هدف طالبان از تغییرات جدید در آستانه مذاکرات بین‌الافغانی چیست؟

به گزارش بولتن نیوز، سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان، قرار شد اولین دور از مذاکرات بین‌الافغانی در اوایل هفته آینده در قطر برگزار شود.

این گفت‌وگوها که به‌دنبال آزادی زندانیان طرف افغانستانی و طالبان قرار است صورت گیرد، به زعم بسیاری از کارشناسان یک فرصت تاریخی برای پایان دادن جنگ در افغانستان به‌شمار می‌رود.

طالبان روز شنبه اسامی تیم مذاکره کننده ۲۱ نفره خود را به رهبری «مولوی عبدالحکیم»، یکی از اعضای طالبان و از نزدیکان رهبری طالبان، هبت الله آخوندزاده اعلام کرد.

این تغییرات پس از سفر ملا عبدالغنی برادر، فرد شماره دوم گروه طالبان به پاکستان که به سه هفته به درازا کشید، صورت می‌گیرد.

روز گذشته ذبیح‌الله مجاهد گفت که شیرمحمد عباس استانکزی، نیز به‌عنوان معاون هیات مذاکره کننده طالبان برگزیده شده‌است. 

رییس‌ جدید هیات مذاکره‌کننده طالبان کیست؟

اعلام نام شیخ مولوی عبدالحکیم به‌عنوان رییس‌ جدید هیات مذاکره‌کننده طالبان واکنش‌های فراوانی را در پی داشت. عبدالحکیم که از اون به «قاضی‌القضات» طالبان نیز یاد می‌شود، حدود ۶۰ سال پیش در روستای «بند تیمور» ولسوالی میوند در ولایت جنوبی قندهار به دنیا آمد. او از تبار پشتون‌های اسحاقزی است که قوم پولدار و بانفوذی در قندهار به حساب می‌روند.

مولوی حکیم نیز مانند سایر رهبران طالبان از افغانستان آواره و به کویته پاکستان پناهنده شد. در این ایام او مدرسه بزرگی را بنیان گذاشت که هزاران کودک افغان را آموزش می‌داد. این مدرسه مذهبی نقش مهم در تربیت طالبان نسل دوم ایفا کرده است.

نفوذ مولوی حکیم به خاطر این مدرسه که طالبان سازمان‌دهی می‌کرد، در جنبش تازه جان‌گرفته طالبان مرتب بیشتر می‌شد و او در واقع به جایگاهی بلند و عالی رسیده بود و عضو شورای رهبری طالبان شد. در سال ۲۰۱۳ بار دیگر نقش مولوی حکیم در تعیین سرنوشت طالبان برجسته شد. طالبان سرانجام تایید کردند که ملاعمر، رهبر این گروه درگذشته است. دعوای سختی بر سر جانشینی او درگرفت.

حتی کشته شدن ملامنصور در حمله پهپاد آمریکایی و جانشینی ملا هبت الله آخوندزاده، جایگاه قاضی القضات تغییر نکرد.

 او در این مدت که خود را قاضی القضات طالبان می‌خواند صدها حکم قضایی داده است که در دشت‌ها و کوه‌های افغانستان در مناطق دور از نفوذ دولت اجرایی شده است. کسانی که شیخ حکیم را می‌شناسند گفته‌اند که او تا همین اواخر در اجرای احکام سخت قضایی طالبان تردیدی نداشت اما بار دیگر تقدیر او با یک حادثه دیگر تغییر کرد.

«محمد نعیم وردک» سخنگوی جدید که پیش از این نیز سخنگوی طالبان در دفتر قطر بوده است اما در سال‌های اخیر با به قدرت رسیدن ملا برادر جایش را به سهیل شاهین سپرد. اکنون او بار دیگر به جایگاه سخنگوی هیات مذاکره کننده صلح بازگشته است.

اما این تغییرات طالبان در آستانه مذاکرات حساس با نمایندگان دولت افغانستان نشانه چیست؟

در دقیقه ۹۰ آغاز مذاکرات صلح میان دولت افغانستان و طالبان، بار دیگر ریزشی در تیم مذاکره‌کننده طالبان به وجود آمده است. شیرمحمد عباس استانکزی که قبلا رهبری مذاکرات صلح با آمریکا را به پیش می‌برد و تا همین چند روز قبل هم قرار بود تا رهبری مذاکرات صلح بین‌الافغانی را نیز از سوی طالبان به پیش ببرد، حالا جای خود را به مولوی عبدالحکیم داده است و خود به عنوان معاون مولوی عبدالحکیم نقش بازی خواهد کرد.

این تغییرات پس از سفر هیئت طالبان به پاکستان و دیدار با مقام‌های پاکستانی به وجود آمد. سفر این هیئت هرچند باید کوتاه‌مدت می‌بود ولی زمان بیشتری طول کشید،‌ تا جایی که دولت افغانستان اعلام کرد به دلیل تکمیل نشدن تیم مذاکره‌کننده طالبان، سفر هیئت دولت به تاخیر افتاده است.

اما به نظر نمی‌‌رسد که تغییرات به وجود آمده در ترکیب هیئت مذاکره‌کننده طالبان صرفا یک تغییر تکنیکی باشد. حداقل از منظر استراتژیک عباس استانکزی قدرتمندترین چهره مذاکره‌کننده طالبان است که توانست مسیر مذاکرات با آمریکا را به زعم این گروه به نفع آنان مدیریت کند.

پاکستان در تلاش است که تا محور مذاکرات بیشتر به دست شبکه حقانی باشد تا چهره‌هایی که در افغانستان بوده یا هم همسویی‌شان با افغانستان بیشتر باشد. به عبارت دیگر افرادی که وابستگی کمتری به سازمان اطلاعاتی پاکستان دارند نباید در موضع تصمیم‌گیری قرار داشته باشند. به همین دلیل ملا برادر نخستین چهره کنار گذاشته شده در روند مذاکرات بود.

اما دلیل دیگری که می‌تواند این تغییرات را واکاوی کند ایجاد توازن در میان دو قوم بزرگ پشتون در ترکیب هیئت مذاکره‌کننده با طالبان است.

به نظر می‌رسد، سفر هیئت طالبان به پاکستان برای بررسی تمام رخنه‌ها ضعف گروه طالبان بوده است. این مسائل می‌توانست تا حد زیادی برای سازمان‌های اطلاعاتی که به دقت روند مذاکرات را پیگیری می‌کنند و دنبال روزنه‌ای برای نفوذ و مداخله‌اند دستاویز شود.

در هر صورت به نظر می‌رسد دولت افغانستان نیز با توجه به ترکیب هیئت طالبان، خود را به اندازه کافی برای رفتن به پشت میز مذاکره تجهیز کرده است. زیرا گفته می‌شود که عبدالله عبدالله رئیس شورای مصالحه و حنیف اتمر سرپرست وزارت خارجه نیز به دوحه خواهند رفت.

انتهای پیام/ ر