اُمیکرون: همه‌ی آنچه باید درباره‌ی سویه‌ی جدید کووید بدانید

گروه علمی: ابتدا به این سویه تحت عنوان B.1.1.529 اشاره می‌شد، اما روز جمعه به دلیل جهش‌های ”نگران‌کننده“ی آن و به سبب «شواهد اولیه‌ی حاکی از افزایش خطر ابتلای مجدد» سازمان جهانی بهداشت آن را به عنوان یک سویه‌ی نگران‌کننده (VOC) تعیین کرد.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از گاردین، سیستم سازمان بهداشت جهانی به چنین سویه‌هایی یک حرف یونانی اختصاص می‌دهد تا انگی به دست ندهد که سویه‌های جدید را به مکانی که نخستین‌بار در آنجا شناسایی شده‌اند مرتبط می‌کند. سویه‌ی جدید اُمیکرون (Omicron) نام دارد.

سویه‌ی اُمیکرون نخستین‌بار کی شناسایی شد؟

سویه‌ی B.1.1.529 روز سه‌شنبه شناسایی شد و به دلیل تعداد زیاد جهش‌های آن به عنوان ویروسی که می‌تواند بر سیستم ایمنی انسان غلبه کند، مورد تأکید قرار گرفت. این سویه با افزایش تعداد مبتلایان در استان گاؤتِنگ آفریقای جنوبی، منطقه‌ای شهری شامل پرتوریا و ژوهانسبورگ، در دو هفته‌ی گذشته هم مرتبط بود. این دو عامل به سرعت آن را در دیدرس ناظران بین‌المللی قرار داد و مشاور ارشد پزشکی سازمان سلامت و امنیت بریتانیا آن را «نگران‌کننده‌ترین سویه‌ای که دیده‌ایم» توصیف کرد.

از کجا آمد؟

این سویه اگرچه در ابتدا به گاؤتنگ مربوط بود اما لزوماً از آنجا سرچشمه نمی‌گیرد. اولین نمونه‌ی که این سویه را نشان داد در ۱۱ نوامبر در بوتسوانا جمع‌آوری شد. دانشمندان می‌گویند مجموعه‌ی غیرمعمول جهش‌ها نشان می‌دهد که این سویه احتمالاً در بدن فردی با عفونت مزمن و نقص سیستم ایمنی، مانند یک بیمار درمان‌نشده‌ی مبتلا به ایدز، ظاهر شده باشد.

چرا دانشمندان نگران آن هستند؟

این سویه بیش از ۳۰ جهش در شاخک پروتئینی خود ‌ـ‌کلیدی که ویروس برای بازکردن سلول‌های بدن ما از آن استفاده می‌کند‌ـ دارد، بیش از دو برابر تعداد جهش‌هایی که سویه‌ی دلتا داشت. چنین تغییر شگرفی نگرانی‌هایی ایجاد کرده است که آنتی‌بادی‌های ناشی از عفونت‌های قبلی یا واکسیناسیون شاید دیگر به خوبی [با این سویه‌ی جدید] مطابقت نداشته باشند. دانشمندان، صرفاً بر اساس فهرست جهش‌ها، پیش‌بینی می‌کنند که احتمالاً ویروس افرادی را که نسبت به سویه‌های قبلی مصونیت دارند، مبتلا کند یا دوباره مبتلا کند.

آیا انتقال‌پذیرتر است؟

هنوز مشخص نیست اما تصویری که دارد سربرمی‌آوَرَد نگران‌کننده است. شمار موارد ابتلا در آفریقای جنوبی از ۲۷۳ مورد در ۱۶ نوامبر به بیش از ۱۲۰۰ مورد در آغاز این هفته افزایش یافته است. بیش از ۸۰ درصد از موارد ابتلا از استان گاؤتنگ بود و تحلیل‌های اولیه نشان می‌دهد که این سویه به‌سرعت به سویه‌ی غالب بدل شده است. مقدار R (R value) که نشان‌دهنده‌ی سرعت رشد یک اپیدمی است برای آفریقای جنوبی به‌طورکلی ۱٫۴۷ است، اما این عدد در گاؤتنگ ۱٫۹۳ است. این شانس وجود دارد که این یک تغییر آماری ناگهانی و زودگذر باشد و به اتفاقی سوپراسپریدی ربط داشته باشد؛ اما داده‌ها نگرانی کافی برای اقدامات پیشگیرانه به وجود آورده است.

آیا واکسن‌های موجود علیه آن عمل خواهند کرد؟

دانشمندان نگران تعداد جهش‌ها و این واقعیت هستند که برخی از آن جهش‌ها منجر به غلبه‌ی ویروس بر سیستم ایمنی انسان شود. با این حال، این‌ها پیش‌بینی‌های نظری است و مطالعات به‌سرعت در حال انجام است تا بررسی شود که آنتی‌بادی‌ها چطور به‌طرز مؤثری سویه‌ی جدید را خنثی می‌کنند. داده‌های دنیای واقعی درباره‌ی میزان ابتلای مجدد نیز نشانه‌ی روشن‌تری درباره‌ی میزانِ هر گونه تغییری در ایمنی به دست می‌دهد.

