزار دستگاه خودرو در 5 ماه ابتدایی سال جاری رسیده است؛ این در شرایطی است که طبق اعلام وزارت صمت، نیاز بازار خودرو در سال یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه خودرو است و زمانی بساط قرعه‌کشی برداشته می‌شود که میزان تولید خودروسازان به این عدد برسد. اگر بخواهیم عملکرد خودروسازان را در مقیاس 5 ماهانه ارزیابی کنیم، خودروسازان باید در حالت مطلوب حدود 580 هزار دستگاه خودرو تولید کنند که این عدد با میزان تولید ۲ شرکت اصلی خودروساز فاصله 192 هزار دستگاهی را نشان می‌دهد و این کمبود عرضه بیانگر آن است که همچنان خودروهای پرتقاضای داخلی به صورت قرعه‌کشی به فروش خواهند رسید.
به گزارش بولتن نیوز به نقل از «وطن‌امروز»، گزارش‌ فعالیت ماهانه خودروسازهای بزرگ کشور نشان از رشد قابل توجهی که بتواند نوید پایان لاتاری خودرو را بدهد، ندارد. میزان تولید خودروهای ایران‌خودرو و سایپا به عنوان خودروسازهای بزرگ کشور بر اساس آخرین گزارش‌ فعالیت که در سامانه کدال منتشر کردند، به ترتیب در 5 ماهه امسال 211 هزار و 127 هزار دستگاه بوده است که مجموعا نسبت به سال گذشته حدود 13 درصد رشد کرده، در حالی که برای حذف قرعه‌کشی خودرو نیاز به افزایش نزدیک به 50 درصدی تولید و عرضه است.
بر پایه این آمارها، میزان عرضه خودرو به بازار به اندازه‌ای نیست که بساط لاتاری خودرو برچیده شود. منوچهر منطقی، معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صنعت، معدن و تجارت در این باره اظهار داشته است: «اگر یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه خودرو به بازار ایران عرضه شود، به قرعه‌کشی نیازی نخواهد بود. وقتی برای تقاضا، عرضه کمی وجود دارد، به‌ طور طبیعی قیمت بالا می‌رود و قیمت کارخانه با بازار فاصله معناداری پیدا می‌کند. محاسباتی انجام شد تا نشان دهد چقدر خودرو باید عرضه شود تا نیاز به انجام قرعه‌کشی نباشد و بر اساس نتایج آن محاسبات، برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شد. این محاسبات نشان داد اگر یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه خودرو به بازار ایران عرضه شود، به قرعه‌کشی نیازی نخواهد بود، پس تولید یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو برای امسال هدف‌گذاری شده است تا عرضه و تقاضا به هم نزدیک شود». با این توضیحات می‌توان گفت فاصله‌ای عمیق بین نقطه مطلوب یعنی شرایطی که دیگر احتیاجی به لاتاری خودرو نباشد، با شرایط کنونی تولید خودرو در شرکت‌های بزرگ داخلی وجود دارد. در صورتی که میزان تولید خودرو در 5 ماه ابتدایی سال جاری یعنی 388 هزار دستگاه در ماه‌های آتی نیز ادامه داشته باشد، میزان تولید خودرو در کشور ظرف یک سال 931 هزار دستگاه برآورد می‌شود. این یعنی تا یک میلیون و 400 هزار دستگاه خودروی اعلام شده توسط معاون وزیر صمت، باز هم عقب‌افتادگی حدود 500 هزار دستگاهی وجود دارد.

*روند نزولی تعداد خودروهای ناقص

مدیرکل دفتر صنایع خودرو وزارت صنعت، معدن و تجارت از روند نزولی تعداد خودروهای انباشته در کف پارکینگ خودروسازها خبر داد و گفت: در 5 ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته، تعداد خودروهای موجود در پارکینگ کاهش داشت.
عبدالله توکلی‌لاهیجانی با اعلام اینکه تولید خودروی کامل پس از قریب به 3 سال در ۲ خودروساز اصلی کشور تثبیت شده است، گفت: انتظار می‌رود میزان عبور مستقیم همچنان روند صعودی داشته باشد.
وی به افزایش 283درصدی تولید خودروی کامل توسط ۲ شرکت ایران‌خودرو و سایپا از 82447 به 315815 دستگاه در 5 ماه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل اشاره کرد و افزود: همچنین در این مدت شاهد کاهش 85درصدی تولید خودروی ناقص توسط این ۲ خودروساز از 276491 به 41562 دستگاه هستیم.
مدیرکل دفتر صنایع خودروی وزارت صنعت، معدن و تجارت در ادامه از روند نزولی تعداد خودروهای انباشته در کف پارکینگ خودروسازها خبر داد و گفت: در 5 ‌ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته، تعداد خودروهای موجود در پارکینگ شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا با کاهش 94درصدی از 130854 به 7668 دستگاه همراه بوده است.
توکلی‌لاهیجانی همچنین با اشاره به کاهش 14درصدی تعداد تعهدات کل ۲ شرکت خودروساز از 543066 به 468617 مورد از ابتدای امسال تاکنون در مقایسه با مدت مشابه سال قبل اضافه کرد: در این مدت با کاهش 30درصدی تعداد تعهدات معوق شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا از 30773 به 21640 مورد مواجه بوده‌ایم.
وی ادامه داد: در این راستا تعداد تحویل خودرو در این 2 شرکت خودروساز نیز با افزایش 28 درصدی از 339453 به 433377 دستگاه در 5 ‌ماه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل همراه بوده است.
توکلی‌لاهیجانی افزایش 550 درصدی تولید ون از 124 به 806 دستگاه، افزایش 176درصدی تولید کامیونت، کامیون و کشنده از 3512 به 9678 دستگاه، افزایش 46 درصدی تولید وانت از 27925 به 40800 دستگاه، افزایش 12 درصدی تولید مینی‌بوس و اتوبوس از 669 به 746 دستگاه و افزایش 6‌درصدی تولید سواری از 350261 به 370048 دستگاه را نویدبخش آینده‌ای روشن و مقدمه‌ای بر جهش تولید صنعت خودرو طی ۳ سال آینده عنوان کرد.
وی همچنین از افزایش 68 درصدی تولید موتوسیکلت از 75384 به 126900 دستگاه در 4 ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر داد و یادآور شد: 48 موتوسیکلت‌ساز کشور سال 1400 نیز 279 هزار و 99 موتوسیکلت تولید و روانه بازار کرده بودند.
مدیرکل دفتر صنایع خودروی وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه از خرداد سال جاری، تولید خودروهای کسری‌دار در کشور متوقف شده است، تأکید کرد: خودروهای کسری‌دار باقیمانده از گذشته نیز طی چند ماه آینده تکمیل و عرضه خواهد شد.
توکلی‌لاهیجانی ابراز کرد: در گذشته خودروسازان تولید خودروهای در جریان ساخت (ناقص) را هم که قابلیت عرضه به مشتری نداشت، به ‌عنوان آمار تولید منتشر می‌کردند در حالی که با تفکیک و شفاف‌سازی شاخص‌های «خودروی کامل»، «خودروی در جریان ساخت» و «درصد تولید عبور مستقیم»، در عمل معیاری شفاف برای پایش تولید خودروسازان تعریف شده است.

