آیا می‌توانیم تسلیحات بخریم و به هر که بخواهیم تسلیحات بفروشیم؟

گروه بین الملل- صابر گل عنبری،کارشناس امور بین الملل در یادداشتی نوشت:دعوای برجامی ایران و آمریکا تمامی ندارد؛ دعوایی که هر چند در آن ایران از لحاظ حقوقی و سیاسی دست بالا را دارد، اما نه آبی برای کشور داشته نه نانی. اساسا هم دعوا بر سر برجام موضوعیت ندارد و سالبه به انتفاء موضوع است، چون اصلا برجامی نمانده است تا محمل دعوا واقع شود.

به گزارش بولتن نیوز، برجام در زمان خود یک ضرورت و از سر ناچاری بود که چند سالی منافعی اقتصادی برای کشور داشت و قابل انکار نیست. اما همان زمان هم با وجود پاره‌ای خوشبینی‌ها در بقای آن تردید جدی داشتم. بالاخره توافقی بود که به یکی از عوارض نزاع چهل ساله دو کشور آن هم با انگیزه‌های مقطعی و متفاوت پرداخت؛ نه به اصل نزاع و نتوانست هم پلی باشد برای حل تدریجی ریشه مشکلات.

واقعیت این است که برجام دو طرف اساسی داشت؛ یکی آمریکا و دیگری ایران و حضور بقیه طرف‌ها تشریفاتی و سمبلیک بوده و هست و بی‌عملی آن‌ها در مواجهه با تبعات خروج آمریکا از این توافق خود بهترین گواه بر این مدعاست. وقتی هم که آمریکا از آن خارج شد، خود به خود توافق کان لم یکن گردید؛ به گونه‌ای که یکی از دو ستون اساسی آن یعنی رفع تحریم‌ها فرو ریخت و از این منظر هم اکنون وضعیت به مراتب بدتر از پیشابرجام است. در این میان هم دلخوش کردن به قطعنامه 2231 و برخی منافع دیگر این توافق همچون پایان تحریم تسلیحاتی محلی از اعراب ندارد. هر وقت قطعنامه 242 شورای امنیت بعد از 53 سال برای فلسطینی‌ها اجرا شد، آن وقت هم می‌توان انتظار داشت مفاد قطعنامه 2231 عملیاتی شود.

اما وسط این دعوای مستمر، سخنان ضد و نقیض برخی مقامات کشور بسیار جالب توجه است. امروز رئیس جمهور بیان داشت که بر اساس قطعنامه 2231 شورای امنیت روز یکشنبه آینده 27 مهرماه مصادف با 18 اکتبر تحریم تسلیحاتی ده ساله ایران پایان می‌یابد و این را به ملت تبریک و تهنیت گفته و اظهار داشت که از این تاریخ به بعد می‌توانیم از هر که بخواهیم تسلیحات بخریم و به هر که بخواهیم تسلیحات بفروشیم.

اما آیا واقعا این "می‌توانیم" چه در فروش چه در خرید امکانپذیر است؟ دانستن آن کار شاقی نیست و می‌توان پاسخ را از "نمی‌توانیم‌های" آقای روحانی گرفت. رئیس جمهور در مناسبت‌های مختلف بارها تاکید کرده است که به خاطر تحریم‌های آمریکا نمی‌توانیم حتی دارو وارد کنیم. حال این پرسش مطرح می‌شود که وقتی این تحریم‌ها حتی مانع انتقال یک کالای انسانی بسیار حیاتی است که در زمان جنگ هم بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی نباید جلوی آن را گرفت و کشورهای جهان از جمله شرکای برجام تا این حد به تحریم‌های آمریکا پایبند هستند، پس چطور خرید و فروش تسلیحات نظامی امکانپذیر است؟ در این شرایط که کشورها حتی حاضر به پذیرش ریسک مراودات مالی نقل و انتقال دارو نیستند، چطور ریسک انجام معاملات تسلیحاتی را تقبل می‌کنند؟

البته این وسط دور از انتظار نیست که روسیه برای بالا بردن قدرت چانه‌زنی خود در مقابل غرب بخواهد به ظاهر برای انعقاد قرارداد فروش سلاح اعلام آمادگی کند و حتی مذاکراتی هم شروع شود، بدون این که قصد عملیاتی کردن آن را داشته باشد تا از آن به عنوان اهرم فشاری برای امتیازگیری از آمریکا و اروپا استفاده کند.