دانشمندان انتظار ندارند که این سویه برای آنتی‌بادی‌های موجود کاملاً تشخیص‌ناپذیر باشد، فقط ممکن است واکسن‌های فعلی محافظت کمتری ارائه کنند. بنابراین، افزایش نرخ واکسیناسیون، از جمله دُز سوم برای گروه‌های در معرض خطر، کماکان هدفی مهم و حیاتی است.

داروهای موجود چطور؟

دانشمندان انتظار دارند داروهای ضدویروسی که اخیراً تأییدیه گرفته است، مانند قرص کمپانی مرک، به همان اندازه در برابر سویه‌ی جدید مؤثر باشد، چون این داروها شاخک پروتئینی را هدف قرار نمی‌دهند‌ـ آن‌ها از طریق ممانعت از تکثیر ویروس عمل می‌کنند. با این حال، این خطر بزرگ‌تر وجود دارد که آنتی‌بادی‌های مونوکلونال، مانند درمان Regeneron، ناکام بمانند یا تا حدی ناکام بمانند، چون قسمت‌هایی از ویروس را هدف قرار می‌دهند که جهش یافته است.

آیا این سویه باعث کووید شدیدتری می‌شود؟

هنوز هیچ اطلاعاتی درباره‌ی این که آیا این سویه منجر به تغییر در علائم یا شدت کووید می‌شود وجود ندارد‌ـ این چیزی است که دانشمندان آفریقای جنوبی آن را از نزدیک رصد خواهند کرد. از آن‌جایی که بین ابتلا و بیماری جدی‌تر فاصله‌ای وجود دارد، چندین هفته طول می‌کشد تا اطلاعات واضحی در دست داشته باشیم. در این مرحله، به گفته‌ی دانشمندان هیچ دلیل محکمی وجود ندارد که گمان کنیم آخرین سویه بدتر یا خفیف‌تر خواهد بود.

آیا می‌توان واکسن‌ها را حک و اصلاح کرد؟ این کار چقدر طول می‌کشد؟

بله، تیم‌هایی که بر روی واکسن‌ها کار می‌کنند از قبل مشغول به‌روزرسانی واکسن‌ها با شاخک پروتئینی جدید شده‌اند تا برای پیشامدی آماده باشند که در آن ممکن است به نسخه‌ی جدیدی از واکسن نیاز باشد.

بسیاری از کارهای آماده‌سازی برای چنین به‌روزرسانی‌ای در زمان ظهور سویه‌های بتا و دلتا انجام شد‌ـ هرچند در این موارد واکسن‌های موجود به خوبی تاب آورده‌اند. این بدان معناست که تیم‌های تحقیقاتی از قبل آماده بوده‌اند تا نسخه‌های جدیدی از واکسن‌ها بسازند و با مقامات نظارت‌کننده درباره‌ی آزمایش‌های اضافی لازم بحث کرده‌اند. با این حال، هنوز چهار تا شش ماه طول می‌کشد تا واکسن‌های قبلاً به‌روزرسانی‌شده، اگر لازم باشد، به طور گسترده در دسترس قرار گیرند.

چقدر احتمال دارد که این سویه در سراسر جهان گسترش یابد؟

تاکنون اکثر موارد تأییدشده در آفریقای جنوبی بوده است، و تعداد انگشت‌شماری هم در بوتسوانا و هنگ‌کنگ. یک مورد دیگر نیز شامگاه پنجشنبه در اسرائیل شناسایی شد (فردی که از مالاوی بازگشته بود) و دو مورد مشکوکِ دیگر در این کشور وجود دارد. بلژیک روز جمعه تأیید کرد که یک مورد ابتلا به سویه‌ی اُمیکرون در فردی که به مصر و ترکیه سفر کرده بود، شناسایی کرده است.

با این وجود، با توجه به این که در آفریقای جنوبی شاهد انتقال ویروس در سطح اجتماعات هستیم، اگر این سویه واجد مزیتی در انتقال‌پذیری باشد، سویه‌ی جدید احتمالاً قبلاً به کشورهای دیگر سرایت کرده است و هنوز شناسایی نشده است.

تجربه‌ی قبلی نشان می‌دهد که ممنوعیت‌های مسافرتی موجب می‌شود کمی زمان بخریم، اما، به ندرت شاهد اتخاذ رویکرد ”صفرکردن کووید“ به کمک شهربندان (لاک‌داون)‌های سخت بوده‌ایم؛ بنابراین بعید است که این اقدامات گسترش سویه‌ی جدید را به طور کامل متوقف کنند.