*شکاف قیمتی به اندازه یک خودرو!

یکی از نتایج سیاست‌گذاری غلط در حوزه خودرو، ایجاد شکاف قابل توجه قیمتی میان قیمت کارخانه و بازار آزاد در خودروهای داخلی است. در همین ارتباط اگر به عنوان نمونه برخی خودروها را مورد بررسی قرار دهیم، در حال حاضر قیمت پژو‌ پارس سال در بازار آزاد حدود 320 میلیون تومان است، در حالی که قیمت کارخانه این خودرو 176 میلیون تومان است که نشان از شکاف 144 میلیون تومانی است که این عدد تنها 30 میلیون تومان پایین‌تر از رقم فروش کارخانه است. یا نمونه‌ای دیگر، قیمت پژو 206 در کارخانه 150 میلیون تومان و در بازار آزاد 300 میلیون تومان است که این فاصله قیمت خود به اندازه بهای یک خودرو است. این اختلاف قیمت تنها با افزایش میزان تولید خودرو و عرضه آن در بازار کاهش خواهد یافت و با روند قرعه‌کشی‌های قطره‌چکانی وزارت صمت، این اختلاف قیمت تشدید خواهد شد.

*کف قیمت کارخانه‌ای خودروها هم بالا رفت

حذف خانواده تیبا و ساینای معمولی از سبد محصولاتی سایپا سبب بالا آمدن کف قیمت کارخانه‌ای خودرو می‌شود. با حذف این خودروها کف قیمت خودرو در کارخانه نزدیک به 25 درصد رشد را تجربه می‌کند.
بر اساس اعلام وزارت صمت، باید ۲ عضو خانواده تیبا (تیبا صندوقدار و تیبا 2) و ساینا از خط تولید خارج شوند. خروج این خودروها از خط تولید باعث خواهد شد ارزان‌ترین محصولات سبد محصولاتی ۲ خودروساز بزرگ کشور از دور خارج شوند. تیبا صندوقدار با قیمتی حدود 120 میلیون تومان ارزان‌ترین محصول حاضر در سبد محصولاتی ۲ خودروساز بزرگ کشور محسوب می‌شد. ساینا معمولی نیز در مبدأ، قیمتی حدود 124 میلیون تومان داشت. تیبا 2 نیز با قیمتی حدود 127 میلیون تومان جایگاه سوم ارزان‌ترین خودروی حاضر در سبد محصولاتی ایران‌خودرو و سایپا را به خود اختصاص داده بود.
حالا با حذف خانواده تیبا و ساینا، پژو 206 تیپ 2 که همچنان در خطوط تولید ایران‌خودرو حاضر است، با قیمتی حول و حوش 150 میلیون تومان، عنوان ارزان‌ترین خودروی کارخانه‌ای را تصاحب خواهد کرد. چنانچه ایران‌خودرو تصمیم بگیرد 206 تیپ ۲ را از برنامه تولید خود خارج کند و پژو 206 تیپ 3 با سقف شیشه‌ای را جایگزین آن کند (‌206 تیپ 3 با سقف شیشه‌ای در کارخانه بیش از 180 میلیون تومان قیمت دارد) آنگاه با توجه به قیمت کارخانه‌ای پژو پارس با موتور XU7P که 176 میلیون است،‌ کف قیمت کارخانه حدود 38 درصد صعود خواهد کرد. این رشد قیمت با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد کشور سبب خواهد شد بخش دیگری از خریداران به دلیل ناتوانی در تامین مبلغ مورد نظر برای خرید خودرو از دور خارج شوند. بر همین اساس لازم است پلتفرم‌های اقتصادی از سوی خودروسازان تولید و عرضه شود تا کف قیمتی برای خودروهای داخلی کاهش یابد.